Trang chủ Chuyện ngoại giao Chơi với người
08:19 | 01/09/2024 GMT+7

Ngày Lễ Độc lập 2/9/1945 qua hồi ức của nhân chứng nước ngoài

aa
Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử Việt Nam. Chứng kiến sự kiện lịch sử trọng đại này có một số người nước ngoài, trong đó có viên sĩ quan tình báo Mỹ, Archimedes L.A Patti.
Tết Độc lập trong trái tim kiều bào
Hà Nội rực rỡ cờ hoa mừng Quốc khánh

Thiếu tá Archimedes L.A Patti nguyên là trưởng ban Đông Dương thuộc Pháp của OSS, đóng tại Trung Quốc. Tháng 8/1945, sau khi Nhật tuyên bố đầu hàng, ông là trưởng phái bộ tiền trạm của quân đội Mỹ vào Bắc Việt Nam thực hiện nhiệm vụ giải cứu các tù binh Đồng Minh bị quân Nhật bắt giữ và chuẩn bị cho việc giải giới quân Nhật.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945. (Ảnh tư liệu)
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945. (Ảnh tư liệu)

Theo thông tin trên báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, trước ngày Lễ Độc lập, chính L.A.Patti là người đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh cho xem và trao đổi ý kiến về nội dung của bản Tuyên ngôn Độc lập do Người soạn thảo. Ngày 2/9/1945, cùng với nhóm công tác của mình, L.A.Patti đã có mặt tại Quảng trường Ba Đình và đã miêu tả một cách chi tiết, sinh động và hấp dẫn về sự kiện lịch sử này trong những trang viết của thiên hồi ký “Why Việt Nam?” (Tại sao Việt Nam):

Ông Archimedes L.A.Patti (1913-1998).
Ông Archimedes L.A.Patti (1913-1998).

"Ông Hồ đứng yên mỉm cười, nhỏ nhắn trong tầm cỡ, nhưng vĩ đại trong sự hoan hô của nhân dân ông. Ông giơ tay ra hiệu im lặng và bắt đầu đọc bản Tuyên ngôn, nay thành nổi tiếng của ông với những lời: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.

Ông Hồ dừng lại đột ngột và hỏi người nghe: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?”. Quần chúng hô vang đáp lại: “Rõ!”. Thực là một nghệ thuật diễn thuyết bậc thầy. Từ lúc đó, quần chúng lắng nghe lấy từng lời", ông L.A.Patti viết.

Dù không hiểu thật sự rõ ràng toàn bộ lời Hồ Chủ tịch nói trên lễ đài ngày hôm đó nhưng L.A.Patti nhận định: "Cứ nghe giọng nói của ông Hồ, bình tĩnh và rõ ràng, ấm cúng và thân mật, và nghe thấy được quần chúng trả lời thì chúng tôi không còn nghi ngờ gì nữa là những lời của ông đã thấu tới quần chúng".

Theo báo Dân Việt, tham dự ngày Lễ Độc lập 2/9/1945 ở Quảng trường Ba Đình còn có viên thiếu tá của OSS (Cục Tình báo Chiến lược Mỹ, tiền thân của CIA) là Allison Thomas, cùng đội Con Nai (Deer) đã nhảy dù xuống chiến khu của Việt Minh và cùng đoàn Giải phóng quân của Việt Minh từ Tuyên Quang về Hà Nội. Ngoài ra, còn có đại diện của Liên Xô bên cạnh quân đội Đồng Minh tại Việt Nam là Stéphane Solosieff; đại diện quân đội Trung Hoa Dân quốc có mặt trước khi đội quân của tướng Lư Hán sang giải giáp quân Nhật; nhóm đại diện quân đội nước Pháp tự do của tướng De Gaule do ông Jean Sainteny dẫn đầu.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Jean Sainteny năm 1946. (Ảnh: Getty)
Chủ tịch Hồ Chí Minh và ông Jean Sainteny năm 1946. (Ảnh: Getty)

Trong cuốn hồi ký "Câu chuyện về một nền hòa bình bị bỏ lỡ" xuất bản năm 1954, ông Jean Sainteny kể lại: "Ngày 2/9 là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong quá trình nắm chính quyền của Chính phủ Cách mạng Việt Minh. Một lễ mít tinh khổng lồ trong “Ngày Độc lập” được loan báo từ trước, coi như điểm chủ chốt trong hàng loạt sự kiện tiếp theo”.

Ông miêu tả: “Trên bục gỗ cao dựng lên trong công viên Puginier (tên thời thực dân Pháp, đã được đổi tên thành Vườn hoa Ba Đình), trước hàng vạn người, một loạt diễn giả đã phát biểu bằng những lời lẽ mạnh mẽ theo các mức độ khác nhau.

Lần lượt, Võ Nguyên Giáp, Trần Huy Liệu rồi Hồ Chí Minh mà ngay hôm đó quần chúng nhân dân được biết đây chính là nhà cách mạng lão thành Nguyễn Ái Quốc, long trọng tuyên bố nền độc lập của Việt Nam”, vị thiếu tá tình báo viết.

Jean Sainteny cũng xác nhận trong bức điện báo cáo gửi về Côn Minh ngay sau đó, ông ước tính có vài trăm nghìn người tham dự cuộc mít tinh ngày 2/9.

“Thực ra, khó ước lượng được con số chính xác. Nhiều tỉnh đã cử đại diện về dự trong những bộ quần áo màu sắc các địa phương. Nhiều linh mục đạo Gia-tô cũng tới dự, đứng ở vị trí cao. Trật tự trong buổi diễu hành, và nhất là không thấy có những tiếng hò hét phản loạn, thù địch là một trong những biểu hiện rất đáng ghi nhận”.

Đứng trong dinh Toàn quyền, Sainteny chứng kiến đoàn diễu hành của nhân dân ở vị trí rất gần. “Những người diễu hành đi theo đại lộ Brière de l’Isle (đại lộ Hùng Vương ngày nay) ngay trước cổng dinh Toàn quyền, và chúng tôi không thấy có một cử chỉ thù địch nào hướng về chúng tôi, cũng như về phía dinh là tòa nhà tượng trưng cho chủ quyền của Pháp ở Đông Dương”.

Đặc biệt, những tường thuật của ông Sainteny có những chi tiết khá thú vị: “Phái đoàn đại diện Mỹ cũng có mặt. Hai chiếc máy bay tiêm kích Mỹ Lightning bay lượn rất lâu trên đoàn người dự mít tinh ở độ thấp. Sự kiện này được cơ quan tuyên truyền của chính phủ mới cho rằng đây là biểu hiện sự ủng hộ của Mỹ đối với Việt Minh”.

Năm 1982, ông L.A.Patti trở lại Việt Nam. Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội, Đại sứ Hà Huy Thông khi ấy phiên dịch giúp Patti. Đại sứ Hà Huy Thông kể trên báo VietNamNet: Patti vào Lăng viếng Bác, thăm nhà sàn và ao cá, thăm nhà 48 Hàng Ngang nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bản Tuyên ngôn độc lập; đến số nhà 19-21 Hai Bà Trưng (nguyên là trụ sở Tổng lãnh sự quán - tài sản ngoại giao của Mỹ, nay dùng làm Câu lạc bộ Mỹ)…

"Thời điểm năm 1982, cho phép một người Mỹ vào viếng không đơn giản, cần cân nhắc rất kỹ và quan trọng là phải hiểu rõ lý do vì sao họ xin vào viếng. Lúc đó, Patti nói một câu tôi nhớ mãi. Tôi nghĩ câu nói ấy đơn giản mà rất hay, có tính thuyết phục. Ông bảo: “Tôi đi gặp lại bạn cũ, gặp lại người bạn vĩ đại của tôi”.

Khi Patti đi vào Lăng thì thấy dòng chữ vàng nơi tiền sảnh, ông hỏi tôi chữ gì. Tôi giải thích đó là “Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Patti nói nghe giống Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ do ngài Thomas Jefferson soạn thảo. Sau đó, ông nhấn mạnh, đây không chỉ là tư tưởng của người Mỹ, đây là giá trị chung của nhân loại và Bác Hồ đã sử dụng tinh hoa giá trị nhân loại để đúc rút thành câu ngắn gọn, súc tích như thế này", Đại sứ Hà Huy Thông kể lại.

75 năm Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập: Quyền con người và quyền của mỗi dân tộc 75 năm Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập: Quyền con người và quyền của mỗi dân tộc
Quốc khánh 2/9 ấn tượng, đậm đà bản sắc Việt trong mắt bạn bè năm châu Quốc khánh 2/9 ấn tượng, đậm đà bản sắc Việt trong mắt bạn bè năm châu
Minh Thái (tổng hợp)
Nguồn:

Tin bài liên quan

Chiêm ngưỡng kiệt tác bảo vật quốc gia thành bậc rồng Điện Kính Thiên

Chiêm ngưỡng kiệt tác bảo vật quốc gia thành bậc rồng Điện Kính Thiên

Trải qua hơn 500 năm lịch sử, thành bậc rồng tại Hoàng Thành Thăng Long cho thấy sức mạnh và tinh thần kháng cự của nước Đại Việt trước sức ép đồng hóa văn hóa từ phương Bắc.
Ngày Giải phóng Thủ đô trong ký ức của những nhân chứng lịch sử

Ngày Giải phóng Thủ đô trong ký ức của những nhân chứng lịch sử

Hà Nội đang tưng bừng kỷ niệm 67 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2021), lòng người ai nấy đều rộn ràng niềm vui. Trong ngày này, lớp người có cơ hội được chứng kiến thời khắc lịch sử ấy lại bồi hồi kể cho con cháu nghe về một đoạn ký ức “không thể quên và không được phép quên”. Các thế hệ trẻ hôm nay chắc chắn sẽ luôn luôn nhớ về ngày này, coi đó là lời thúc giục đi lên xây dựng đất nước.

Các tin bài khác

Việt Nam - Điểm đến của lòng bao dung và tinh thần hòa giải

Việt Nam - Điểm đến của lòng bao dung và tinh thần hòa giải

Trang tin tức “Destino a Panama” - một trong những trang thông tin du lịch và văn hóa uy tín tại Panama, vừa đăng tải bài viết cảm động về những cựu binh Mỹ đã chọn Việt Nam làm nơi an dưỡng tuổi già.
Bốn lần gặp gỡ - một mối thân tình

Bốn lần gặp gỡ - một mối thân tình

Trong dòng chảy không ngừng của ngoại giao khu vực và thế giới, một sự kiện vừa diễn ra đã để lại ấn tượng sâu sắc: Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình đã lần thứ tư thăm Việt Nam trên cương vị người đứng đầu Đảng và Nhà nước Trung Quốc. Trong quan hệ quốc tế, hiếm có mối bang giao nào lại được đánh dấu bằng nhiều cuộc gặp cấp cao như vậy trong cùng một giai đoạn lãnh đạo.
“Sai lầm khủng khiếp” trong chiến tranh xâm lược Việt Nam qua thừa nhận của cựu Bộ trưởng McNamara

“Sai lầm khủng khiếp” trong chiến tranh xâm lược Việt Nam qua thừa nhận của cựu Bộ trưởng McNamara

Robert S. McNamara (1916-2009), người được coi là một trong những “kiến trúc sư chính” của cuộc chiến tại Việt Nam, giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ từ năm 1961 đến 1968 dưới thời chính quyền Tổng thống John F. Kennedy và Tổng thống Lyndon B. Johnson, với vai trò quan trọng đến nỗi cuộc chiến tại Việt Nam còn được phía Mỹ gọi là “Cuộc chiến của McNamara” (“McNamara’s War”) [1].
Kỳ 3: Rộng cửa đến ASEAN và “lục địa đen”

Kỳ 3: Rộng cửa đến ASEAN và “lục địa đen”

Morocco là cửa ngõ giữa châu Phi và châu Âu, trong khi Việt Nam là cửa ngõ vào Đông Nam Á. Tiếp nối mối duyên lịch sử, vị trí địa chiến lược này mở ra cơ hội cho hai quốc gia phát huy chuỗi giá trị chung trong nhiều lĩnh vực mũi nhọn. Morocco và Việt Nam đang trên hành trình viết tiếp những chương mới của mối bang giao vững chắc, bền chặt.

Đọc nhiều

Hội hữu nghị Việt Nam - Australia: vai trò “trái tim” của mối liên kết hai nước

Hội hữu nghị Việt Nam - Australia: vai trò “trái tim” của mối liên kết hai nước

Ngày 01/7 tại Hà Nội, Hội hữu nghị Việt Nam - Australia (Hội) tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, nhiệm kỳ 2025-2030. Phát biểu chúc mừng Đại hội, Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird cho rằng, điều tạo nên sự đặc biệt trong quan hệ hai nước không chỉ là hợp tác giữa chính phủ mà còn là những liên kết bền chặt giữa nhân dân hai dân tộc. Các hội hữu nghị đóng vai trò “trái tim” của mối liên kết này - nơi thúc đẩy đối thoại, hiểu biết và trao đổi ý nghĩa.
Ghi nhận đóng góp của Hội hữu nghị Việt Nam - Myanmar trong hỗ trợ nhân đạo và đối ngoại nhân dân

Ghi nhận đóng góp của Hội hữu nghị Việt Nam - Myanmar trong hỗ trợ nhân đạo và đối ngoại nhân dân

Trong thời gian qua, Hội hữu nghị Việt Nam - Myanmar đã có nhiều đóng góp thiết thực trong việc tăng cường quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước, đặc biệt là vận động, quyên góp hỗ trợ nạn nhân trận động đất nghiêm trọng tại Myanmar hồi tháng 3/2025. Ghi nhận những nỗ lực của Hội, ngày 30/6 tại Hà Nội, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tổ chức lễ trao Bằng khen và Kỷ niệm chương “Vì hòa bình, hữu nghị giữa các dân tộc” cho Hội và năm cá nhân tiêu biểu.
Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang Hà Thị Nga được điều động tham gia Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương

Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang Hà Thị Nga được điều động tham gia Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương

Ngày 30/6, Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc (MTTQ), các đoàn thể Trung ương tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về công tác cán bộ. Ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì Hội nghị.
Chính sách thị thực - động lực thúc đẩy phát triển du lịch Việt Nam

Chính sách thị thực - động lực thúc đẩy phát triển du lịch Việt Nam

Chính sách thị thực đang ngày càng trở thành công cụ cạnh tranh điểm đến quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia đẩy mạnh thu hút khách quốc tế sau đại dịch. Việt Nam đã có những điều chỉnh tích cực, góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh du lịch và nâng cao trải nghiệm nhập cảnh cho du khách.
An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

Ngày 02/7, tại phường Rạch Giá (tỉnh An Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân đã tổ chức lễ bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở đang công tác tại đơn vị.
Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Sáng 1/7, tại cột cờ A Pa Chải – ngã ba biên giới thiêng liêng của Tổ quốc thuộc xã Sín Thầu, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đã phối hợp với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trên địa bàn tổ chức lễ hạ quốc kỳ, lưu giữ lá cờ đầu t
Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Trong hai ngày 26, 27/6, tại TP. Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phối hợp với Viện Kiểm sát Quân sự Khu vực 2 và Cơ quan Điều tra Hình sự Khu vực 3 Quân chủng Hải quân tổ chức Hội nghị phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2025.
infographic ky nang tranh bay lua dao du lich mua cao diem
infographics canh bao gia mao loi dung danh nghia mat tran to quoc de huy dong ung ho
cong nghiep phuc hoi manh xuat nhap khau tang truong an tuong
infographic viet nam hoan thanh vai tro dong chu tich chuong trinh dong nam a searp giai doan 2022 2025
infographic sua phap lenh dan so vo chong tu quyet dinh so con va thoi gian sinh con
infographics quan he doi tac toan dien giua viet nam va hungary
infographic quan he doi tac chien luoc toan dien viet nam phap
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua và sáng sớm nay (02/7), khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to đến rất to. Trong ngày 02/7, Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to. Lượng mưa phổ biến: 20–50mm, cục bộ có nơi trên 100mm.
Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố Hà Nội cho biết, từ ngày 01/7/2025, nhiều thủ tục đất đai sẽ được tiếp nhận tại các chi nhánh. Thay đổi này nhằm tạo thuận lợi, đảm bảo giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp.
Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia dự báo, ngày 01/7, nhiều khu vực trên cả nước có mưa to và dông. Đáng chú ý, khu vực Bắc Bộ nhiều nơi có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to.
Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025, một số chính sách mới sẽ chính thức có hiệu lực như: bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh; thay mã số thuế bằng số định danh; mở rộng đối tượng được tham gia Bảo hiểm Xã hội (BHXH) bắt buộc; 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền có hiệu lực...
Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 28/6, miền Bắc gia tăng mưa cả về diện và lượng, đặc biệt vùng núi nhiều nơi mưa rất to. Nam Bộ mưa giông rải rác.
Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Trong tháng 7/2025, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp; Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền cấp "Sổ đỏ”; Đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; Tiêu chuẩn, định mức sử dụng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp; Định mức xe ô tô phục vụ công tác chung ở cấp xã; Phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thi đua, khen thưởng...
Phiên bản di động