Những bước chân thầm lặng tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia

Mệnh lệnh từ trái tim

Ngày 28/6/2024 tại cột mốc số 118 thuộc Cửa khẩu quốc tế Xa Mát, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh, hàng trăm cán bộ, chiến sĩ và người dân có mặt đón 172 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện trở về từ Campuchia. Trong không khí trang nghiêm, những anh linh của người chiến sĩ nằm lại đất bạn năm xưa giờ đã được hồi hương, hòa vào lòng đất mẹ quê hương.

Anh linh của các anh hùng liệt sĩ được đặt tại Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82, nơi an nghỉ của gần 15.000 người con yêu nước. Sau hàng chục năm nằm dưới lòng đất lạnh ở nước bạn, các anh đã trở về với đồng đội và quê hương, được đoàn tụ cùng những người cùng sống và chiến đấu vì Tổ quốc, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả.

Đội K71 Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh cất bốc, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Campuchia đợt 1, giai đoạn XXIII (mùa khô 2023-2024). (Ảnh: Trung Việt)

Kết thúc chuyến hành trình trong mùa khô 2023-2024, bước theo sau đoàn xe chở những hài cốt liệt sĩ, Binh nhất Phan Trung Việt, Đội K71 Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh cùng các đồng đội vỡ òa cảm xúc. Anh kể: “Qua đất nước bạn, chúng tôi gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn về nơi ăn chốn ở. Đất rắn, khí hậu khắc nghiệt khiến công việc đào bới gặp muôn phần trở ngại. Khi đào lên, chỉ còn lại xương, nhìn mà thương. Nhiều lúc sức lực tưởng như cạn kiệt nhưng bên dưới mỗi bước chân lại có thể là hài cốt của các chú, các bác còn nằm lại nơi đất khách quê người. Vì thế, chúng tôi không ngừng động viên nhau, sẽ không lùi bước trước những thách thức, đưa các chú, các anh trở về với quê hương".

Mùa khô 2023-2024, các đội K70 và K71 của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh đã tìm kiếm trên địa bàn 5 tỉnh thuộc Vương quốc Campuchia, từng là chiến trường ác liệt chống chế độ diệt chủng Pol Pot. Địa hình Campuchia hiểm trở với nhiều khu vực rừng rậm, sông suối cắt ngang, đất đá lởm chởm và điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đội K70, K71 phải đối mặt với thời tiết nóng bức, nhiệt độ thường xuyên lên đến hơn 40 độ C vào mùa khô. Thời tiết khắc nghiệt khiến công việc tìm kiếm và khai quật trở nên vô cùng mệt nhọc. Những chuyến đi thường kéo dài hàng tuần, chiến sĩ phải băng qua rừng rậm, vượt qua dòng sông nước xiết và không ít lần đối mặt với nguy hiểm khi gặp phải thú rừng và côn trùng độc hại. Ban đêm, những cơn mưa rừng đổ xuống khiến nơi ăn ở tạm bợ của các đội K càng thêm thiếu thốn, nhưng tất cả đều chung một ý chí là đưa các anh trở về quê nhà.

Để tìm kiếm những thông tin chính xác về nơi an nghỉ của các liệt sĩ, các đội K70, K71 liên tục đi sâu vào những khu vực dân cư thưa thớt, khảo sát kỹ lưỡng các vùng có thông tin ghi lại từ trước, đồng thời nhận sự giúp đỡ từ người dân bản địa. Chính sự hỗ trợ quý báu của người dân Campuchia đã giúp các đội dễ dàng tiếp cận và có thêm thông tin cần thiết, góp phần đưa các anh hùng liệt sĩ Việt Nam về với đất mẹ.

Nghĩa tình trong mỗi cuộc hành quân

Đối với mỗi chiến sĩ, nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam tại Campuchia không chỉ là trách nhiệm mà còn là sự gắn bó nghĩa tình đồng đội. Hơn 20 năm qua, các đội K của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước đã tìm kiếm và quy tập hàng nghìn hài cốt liệt sĩ, trong đó nhiều hài cốt đã xác định danh tính và được đoàn tụ với gia đình.

Trung sĩ Nguyễn Đăng Kiệm, Đội K72 Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước, kể: “Địa hình Campuchia nhiều rừng rậm, núi non hiểm trở, hài cốt liệt sĩ nằm rải rác, xa khu dân cư và phần lớn không có sơ đồ mộ chí. Chúng tôi phải đi hàng cây số mỗi ngày, vượt qua nhiều sông suối và đào hàng nghìn mét khối đất. Nhưng khi tìm thấy hài cốt liệt sĩ như được tiếp thêm sức mạnh vô hình, mọi mệt mỏi tan biến. Đó không chỉ là nhiệm vụ mà còn là mệnh lệnh từ trái tim”.

Lễ xuất quân giao nhiệm vụ cho các đội chuyên trách tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Campuchia trong giai đoạn XXIV (mùa khô 2024-2025) do Quân khu 7 tổ chức, ngày 7/11/2024. (Ảnh: Khắc Hải)

Khi phát hiện hài cốt, các chiến sĩ tỉ mỉ nhặt từng mảnh xương, gói gọn trong lá quốc kỳ để đưa về. Nhiều đồng đội đã không giấu được những giọt nước mắt, khi biết rằng những người nằm xuống này đã hiến dâng tuổi trẻ và cả tính mạng cho tình hữu nghị và hòa bình.

Mùa khô 2023-2024, cán bộ và chiến sĩ Đội K72 Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước đã tìm kiếm, quy tập được 147 hài cốt liệt sĩ từ tỉnh Kratie và Kampongthom của Campuchia. Sau hơn hai thập kỷ kiên trì tìm kiếm, Đội K72 đã đưa 2.801 hài cốt liệt sĩ từ Campuchia về nước.

Tính chung tỉnh Bình Phước đã quy tập được 3.196 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 251 hài cốt đã xác định được tên. Các đội đã hợp tác với chính quyền địa phương tổ chức các nghi lễ tâm linh, cầu siêu trước khi đưa hài cốt về nước. Những nghi lễ ấy không chỉ để an ủi linh hồn các liệt sĩ mà còn là sợi dây nối kết quá khứ, hiện tại và tương lai của tình hữu nghị Việt Nam - Campuchia.

Binh nhất Nguyễn Văn Long, Đội K72 Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước, chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi tham gia thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Ban đầu tôi lo lắng vì nhiệm vụ mới mẻ và vất vả, nhưng các anh đi trước luôn động viên và hướng dẫn. Tham gia hành trình này là niềm tự hào lớn và mỗi khi tìm thấy các anh, tôi cảm thấy như mình được tiếp thêm sức mạnh, phải làm hết sức mình để đưa các anh về”.

Chiến tranh đã lùi xa nhưng đâu đó trên đất nước Chùa Tháp vẫn còn những người con anh hùng của Việt Nam yên nghỉ. Cán bộ, chiến sĩ của các đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ Việt Nam tiếp tục hành trình, lặng lẽ nhưng không ngừng nghỉ, để đưa các anh về bên gia đình và đồng đội. Mỗi hài cốt được đưa về là một niềm an ủi lớn lao cho người thân, là sợi dây nối liền quá khứ và hiện tại, tiếp nối truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của dân tộc.

Về làng Đồng Di, nơi giỗ chung các liệt sĩ, bà mẹ Việt Nam Anh hùng

Hành trình tìm mộ liệt sĩ