Tây Ban Nha: Nhóm ly khai ETA tan rã, liệu có hòa bình cho xứ Basque?
Theo BBC, nhóm ly khai xứ Basque, Tây Ban Nha cũng sẽ tổ chức một buổi lễ chính thức vào cuối tuần này tại thị trấn Cambo-les-Bains, Tây Nam nước Pháp.
Tuyên bố chính thức giải thể của ETA đã chấm dứt một kỷ nguyên bạo lực ở Tây Ban Nha. Trong thư gửi giới chức xứ Basque, được công bố ngày 16/4/2018, nhóm ly khai này đã thừa nhận "đã gây ra nhiều nỗi đau", đồng thời đề cập tới "cơ hội mới nhằm thực sự kết thúc xung đột".
Tuy nhiên, trong khi ETA đang dần đi đến hồi kết, gần một nửa số vụ giết người do nhóm này thực hiện vẫn chưa được xem xét đầy đủ. Người dân xứ Basque, dù ủng hộ ETA hay không, vẫn cho rằng, cần phải giải quyết nhiều vấn đề trước khi hòa bình thực sự được thiết lập.
ETA và những thập kỷ bạo lực ở Tây Ban Nha
Hiện trường một vụ tấn công do ETA gây ra ở xứ Basque, Tây Ban Nha. (Ảnh: Getty Images)
ETA bị Liên minh Châu Âu (EU) coi là một tổ chức khủng bố. Nhóm này cũng bị cho là đã giết chết hơn 800 người trong giai đoạn 1968 - 2010, trước khi nhóm tuyên bố ngừng bắn vĩnh viễn vào năm 2011. Đến tháng 4 năm ngoái, ETA chính thức hạ vũ khí ở miền Nam nước Pháp.
Phần lớn các cuộc tấn công do ETA thực hiện xảy ra tại xứ Basque ở miền Bắc Tây Ban Nha và khu vực lân cận Navarre. Theo hãng thông tấn Europa Press, tổng cộng có 443 dân phòng và cảnh sát đã thiệt mạng dưới tay ETA. Trong đó, có tới 58 doanh nhân và 39 chính trị gia.
Trong một tuyên bố, ETA bày tỏ: "Những năm tháng đối đầu đã để lại nhiều vết thương sâu sắc và chúng ta phải tạo cơ hội để chúng được hàn gắn. Một số (vết thương) vẫn đang rỉ máu, bởi vì đau thương không chỉ trong quá khứ".
Tuy vậy, Dignidad y Justicia, nhóm các nạn nhân của ETA, cho hay: Gần 400 vụ giết người do tổ chức ly khai này gây ra vẫn chưa được giải quyết. Dignidad y Justicia đã kêu gọi các nhà chức trách mở lại điều tra các vụ việc này.
"Đối với chúng tôi, ETA vẫn chưa chấm dứt, chừng nào chưa có công lý cho tất cả (các nạn nhân)", Chủ tịch Dignidad y Justicia, Daniel Portero, tuyên bố trước Nghị viện Châu Âu hồi năm ngoái.
Chưa dừng lại ở đó, hàng chục trí thức Tây Ban Nha và người thân của các nạn nhân của ETA đã gửi thư kiến nghị lên trang web Change.org nhằm, kêu gọi người dân cung cấp thêm thông tin về các vụ việc chưa được giải quyết. Đồng thời, những người này cũng chỉ trích động thái ký kết của ETA với các bên liên quan là nỗ lực nhằm "ém nhẹm" tội ác của nhóm.
Viễn cảnh hòa bình thực sự cho xứ Basque?
ETA bắt đầu hạ vũ khí hồi tháng 4/2017. (Ảnh: Getty Images)
Chính những người từng hào hứng với tham vọng xây dựng một nhà nước độc lập xứ Basque của ETA cũng đang lo lắng trước viễn cảnh hòa bình.
Năm 2017, Đảng Dân tộc Basque (PNV) công bố báo cáo, ghi nhận hơn 4.000 trường hợp cáo buộc bị tra tấn bởi các lực lượng an ninh liên quan tới ETA, từ năm 1960 tới năm 2014. Chỉ có 20 trong số đó đã được thi hành bản án. Hầu hết trong số 243 tù nhân ETA đang bị giam giữ trong nước, nhưng bị cách ly rất xa khỏi gia đình.
Cho đến nay, mọi nỗ lực của ETA đều đã thất bại trong việc gây ấn tượng với chính quyền Tây Ban Nha. Trong bối cảnh làn sóng phản đối từ các nạn nhân cũng như định kiến sâu sắc của truyền thông và Đảng Nhân dân Trung hữu (PP) cầm quyền với ETA, có rất ít triển vọng cho thấy Chính phủ Tây Ban Nha sẽ thay đổi lập trường.
"Họ (ETA) có xin lỗi chúng tay hay không cũng chẳng có gì quan trọng đối với chúng ta, bởi vì chúng ta sẽ không bao giờ tha thứ cho ETA" - lãnh đạo đảng PP ở xứ Basque, ông Alfonso Alonso, thẳng thắn tuyên bố.
Quan trọng hơn, sau hàng thập kỷ đẫm máu, ETA vẫn chưa cho thấy những động thái rõ rệt nhằm hướng tới hòa bình.
Xứ Basque có quyền tự chủ lớn hơn so với tất cả các khu vực khác của Tây Ban Nha. Họ có lực lượng cảnh sát riêng, hệ thống giáo dục, ngôn ngữ riêng và giữ mối quan hệ tài chính đặc biệt với chính quyền Madrid. Tuy nhiên, mọi quyền hạn này đều dựa trên Hiến pháp Tây Ban Nha năm 1978, chứ không phải là kết quả từ những hành động của ETA.
Trọng Sang