Trang chủ Bờ cõi biển đảo Cuộc sống vùng biên
18:33 | 23/01/2021 GMT+7

Biểu tượng nước trong đời sống của người Xơ Đăng

aa
Đối với đồng bào dân tộc Xơ Đăng, nước có vai trò quan trọng, gắn liền với đời sống văn hóa, tâm linh của bà con trong buôn, làng. Do vậy, lễ cúng bến nước là nét văn hóa truyền thống, phản ánh đậm nét phong tục, tập quán truyền thống và bản sắc văn hóa của người Xơ Đăng.
Jose Marti: Người gieo hạt giống cho nghĩa tình hai dân tộc Jose Marti: Người gieo hạt giống cho nghĩa tình hai dân tộc
Đặc sắc lễ cưới người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì Đặc sắc lễ cưới người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì
Phụ nữ dân tộc thiểu số Đắk Nông thoát nghèo nhờ kinh doanh trên mạng Phụ nữ dân tộc thiểu số Đắk Nông thoát nghèo nhờ kinh doanh trên mạng

Già làng thực hiện nghi lễ cúng máng nước. Ảnh: Thanh Thuận

Đồng bào dân tộc Xơ Đăng cư trú lâu đời ở Tây Nguyên và vùng lân cận thuộc miền núi của tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, hiện còn lưu giữ một kho tàng văn hóa đa dạng, phong phú. Tại tỉnh Kon Tum, Xơ Đăng là dân tộc có dân số đông nhất trong số các tộc người bản địa nơi đây. Đời sống của người Xơ Đăng chủ yếu dựa vào việc trồng trọt. Do đó, đồng bào có nhiều phong tục, nghi lễ, tín ngưỡng để cầu mong các thần linh phù hộ, che chở cho cuộc sống được yên lành, mùa màng được tươi tốt. Trong những lễ thức trồng trọt, nhất định phải có Lễ cúng bến nước.

Trong quan niệm của người Xơ Đăng, bến nước vừa gần gũi, vừa thiêng liêng. Đồng bào cho rằng, con suối chảy qua làng là tặng phẩm của rừng già cho con người, nó được chắt ra từ sự tinh túy của rừng để đem đến sự sống tốt đẹp cho con người. Hằng ngày, bà con mang quả bầu lấy nước về nấu ăn, uống. Trẻ con đến đây vui chơi, đùa nghịch và cùng nhau tắm táp thỏa thích dưới máng nước...

Bên cạnh đó, bến nước còn là nơi để bà con gặp gỡ, chuyện trò, tạo nên sự gắn kết trong cộng đồng. Mỗi khi đi đâu xa, hình ảnh gợi nhớ đầu tiên của họ là bến nước. Giữ gìn giọt nước cũng như giữ gìn hồn mình, buôn, làng mình. Bến nước vì thế trở thành biểu tượng văn hóa vừa gần gũi, vừa thiêng liêng trong đời sống của đồng bào Xơ Đăng.

Bà con đã đặt ra những quy tắc, luật lệ riêng để bảo vệ bến nước, như: Không được buộc trâu bò gần bến nước, không được xâm hại rừng đầu nguồn, không được xúc phạm đến thần sông thần suối, giữ gìn nước sạch để sinh hoạt... Nếu ai vi phạm sẽ bị nhắc nhở, nặng thì sẽ bị làng phạt rượu, gà, heo...

Do đó, người dân luôn có ý thức bảo vệ, gìn giữ nguồn nước, không gian sinh hoạt chung của cộng đồng. Bến nước cũng vì thế mà được gìn giữ mang lại cho con người dòng nước mát lành. Sự trân quý nước đã thấm sâu vào trong tâm hồn mỗi người Xơ Đăng.

Tôi có may mắn được chứng kiến Lễ cúng bến nước - một nghi lễ quan trọng trong đời sống của đồng bào Xơ Đăng sau mỗi vụ mùa thu hoạch, trong dịp đồng bào về tham gia các hoạt động thường xuyên tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Nguyên do khởi phát của lễ cúng này xuất phát từ cuộc sống gắn với nền kinh tế nông nghiệp nương rẫy, nên sự ràng buộc của người Xơ Đăng với hai yếu tố núi và nước là sự ràng buộc bền chặt và sâu sắc nhất. Người Xơ Đăng cho rằng hạn hán là mối lo ngại nhất của những cư dân trồng trọt.

Lễ cúng bến nước là lễ hội cúng Yàng Đak, vị thần cai quản nguồn nước của dân làng. Theo quan niệm của người Xơ Đăng, nếu một làng mới được lập ra, việc đầu tiên của người Xơ Đăng là phải tìm được nguồn nước (hoặc mạch nước), sau đó tiến hành cúng Yàng Đak, hay đồng bào cúng Yàng Đak hằng năm sau mỗi lần sửa sang máng nước. Hoặc nếu trời không mưa là do là thần sấm, thần sét đã lãng quên. Do đó, họ cần làm lễ để cầu xin, nhắc nhở để ông trời trút mưa xuống.

Già làng A Plung (buôn Kon Kơla, Đăk Pxi, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum) cho biết: “ Người Xơ Đăng thường chọn lập buôn ở những nơi gần khe suối để dễ dàng dẫn nước tưới về ruộng trồng lúa, phục vụ cho sinh hoạt hằng ngày. Vào tháng 3 dương lịch hằng năm, trước khi bước vào vụ sản xuất mới, cả buôn sẽ cùng tổ chức Lễ cúng bến nước, cảm tạ thần nước đã cho buôn làng có được nguồn nước trong lành để sử dụng, ban cho mưa thuận gió hòa để mùa màng bội thu, người dân được no ấm”.

Trước ngày tổ chức Lễ cúng bến nước, già làng (chủ bến nước) sẽ họp bàn với dân làng để phân công người làm vệ sinh khu vực bến nước, nguồn nước và sửa đường vào bến. Tất cả người dân trong buôn đều tham gia đóng góp công sức, vật chất chuẩn bị cho lễ cúng. Ngày diễn ra lễ cúng, tất cả người dân trong buôn tập trung tại nhà Rông dự lễ.

Lễ vật gồm những chum rượu cần, một con gà hoặc một con lợn. Đầu tiên, thầy cúng sẽ làm lễ khấn, mời tổ tiên, ông bà và các thần linh cùng về dự lễ. Tiếp đó, mọi người di chuyển ra dòng suối đầu buôn. Tại đây, thầy cúng sẽ làm lễ cảm tạ thần nước, cầu an cho buôn làng và cúng sức khỏe chủ bến nước.

Các cô gái Xơ Đăng mang quả bầu lấy nước từ máng nước về làng. Ảnh: Thanh Thuận

Sau đó, những chàng trai sẽ bắc những ống tre, lồ ô dẫn nước từ suối để đưa nước về làng. Khi nguồn nước về tới máng của làng, già làng tiếp tục cắt tiết một con gà nữa để tạ ơn các vị thần. Nghi lễ cúng kết thúc, những người phụ nữ sẽ dùng những ống lồ ô, hoặc quả bầu khô múc nước đổ đầy các ché rượu cần, dùng nước đó nấu cơm lam để cho mọi người cùng thưởng thức mừng nguồn nước mới.

Sau khi thực hiện xong các nghi lễ sẽ là phần hội tưng bừng ngay bên bến nước. Trong âm vang tiếng cồng, chiêng rộn rã, người người ai nấy đều phấn khởi trong vòng xoang với những đôi tay mềm mại, những bước chân nhịp nhàng, uyển chuyển. Sau đó, bà con thực hiện nghi thức té nước vào nhau mừng cho một vụ mùa mới.

Hiện nay, Lễ cúng bến nước vẫn được người Xơ Đăng gìn giữ, bảo tồn nguyên vẹn. Lễ cúng phản ánh nhân sinh quan của một cộng đồng cư dân lấy kinh tế nương rẫy làm phương thức sản xuất chính.

Bên cạnh đó, lễ cúng cũng là dịp để tạo ra sự gắn kết cộng đồng bền chặt giữa những người dân tộc Xơ Đăng, giáo dục đạo đức, lối sống cho con người, giáo dục cách ứng xử văn hóa với thiên nhiên, với môi trường sống... Đó là ý nghĩa tốt đẹp mà Lễ cúng bến nước mang lại trong đời sống của người dân tộc Xơ Đăng nơi đại ngàn Tây Nguyên.

Đặc sắc lễ cưới người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì Đặc sắc lễ cưới người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì
Trong xu thế hội nhập ngày một sâu rộng như hiện nay, nhiều nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh có sự giao thoa, mai một. Nhưng đối với đồng bào Dao đỏ ở xã Hồ Thầu, huyện Hoàng Su Phì vẫn lưu giữ được những nét văn hóa đặc sắc. Đặc biệt, lễ cưới truyền thống được duy trì theo đúng bản sắc từ xưa để lại.
Đậm đà hương vị bánh rợm của đồng bào Giáy, Lào Cai Đậm đà hương vị bánh rợm của đồng bào Giáy, Lào Cai
Từ nguyên liệu sẵn có như lúa, ngô, khoai, sắn, đậu, lạc… từ xa xưa, đồng bào Giáy ở Lào Cai đã chế biến ra rất nhiều loại bánh ngon, bổ dưỡng, làm phong phú cho ẩm thực dân tộc mình.
Về biên giới Lả Chà vui Tết Hoa cùng đồng bào dân tộc Cống Về biên giới Lả Chà vui Tết Hoa cùng đồng bào dân tộc Cống
Tết hoa mào gà là dịp để bà con dân bản hướng về nguồn cội, bày tỏ lòng biết ơn đến tổ tiên và các đấng thần linh trong năm cũ đã phù hộ cho sức khỏe dồi dào, không bệnh tật và mùa màng bội thu.
Thanh Thuận
Nguồn: www.bienphong.com.vn

Tin bài liên quan

Từng bước quan tâm, giải quyết và đáp ứng mong đợi của đồng bào các dân tộc thiểu số

Từng bước quan tâm, giải quyết và đáp ứng mong đợi của đồng bào các dân tộc thiểu số

Ngày 9/10 tại Hà Nội, phát biểu tại buổi gặp mặt đoàn đại biểu dân tộc thiểu số và chức sắc tiêu biểu các tôn giáo tỉnh Lâm Đồng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh: Trong cuộc sống hằng ngày nếu có những vấn đề gì còn vướng mắc, đồng bào các dân tộc có thể phản ánh thông qua MTTQ Việt Nam để Mặt trận tập hợp, kiến nghị với Đảng, Nhà nước, các cơ quan chức năng để từng bước quan tâm, giải quyết và đáp ứng mong đợi của bà con...
Nhiều hoạt động "Vui Tết độc lập" tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Nhiều hoạt động "Vui Tết độc lập" tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Từ ngày 1 đến 4/9, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam sẽ diễn ra các hoạt động hấp dẫn mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc với chủ đề “Vui Tết độc lập”. Đây là hoạt động thể hiện nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thông qua không gian chợ vùng cao và các hoạt động của đồng bào vui mừng Ngày Quốc khánh 2/9.
Phát huy vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào Cai

Phát huy vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào Cai

Thời gian qua, với vai trò và trách nhiệm của mình, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Lào Cai đã phát huy tốt vai trò là hạt nhân, nêu gương sáng không quản ngại khó khăn, đi từng ngõ, gõ từng nhà, vận động bà con giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo; bài trừ hủ tục lạc hậu; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp; tạo sự đồng thuận, xây dựng xóm, bản đoàn kết, bình yên, phát triển.

Các tin bài khác

Gặp gỡ đầu xuân góp phần thúc đẩy hợp tác giữa 4 tỉnh biên giới Việt Nam và Trung Quốc

Gặp gỡ đầu xuân góp phần thúc đẩy hợp tác giữa 4 tỉnh biên giới Việt Nam và Trung Quốc

Ngày 28/2, tại TP Bắc Hải (Quảng Tây, Trung Quốc) đã diễn ra chương trình Gặp gỡ đầu Xuân giữa 4 tỉnh biên giới của Việt Nam gồm Cao Bằng, Quảng Ninh, Hà Giang, Lạng Sơn và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. Tại chương trình, Bí thư 4 tỉnh biên giới Việt Nam và Bí thư Khu ủy Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) đã ký kết Biên bản Hội đàm Gặp gỡ đầu Xuân và chứng kiến Lễ ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác hai bên.
Kiên Giang: hơn 200 hộ dân đăng ký tự quản mốc quốc giới

Kiên Giang: hơn 200 hộ dân đăng ký tự quản mốc quốc giới

Đến nay, tuyến biên giới đất liền thuộc tỉnh Kiên Giang có hơn 200 hộ dân đăng ký tự quản mốc quốc giới với gần 50 km đường biên giới, thành lập 17 Tổ an ninh trật tự; khu vực biên giới biển, đảo thành lập 46 Tổ tàu thuyền, bến bãi an toàn.
Xây dựng khu vực biên giới ngày càng giàu mạnh

Xây dựng khu vực biên giới ngày càng giàu mạnh

Ngày 23/2, UBND tỉnh Cao Bằng tổ chức Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện "Ngày Biên phòng toàn dân" giai đoạn 2019 - 2024 và gặp mặt, biểu dương, khen thưởng cán bộ Bộ đội Biên phòng tham gia xây dựng khu vực biên giới vững mạnh.
Phụ nữ tỉnh An Giang và tỉnh Takeo, Kandal (Campuchia) tăng cường hợp tác vì đường biên phát triển

Phụ nữ tỉnh An Giang và tỉnh Takeo, Kandal (Campuchia) tăng cường hợp tác vì đường biên phát triển

Ngày 20/2, tại tỉnh Takeo (Vương quốc Campuchia) đã diễn ra Hội nghị tổng kết thực hiện thỏa thuận hợp tác năm 2023 giữa Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh An Giang (Việt Nam) với Hội Phụ nữ Campuchia vì Hòa bình và Phát triển tỉnh Takeo và tỉnh Kandal (Vương quốc Campuchia).

Đọc nhiều

Giá vàng phục hồi nhẹ, tỷ giá trung tâm tăng

Giá vàng phục hồi nhẹ, tỷ giá trung tâm tăng

Giá vàng miếng SJC có thời điểm tuột mốc 80 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra song đã nhanh chóng lấy lại mốc này. Trong khi giá USD niêm yết tại các ngân hàng thương ...
Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Tối 27/3, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tổ chức Gặp gỡ Hữu nghị tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần 200 khách mời là các Tổng lãnh sự, đại diện đoàn ...
Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

“Cá nhân tôi rất tin tưởng và ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh, bởi Người có tinh thần yêu nước, đức hy sinh và tôn vinh nền độc lập của Việt Nam”.
Karatedo góp phần kết nối, lan tỏa văn hóa Việt Nam và Nhật Bản

Karatedo góp phần kết nối, lan tỏa văn hóa Việt Nam và Nhật Bản

Chiều 26/3/2024, Liên đoàn Karatedo TP Hà Nội đã ký kết biên bản hợp tác với Tổ chức giao lưu quốc tế Việt Nam Nhật Bản (FAVIJA). Hợp tác giữa hai bên nhằm phát triển ...
Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Diễn ra từ ngày 27 đến 31/3, Triển lãm tư liệu, hình ảnh và báo cáo chuyên đề “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” do Thành Đoàn Đà Nẵng, Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân phối hợp tổ chức tại Nhà trưng bày Hoàng Sa nhằm bồi đắp tình yêu, lòng tự hào, ý thức, trách nhiệm đối với biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống Thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Thuận vừa thông tin về việc một lao động trên tàu cá bị mất liên lạc trên biển.
Đưa công tác tuyên truyền biển, đảo đi vào chiều sâu, có sức lan tỏa, thiết thực, hiệu quả hơn

Đưa công tác tuyên truyền biển, đảo đi vào chiều sâu, có sức lan tỏa, thiết thực, hiệu quả hơn

Đó là một trong các nhiệm vụ trọng tâm trong phối hợp tuyên truyền thời gian tới giữa Bộ Tư lệnh Vùng 3 và Ban Tuyên giáo các tỉnh.
lan dau tien am thuc hungary ra mat tai ha noi
gioi thieu quang ba ve dat nuoc va con nguoi viet nam tai dan mach
dai su cac nhom g4 gui thong diep chuc tet nguyen dan
viet nam tang 8 bac trong bang xep hang chi so phat trien con nguoi
dai su canada ghe xu hoa dao nhat tan hao hung don tet viet
vung 3 hai quan thuc hien cuu nan tau ca tai quang ngai
hoc sinh mai chau hoa binh no luc ngan chan khung hoang khi hau
Xin chờ trong giây lát...
Cảm nhận biến đổi khí hậu để nỗ lực hành động vì trái đất
Xe đạp thồ trong Chiến dịch Điện Biên Phủ
Lần đầu tiên ẩm thực Hungary xuất hiện tại Hà Nội
“Hương vị nước Nga” giữa lòng Hà Nội
Ra mắt không gian ẩm thực Hungary tại Hà Nội
Csaba Szabo: người mang ẩm thực Hungary tới Việt Nam
Lũy thép biên phòng toàn dân
Đối ngoại nhân dân: Sức mạnh mềm trong quan hệ quốc tế
Clip học sinh Vương quốc Anh học chúc Tết Việt
Màn đẩy gậy kịch tích của Khách Tây với chàng trai H'Mông
45 năm cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc:
Người bạn Mỹ và khúc hát vì hòa bình cho Việt Nam
Mãn nhãn với màn 3D mapping tại Lễ hội Hai Bà Trưng
Kiều bào Thái Lan đoàn kết, hướng về Đảng, về quê hương
Du khách nước ngoài trải nghiệm Thiền Tịnh Xuân tại chùa Tam Bảo Đà Nẵng
Sử dụng thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế

Sử dụng thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế

Việc thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế sẽ giúp người dân tiết kiệm được nhiều thời gian, chi phí, giảm nhiều khâu thủ tục.
OS phẫu thuật nhân đạo cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch tại Hà Nội tháng 3

OS phẫu thuật nhân đạo cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch tại Hà Nội tháng 3

Với mong muốn đem lại nhiều nụ cười mới cho trẻ em trên toàn quốc, từ ngày 11-15/3/2024, tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba, số 37 Hai Bà Trưng, Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội, tổ chức Operation Smile Việt Nam (OS) sẽ tổ chức chương trình Phẫu thuật nhân đạo dành cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch.
Người nước ngoài đăng ký tài khoản định danh điện tử thế nào?

Người nước ngoài đăng ký tài khoản định danh điện tử thế nào?

Tại dự thảo Nghị định quy định về định danh và xác thực điện tử, Bộ Công an đã đề xuất quy định về trình tự, thủ tục đăng ký tài khoản định danh điện tử đối với người nước ngoài.
1.000 học bổng du học Liên bang Nga cho công dân Việt Nam năm 2024

1.000 học bổng du học Liên bang Nga cho công dân Việt Nam năm 2024

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa thông báo, Chính phủ Liên bang Nga cấp 1.000 chỉ tiêu học bổng cho công dân Việt Nam đi đào tạo tại Liên bang Nga theo các trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, thực tập chuyên ngành và tiếng Nga.
Tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam phải đóng các khoản phí nào?

Tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam phải đóng các khoản phí nào?

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư quy định mức thu, chế độ thu, nộp phí thẩm định cấp giấy phép hoặc văn bản chấp thuận cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam.
Thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản năm 2024 được trợ cấp đào tạo, hỗ trợ tiền ổn định cuộc sống

Thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản năm 2024 được trợ cấp đào tạo, hỗ trợ tiền ổn định cuộc sống

Trung tâm Lao động ngoài nước (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) vừa thông báo kế hoạch tuyển chọn 50 ứng viên tham gia chương trình thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản.
Xuân Giáp Thìn - 2024

Xuân Giáp Thìn - 2024

Việt Nam  - Nhật Bản

Việt Nam - Nhật Bản

Việt Nam - Thái Lan

Việt Nam - Thái Lan

báo tết 2023

báo tết 2023

Việt Lào online

Việt Lào online

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

Tình hữu nghị vĩ đại

Tình hữu nghị vĩ đại

Tân mão 2011

Tân mão 2011

Sức sống mới cho ĐNND

Sức sống mới cho ĐNND

xuân 2013

xuân 2013

Phiên bản di động