Trang chủ Gia đình Việt Tập tục
15:03 | 11/07/2023 GMT+7

Ý nghĩa cây nêu trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên

aa
Trong các nghi lễ, lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên, cây nêu chính là biểu tượng tâm linh kết nối giữa trời - đất, con người và thần linh. Tuy nhiên, mỗi dân tộc có hình thức thể hiện cây nêu mang ý nghĩa riêng.
Bộ trưởng Park Bo Gyoon: sẽ giới thiệu Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho người dân Hàn Quốc Bộ trưởng Park Bo Gyoon: sẽ giới thiệu Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho người dân Hàn Quốc
Chiếc khăn piêu trong đời sống văn hóa dân tộc Thái Lai Châu Chiếc khăn piêu trong đời sống văn hóa dân tộc Thái Lai Châu
Ý nghĩa cây nêu trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên
Cây nêu trong lễ cúng lúa mới của đồng bào Mnông.

Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, cây nêu có mặt trong hầu hết các lễ hội, nghi lễ, lễ cúng. Từ lễ hội lớn trong phạm vi cộng đồng như mừng buôn làng mới, nhà rông mới, mừng lúa mới, tìm ra nguồn nước mới đến nghi lễ trong gia đình, dòng tộc như lễ mừng thọ, đặt tên cho bé, lễ cưới, lễ tang… cây nêu đều giữ vai trò quan trọng. Hình dáng, màu sắc, hoa văn của cây nêu thể hiện rõ quy mô lớn hay nhỏ của lễ hội.

Cây nêu của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, thường có 4 màu chủ đạo là vàng, đỏ, trắng, đen; thân cây nêu được tô vẽ cầu kỳ. Đây cũng chính là những màu sắc chính trong nghệ thuật điêu khắc dân gian của đồng bào Tây Nguyên.

Am hiểu về cây nêu, già làng Y Xuyên, dân tộc Mnông, bon Ja Răh, xã Nâm Nung, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông cho biết: Cây nêu không chỉ mang yếu tố văn hóa dân tộc mà còn mang ý nghĩa tâm linh, kết nối giữa đất và trời, giữa con người với thần linh. Dựng cây nêu là việc làm quan trọng, bon làng phải họp bàn, huy động nam giới vào rừng chọn những cây tre thẳng, chắc.

Theo quan niệm của đồng bào, người dựng cây nêu phải là người đàn ông có uy tín trong bon làng, am hiểu về cách dựng, trang trí, khéo léo và có kinh nghiệm về cuộc sống, hiểu biết về thế giới tự nhiên. “Đối với đồng bào dân tộc Mnông ở xã Nâm Nung, cây nêu là nơi trú ngụ của các thần linh, nơi các vị thần sẽ về ngự và tham dự các lễ hội cùng bon làng”, già làng Y Xuyên chia sẻ.

Cây nêu của đồng bào Mnông trong các lễ hội thường cao 3-5m trở lên, chia làm 3 tầng (tùy theo lễ cúng). Trong đó, tầng trên cùng là hình con chim én, có ý nghĩa thể hiện khát vọng cuộc sống, vươn cao bay xa, trừ tà, đuổi thú và được trang trí lục lạc, bông lúa. Phía dưới là một mô hình tròn được làm bằng quả bầu, tượng trưng cho đất. Xung quanh quả bầu có gắn bông gòn trắng tượng trưng cho nước. Bốn góc treo những chùm tua lồ ô, tượng trưng cho những bông lúa trĩu hạt.

Tầng giữa của cây nêu được làm bằng tấm đan từ cây lồ ô, bốn góc được gắn những con vật được đan bằng tre, nứa như dê, trâu, chim, gà… Đây là nơi mà các vị thần linh về ngự nên các các lễ vật dâng cúng gồm con gà, gạo nếp, rượu, thịt nướng, máu của con vật hiến tế đều đặt ở đây.

Tầng dưới cùng của cây nêu cách mặt đất 2m, để người cúng tế có hể nói chuyện với thần linh, xin thần linh đem lại cho bon làng sự giàu mạnh, con người khỏe mạnh, làm ra nhiều của cải, xua đuổi những cái xấu, đem lại cho bon làng sự bình yên, tốt đẹp.

Ý nghĩa cây nêu trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên
Cây nêu trong các nghi lễ của đồng bào Ê Đê.

Đối với dân tộc Ê Đê, cây nêu được trang trí những họa tiết, hoa văn khác nhau tùy theo ý nghĩa của từng lễ hội, nghi lễ nhưng đều mang ý nghĩa tạ ơn, cầu cho gia đình, buôn làng ấm no, hạnh phúc.

Cây nêu của đồng bào Ê Đê thường có chiều cao thấp hơn các dân tộc khác, vì các lễ hội của người Ê Đê được tổ chức trong nhà dài nhiều hơn. Họa tiết, trang trí cây nêu cũng đơn giản màu sắc chủ đạo là màu đỏ, đen và vàng. Người Ê Đê làm cây nêu bằng gỗ, mềm như cây xoan và thường chọn cây có thân thẳng, cây không bị sâu đục, lá không úa vàng.

Theo ông Y Kô Niê, dân tộc Ê Đê ở TP. Buôn Ma thuột, tỉnh Đắk Lắk, một người am hiểu văn hóa Ê Đê, ý nghĩa của biểu tượng và họa tiết từng phần trên cây nêu của người Ê Đê được ví như thân hình của một vị thần gồm 5 phần: phần đầu hình bắp chuối thể hiện sự kết nối giữa đất và trời, giao tiếp giữa các vị thần và linh hồn vạn vật với con người. Phần cổ hình chữ Z biểu trưng cho con cá, bên dưới là 4 thanh gỗ được gắn ngàm với nhau như bếp lửa tượng trưng cho giàn bếp,cầu mong gia đình, dòng họ an lành. Phần ngực hình nồi đồng và cái bếp cầu no đủ và hạnh phúc, thể hiện sự đoàn kết, sum vầy gắn kết con người với con người và gia đình với cộng đồng buôn làng. Phần bụng khắc vòng quanh thân cây nêu thể hiện số lần tổ chức nghi lễ trong gia đình. Phần chân được trang trí bằng họa tiết cách điệu như chong chóng, tổ ong với hai màu đỏ và vàng, là nơi mọi người trong cộng đồng, khách mời gửi gắm mơ ước, cầu xin các vị thần phù hộ.

Ý nghĩa cây nêu trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên
Lễ cúng lúa mới của người Xơ Đăng không thể thiếu cây nêu.

Đồng bào Xơ Đăng, cây nêu tượng trưng cho cây lúa, dựng cây nêu đầu năm mới cầu mong mùa màng bội thu, mọi gia đình ấm no. Vì thế, cây nêu có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong ngày đầu năm mới của người Xơ Đăng, đặc biệt là lễ cúng mừng lúa mới.

Để làm cây nêu, đồng bào Xơ Đăng chọn cây lồ ô to, đẹp và thẳng để làm thân cây nêu. Ngọn cây nêu được tạo hình 6 nhánh cây, trên ngọn tạo hình bông hoa nhiều cánh, phía dưới là hình con chim, chùm tua sợi được làm từ tre tô màu đỏ và đen thể hiện mong ước nô ấm, đủ đầy. Thân cây nêu được tô màu trắn, đen và đỏ. Gốc cây nêu có một sàn đan bằng tre để vật dâng cúng thần linh.

Ông Y Krắp, trú bon Ja Răh là thầy cúng lâu năm ở xã Nâm Nung chia sẻ: Nhìn tổng thể, cây nêu là một tác phẩm nghệ thuật sinh động, hoa văn trang trí được khắc, đan, đẽo rất tinh tế. Cây nêu đứng giữa trời cao vút, là linh hồn và là “lễ đài” của toàn bộ buổi lễ. Cây nêu không chỉ mang giá trị nghệ thuật điêu khắc mà còn có ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Vì thế, đồng bào Mnông coi cây nêu là một phần không thể thiếu trong cuộc sống.

Với đồng bào Tây Nguyên, cây nêu là cầu nối giữa đất và trời, là sự kết nối vô hình giữa con người với thần linh nhằm đưa những mong muốn, ước nguyện của dân làng một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất, thể hiện khát vọng sống vươn tới cuộc sống tốt đẹp của đồng bào dân tộc Tây Nguyên.

Theo Lê Hường/Báo Dân tộc và phát triển

https://baodantoc.vn/cay-neu-trong-doi-song-dong-bao-dan-toc-thieu-so-tay-nguyen-1688545544520.htm

Nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ trong công tác tín ngưỡng, tôn giáo khu vực Miền trung và Tây Nguyên Nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ trong công tác tín ngưỡng, tôn giáo khu vực Miền trung và Tây Nguyên
Giới thiệu đặc trưng văn hóa các dân tộc thiểu số Nam Trung bộ và Tây Nguyên Giới thiệu đặc trưng văn hóa các dân tộc thiểu số Nam Trung bộ và Tây Nguyên
Theo Báo Dân tộc và phát triển
Nguồn: baodantoc.vn

Tin bài liên quan

CARE hỗ trợ người dân canh tác bền vững, tăng thu nhập

CARE hỗ trợ người dân canh tác bền vững, tăng thu nhập

Tổ chức CARE International in Vietnam (CARE) vừa tổ chức sơ kết giai đoạn 1 dự án She Feeds the World (SFtW). Theo đó, tính đến tháng 4/2025, dự án đã hỗ trợ hơn 8.000 người tiếp cận và áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, tiếp cận nguồn lực sản xuất và cải thiện khả năng tham gia thị trường.
20 sinh viên Tây Nguyên được nhận học bổng Hessen (Đức)

20 sinh viên Tây Nguyên được nhận học bổng Hessen (Đức)

Vào ngày 27/2, lễ trao học bổng Hessen được tổ chức tại Trường Đại học Tây Nguyên. 20 sinh viên xuất sắc năm học 2024-2025 đã được nhận học bổng này.
Đặc sắc Festival văn hóa cồng chiêng tỉnh Gia Lai 2023

Đặc sắc Festival văn hóa cồng chiêng tỉnh Gia Lai 2023

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lao vừa ký ban hành Kế hoạch tổ chức Festival văn hóa cồng chiêng tỉnh năm 2023 với chủ đề “Gia Lai-những sắc màu văn hóa”. Đây sẽ là sự kiện văn hóa đặc sắc, hứa hẹn nhiều hoạt động hấp dẫn, thu hút du khách.

Các tin bài khác

Tín ngưỡng thờ cúng của người Việt qua lăng kính học giả Pháp

Tín ngưỡng thờ cúng của người Việt qua lăng kính học giả Pháp

Cuốn sách “Biểu tượng, phù hiệu và đồ thờ của người An Nam” của học giả Pháp Gustave Dumoutier khám phá đời sống tinh thần của người Việt thế kỷ XIX
[Ảnh] Lễ cúng Rằm tháng Giêng - Nét đẹp văn hoá truyền thống Việt Nam

[Ảnh] Lễ cúng Rằm tháng Giêng - Nét đẹp văn hoá truyền thống Việt Nam

Mỗi dịp Rằm tháng Giêng, hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu, theo phong tục truyền thống, mỗi gia đình Việt đều chuẩn bị mâm cỗ cúng thành kính dâng lên tổ tiên và các đấng thần linh, thể hiện lòng biết ơn, tôn kính đối với những người đi trước và cầu mong một năm mới an lành, may mắn.
[Ảnh] Tái hiện lễ hạ nêu, khai ấn trong cung đình Huế

[Ảnh] Tái hiện lễ hạ nêu, khai ấn trong cung đình Huế

Ngày 4/2, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế tổ chức lễ hạ nêu ở sân Triệu Miếu và Thế Miếu bên trong Đại nội Huế, đánh dấu kết thúc Tết Nguyên đán năm Ất Tỵ.
"Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" - những ẩn ý của người xưa

"Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" - những ẩn ý của người xưa

Tập tục “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” vào dịp Tết Nguyên đán có từ lâu đời, chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống của cha ông ta và vẫn giữ nguyên giá trị đến tận ngày nay.

Đọc nhiều

Tin quốc tế ngày 13/6: Gần 300 người thiệt mạng trong tai nạn máy bay tại Ấn Độ, Israel tấn công phủ đầu Iran

Tin quốc tế ngày 13/6: Gần 300 người thiệt mạng trong tai nạn máy bay tại Ấn Độ, Israel tấn công phủ đầu Iran

Gần 300 người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay tại Ấn Độ; Israel tấn công phủ đầu Iran; Nga đẩy mạnh thành lập lực lượng UAV chuyên biệt; Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết đưa Ấn Độ và Pakistan lại gần nhau... là những tin tức quốc tế đáng chú ý ngày 13/6.
Tin quốc tế ngày 12/6: Ông Trump tuyên bố sẵn sàng gia hạn thời gian đàm phán thuế đối ứng

Tin quốc tế ngày 12/6: Ông Trump tuyên bố sẵn sàng gia hạn thời gian đàm phán thuế đối ứng

Ông Trump tuyên bố sẵn sàng gia hạn thời gian đàm phán thuế đối ứng; Trung Quốc kêu gọi Mỹ giải quyết tranh chấp thương mại thông qua đối thoại, hợp tác; ông Kim Jong-un khẳng định quan hệ Triều Tiên - Nga là liên minh không thể phá vỡ... là tin tức quốc tế đáng chú ý ngày 12/6.
Phối hợp hiệu quả  trong thúc đẩy giao lưu nhân dân Việt Nam - Hàn Quốc

Phối hợp hiệu quả trong thúc đẩy giao lưu nhân dân Việt Nam - Hàn Quốc

Ngày 11/6 tại Hà Nội, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Phan Anh Sơn tiếp và làm việc với Đại sứ Hàn Quốc tại Việt Nam Choi Young Sam. Hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp tăng cường giao lưu nhân dân Việt Nam - Hàn Quốc.
Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ XI: Đổi mới để lan tỏa mạnh mẽ hơn

Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ XI: Đổi mới để lan tỏa mạnh mẽ hơn

Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ XI có nhiều điều chỉnh đáng chú ý: rút gọn xuống còn 8 hạng mục, triển khai hệ thống phần mềm tiếp nhận - chấm giải, mở rộng cơ hội tham gia cho các tác giả hoạt động trên nền tảng số. Những thay đổi này nhằm nâng cao chất lượng giải thưởng và tăng cường sức lan tỏa hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
Chiến sĩ Hải quân hưởng ứng Ngày Chủ nhật xanh, lan tỏa thông điệp vì môi trường biển

Chiến sĩ Hải quân hưởng ứng Ngày Chủ nhật xanh, lan tỏa thông điệp vì môi trường biển

Ngày 08/6, hưởng ứng Ngày Chủ nhật xanh năm 2025, các đoàn viên, thanh niên đến từ Đoàn cơ sở Lữ đoàn 171 (Vùng 2 Hải quân), Hải đoàn 129 Hải quân và Học viện Hải quân đã tham gia nhiều hoạt động thiết thực, như: tặng áo phao và cờ Tổ quốc cho ngư dân, ra quân làm sạch bãi biển, tuyên truyền bảo vệ môi trường và chủ quyền biển đảo.
Phát động Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025: Công nghệ xanh vì đại dương bền vững

Phát động Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam 2025: Công nghệ xanh vì đại dương bền vững

Ngày 06/6, tại Quảng trường Hồ Chí Minh (thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình), Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình tổ chức Lễ phát động quốc gia Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2025.
Hải quân Vùng 5: Tuyên truyền, nâng cao hiểu biết về biển, đảo cho người dân Phú Quốc

Hải quân Vùng 5: Tuyên truyền, nâng cao hiểu biết về biển, đảo cho người dân Phú Quốc

Chiều 05/6, Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Kiên Giang tổ chức Hội nghị tuyên truyền biển, đảo cho người dân tại phường Dương Đông, TP. Phú Quốc (Kiên Giang).
cong nghiep phuc hoi manh xuat nhap khau tang truong an tuong
infographic viet nam hoan thanh vai tro dong chu tich chuong trinh dong nam a searp giai doan 2022 2025
infographic sua phap lenh dan so vo chong tu quyet dinh so con va thoi gian sinh con
infographics quan he doi tac toan dien giua viet nam va hungary
infographic quan he doi tac chien luoc toan dien viet nam phap
infographics viet nam tai dac cu chu tich uy ban ky thuat thuong truc to chuc hai quan the gioi
hon 2700 dai bieu du dai le phat dan vesak lien hop quoc 2025 tai viet nam
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (11/6): Hà Nội có mưa rào, dông vào chiều tối và đêm

Thời tiết hôm nay (11/6): Hà Nội có mưa rào, dông vào chiều tối và đêm

Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đưa ra thông tin dự báo thời tiết Hà Nội và các khu vực khác trên cả nước ngày và đêm 11/6.
Thời tiết hôm nay (10/6): Bắc Bộ giảm mưa, Trung Bộ trời nắng

Thời tiết hôm nay (10/6): Bắc Bộ giảm mưa, Trung Bộ trời nắng

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ngày 10/6, mưa lớn ở Bắc Bộ giảm dần. Trung Bộ trời nắng. Nam Bộ có xu hướng tăng mưa, nền nhiệt dịu hơn.
Thời tiết hôm nay (08/6): Mưa lớn cục bộ, lốc, sét, mưa đá ở nhiều nơi trên cả nước

Thời tiết hôm nay (08/6): Mưa lớn cục bộ, lốc, sét, mưa đá ở nhiều nơi trên cả nước

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, sáng sớm 08/6, vùng núi Tây Bắc và Việt Bắc có mưa rào, dông, cục bộ mưa to đến rất to (20–40mm, có nơi trên 100mm).
Thời tiết hôm nay (07/6): Miền Bắc nắng nóng, chiều tối có mưa rào

Thời tiết hôm nay (07/6): Miền Bắc nắng nóng, chiều tối có mưa rào

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, ngày 07/6, miền Bắc ngày nắng, có nơi nắng nóng trên 37 độ C. Chiều tối và đêm có mưa rào và dông vài nơi, riêng khu vực vùng núi có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to.
Mô hình đô thị vệ tinh kích hoạt cực tăng trưởng mới tại Tây Bắc TP.HCM

Mô hình đô thị vệ tinh kích hoạt cực tăng trưởng mới tại Tây Bắc TP.HCM

Tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng nhanh đang tạo áp lực lớn lên hạ tầng, môi trường và chất lượng sống tại các đô thị trung tâm. Trong bối cảnh đó, mô hình đô thị vệ tinh - đã chứng minh hiệu quả tại nhiều quốc gia phát triển - đang trở thành giải pháp chiến lược giúp tái cấu trúc không gian đô thị, phân bổ lại dân cư và kích hoạt các cực tăng trưởng mới tại siêu đô thị đa trung tâm như TP.HCM.
Hơn 280 triệu lượt ý kiến đóng góp sửa đổi Hiến pháp năm 2013, tỷ lệ đồng thuận đạt 99,75%

Hơn 280 triệu lượt ý kiến đóng góp sửa đổi Hiến pháp năm 2013, tỷ lệ đồng thuận đạt 99,75%

Theo báo cáo của Chính phủ, ý kiến nhân dân, các cấp, các ngành đóng góp về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đều tán thành rất cao đối với nội dung dự thảo Nghị quyết. Tính trung bình, tỷ lệ tán thành đối với các nội dung nêu trên của dự thảo Nghị quyết là 99,75%.
Phiên bản di động