Thực thi Công ước Hà Nội: Việt Nam đối diện cơ hội và thách thức kép

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có mức độ phổ cập Internet hàng đầu thế giới, với 78,44 triệu người sử dụng Internet tính đến đầu năm 2024, tương đương 79,1% dân số. Theo thống kê của cơ quan chức năng, trong năm 2023, đã ghi nhận gần 16.000 phản ánh chỉ riêng trong vấn đề lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại 390.000 tỷ đồng, tăng 64,78% so với năm 2022. Tính từ đầu năm 2023 đến tháng 8/2024, đã có hơn 13.750 cuộc tấn công mạng vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam gây ra sự cố nghiêm trọng. Vì vậy, việc ký kết Công ước có ý nghĩa quan trọng và mở ra nhiều cơ hội và kênh hợp tác quốc tế với công tác phòng, chống tội phạm mạng tại Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang mở đầu Lễ ký Công ước Hà Nội. (Ảnh: Báp Công an Nhân dân)

Theo Vụ Luật pháp và Điều ước quốc tế (Bộ Ngoại giao), Trong quá trình triển khai Công ước, Việt Nam cần tập trung chú ý những vấn đề sau:

Thứ nhất, nhanh chóng lựa chọn và thiết lập mạng lưới đối tác thực thi Công ước giữa Việt Nam với một số quốc gia, tổ chức quốc tế, các tập đoàn công nghệ quan trọng... Đặc biệt với hợp tác liên Chính phủ giữa các quốc gia, cần có khuôn khổ hợp tác, thoả thuận chia sẻ thông tin và xây dựng cơ chế đối thoại và tham vấn định kỳ.

Công ước mở ra cơ hội cho Việt Nam, tham gia, tiếp nhận và xây dựng các cơ chế, mạng lưới hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng năng lực và chuyển giao công nghệ với các đối tác song phương. Những cơ chế, mạng lưới này sẽ nâng cao khả năng dự báo, phòng ngừa, ứng phó với các loại hình tội phạm mạng; đồng thời cũng làm sâu sắc hơn và đưa quan hệ song phương Việt Nam và các nước đối tác đi vào thực chất.

Thứ hai, việc xây dựng hệ thống khuôn khổ pháp lý quốc gia để triển khai thực hiện Công ước là một quá trình quan trọng, đảm bảo sự tuân thủ và thực thi đầy đủ các điều khoản của Công ước, trong đó có hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng. Việt Nam cần sớm xác định cơ chế đầu mối 24/7 với đủ thầm quyền để tham gia hợp tác với các nước.

Việt Nam cũng cần sớm có các quy định để quản lý các hình thái mới của công nghệ số nhằm đáp ứng quy định của Công ước và thực thi chủ quyền quốc gia trên không gian mạng. Đồng thời, các quy định liên quan đến hợp tác, trao đổi giữa các cơ quan chức năng và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, internet, dịch vụ số… cần được hoàn thiện theo các nguyên tắc tại Công ước.

Thứ ba, mấu chốt của việc thực hiện thành công, hiệu quả Công ước là việc chuẩn bị hạ tầng để triển khai Công ước. Trong đó, việc đầu tư cho các công nghệ kỹ thuật là then chốt, bảo đảm năng lực điều tra, ngăn chặn hiệu quả của các lực lượng chuyên ngành trên không gian mạng; đòi hỏi các cơ quan chức năng của Việt Nam cần nắm bắt được các công nghệ mới, hiện đại, tiên tiến nhằm theo kịp các thủ đoạn, phương pháp tinh vi của loại tội phạm này.

Bên cạnh công nghệ, yếu tố con người cũng đóng vai trò quyết định trong việc thực thi Công ước. Phòng chống tội phạm mạng đòi hỏi lực lượng đa dạng và chuyên trách. Lực lượng này không chỉ bao gồm các cơ quan nhà nước như lực lượng thực thi pháp luật (như cảnh sát công nghệ cao, trung tâm ứng cứu khẩn cấp - CERT...), cơ quan tư pháp (như thẩm phán, luật sư, chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực tội phạm mạng...) mà còn mở rộng đến các tập đoàn công nghệ và tất cả mọi người tham gia vào không gian mạng.

Thứ tư, Việt Nam cần tiếp tục tích cực tham gia vào quá trình hoàn thiện khuôn khổ pháp lý quốc tế về không gian mạng. Có thể thấy khả năng giao thoa giữa tội phạm mạng và an ninh mạng sẽ khiến cho công tác phòng, chống tội phạm mạng thiếu hiệu quả cho đến khi có khuôn khổ pháp lý mới về an ninh mạng. Theo đó các quốc gia cần khẳng định và thực thi các cam kết ràng buộc pháp lý về các quyền và lợi ích hợp pháp trên không gian mạng. Quá trình này sẽ tiếp tục là cuộc đấu tranh căng thẳng tại LHQ trong thời gian tới và đòi hỏi Việt Nam tích cực tham gia.

Công ước Hà Nội: Nhận diện và phòng, chống tội phạm lừa đảo công nghệ cao Trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng tinh vi, Công ước Hà Nội được kỳ vọng tạo khuôn khổ hợp tác quốc tế, nâng cao năng lực phòng ngừa, nhận diện và ứng phó với các chiêu trò lừa đảo công nghệ cao.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres đến Việt Nam dự lễ mở ký Công ước Hà Nội Ngày 24/10, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres đến Hà Nội bắt đầu thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của Chủ tịch nước Lương Cường và tham dự Lễ mở ký Công ước về chống tội phạm mạng.