Hé lộ cuộc sống của một đại gia đình nghệ sĩ

“Vạch áo cho người xem lưng”

Trong cuốn hồi ký, câu chuyện về gia đình NSND Trần Tiến – NSƯT Lê Mai và 3 cô con gái tài danh nức tiếng: NSƯT Lê Vân, NSND Lê Khanh, NSƯT Lê Vy được kể qua góc nhìn của người trong cuộc.

NSƯT Lê Vân gây dấu ấn với vai diễn chị Dậu trong bộ phim cùng tên

Lê Vân chia sẻ về lý do cho ra đời cuốn tự truyện: “Đã có lúc tôi nguyện rằng sẽ giữ kín tất cả, sống để bụng, chết mang đi. Nhưng khi Hạnh (người chắp bút cho cuốn hồi ký – tác giả Bùi Mai Hạnh) gặp tôi, Hạnh bảo, cuộc đời chị là một ẩn số và em muốn được viết một cuốn sách về chị thì tôi lại thấy đây là một ý tưởng hay. Suốt 8 tháng trời, như con tằm rút hết ruột gan, tôi kể toàn bộ cuộc đời nhiều sóng gió của mình cho Hạnh.

Tôi là người không có kinh nghiệm gì về viết lách. Vì thế quan điểm của tôi là cứ thật nhất, chân thành nhất mà viết, thế thì mới có sức lay động tới bạn đọc”.

Nỗi ám ảnh của mối tình trong bóng tối, sự tổn thương vì bất hạnh gia đình, cuộc sống khổ cực lúc ấu thơ của 3 chị em "tài nữ" Lê Vân – Lê Khanh – Lê Vy... tất cả đều được nữ nghệ sĩ tường thuật không chút giấu giếm.

Câu chuyện về đại gia đình các NSND, NSƯT đình đám lần đầu được hé lộ

“Tuổi thơ là ký ức in đậm trong tôi. Tất cả mọi chi tiết như vẫn nằm đâu đây trong đầu tôi, khi nhớ lại thì ào ạt tràn về. Tôi đã khóc ròng rã khi nhớ về những tháng ngày ấy”. Mới 3 tuổi, Lê Vân lếch thếch theo mẹ đến các nhà hát rồi nằm ngủ còng queo trên những chiếc bàn lạnh ngắt giữa phòng. Đứa trẻ 10 tuổi Lê Vân từng ngây thơ đến tội nghiệp van nài mẹ đừng giết mình: "Nếu mẹ giết thì giết cái Khanh thôi. Con lớn rồi, cho con sống còn chăm em để mẹ đi làm" chỉ vì tưởng lời than trách: "Tao sẽ giết hết chúng mày" của mẹ trong cơn túng quẫn là thật. Đứa trẻ ấy cũng tủi thân đến cháy lòng khi chứng kiến bố mẹ cắn xé nhau vì ghen tuông, hờn giận và cho ra rìa đứa con lớn nhất khi ký vào đơn ly hôn: “mẹ nuôi Khanh, bố nuôi Vy, còn Vân ở đâu?”.

Trong cuốn tự truyện, Lê Vân cũng kể về mối tình đầu với người đàn ông có vợ – người chị biết nếu yêu là tội lỗi: "Ánh sáng mặt trời thật đáng sợ. Mọi thứ diễn ra ban ngày trong gia đình, bạn bè với em là cuộc đời giả tạo. Chỉ khi đêm tới, được gặp anh, có anh, em mới sống là chính em. Em chỉ cần có anh, mọi thứ bên em đều vô nghĩa".

Ba "tài nữ": Lê Vân, Lê Khanh, Lê Vy từng trải qua tuổi thơ đầy cơ cực

Tài danh là thế nhưng suốt hơn 30 năm bươn chải nghệ thuật, Lê Vân thú nhận, chị không có nổi một người bạn thân. Đặc biệt, Lê Vân tiết lộ, trong gia đình 5 người với những nghệ sĩ được bao công chúng ngưỡng mộ của chị thì đó là 5 thế giới khác nhau, không hề liên quan và tràn ngập hạnh phúc như mọi người vẫn tưởng. Không sẻ chia, không yêu thương cũng chẳng mong chờ nhau sự cảm thông... Tất cả những lời hạnh phúc của mái nhà toàn nghệ sĩ chỉ là vỏ bọc bề ngoài cho sự hời hợt, khô cứng và lạnh lẽo đến đắng ngắt bên trong.

Những trang viết gây tranh cãi về người cha

Có thể nói, cuốn tự truyện gây tranh cãi nhất là phần Lê Vân nói về bố mình – NSND Trần Tiến như là một người vô dụng, "người chưa bao giờ đưa nổi 1 tháng lương về cho vợ con, người đắm chìm trong những cuộc tình triền miên từ trẻ cho đến giờ". Hàng trăm bài báo tranh cãi về việc Lê Vân có thực sự đang làm một việc đúng hay chỉ "vạch áo cho người xem lưng", làm sụp đổ hình ảnh đẹp của một đại gia đình nghệ thuật được ngưỡng mộ bấy lâu nay.

Nhiều người đã sửng sốt khi nghe Lê Vân kể về lần bố bắt mẹ phá thai. "Vào thời điểm bố đi chiến trường, em út chưa tròn tuổi. Tôi nhớ lần thấy mẹ nước mắt ngắn dài về nhà, túi xách nhỏ khoác vai, tay cầm một bơ gạo. Vì sao mẹ khóc? Tôi nghe lỏm bố gắt mẹ: “Có thế thôi mà cũng khóc. Quay lại bệnh viện đi”. Thì ra bố bắt mẹ phải tự đi phá bỏ cái mầm thai đã 3 tháng tuổi. Mẹ bảo đã 3 lần mẹ đi bộ đến bệnh viện rồi nhưng cả 3 lần đều không đủ can đảm”.

Cuốn hồi ký cũng gây tranh cãi khi nữ diễn viên "kể xấu" về bố mình

Cuốn hồi ký gây xích mích trong chính ngôi nhà của Lê Vân khi bố chị – NSND Trần Tiến đã chịu một cú sốc rất lớn khi bị chính con gái ruột của mình kể những chuyện này trước công chúng.

"Cả đời tôi chưa bao giờ mắng Vân một câu. Lê Khanh vẫn nhớ và nhắc lại: Quá lắm thì bố cũng chỉ lấy mấy cọng rơm dọa chứ đã bao giờ đánh chúng con đâu. Chỉ là dọa thôi. Vậy mà… Tôi không hiểu nổi vì sao Vân lại viết như thế?", nghệ sĩ gạo cội từng chia sẻ.

Nói về vấn đề này, nhà văn Bảo Ninh viết trên báo Văn Nghệ Trẻ: “Hầu hết những độc giả tương tự như tôi, ngoại đạo với giới nghệ sĩ, không biết gì nhiều về nghệ sĩ Trần Tiến. Những "thông tin" đầu tiên về ông đến với chúng tôi chính là ở cuốn sách này. Có thể thấy là Lê Vân đã kể đúng như vậy với nhà văn. Các chi tiết đáng buồn, đáng sợ, rành rành từng nét, từng lời, từng cử chỉ và cư xử của người cha và nhà văn hẳn là cũng đã viết lại chính xác khách quan những lời kể ấy. Tuy nhiên, chính sự "khách quan" ấy lại cho người đọc thấy rõ thái độ thiếu khách quan và cách nhìn người nhìn đời còn rất thiếu tầm của tác giả đối với không chỉ nhân vật người cha mà cả nhân vật Lê Vân.

Lê Vân và chắc chắn là cả Bùi Mạnh Hạnh phải thừa hiểu rằng, một nghệ sĩ cỡ như Trần Tiến chẳng những không phải là dân cạo giấy mà còn không phải là đám trí thức muôn đời và trăm vẻ phải đạo. Những chuyện mà Lê Vân tâm tình về cha mình với Bùi Mai Hạnh, giới nghệ sĩ không phải không biết, có khi còn biết nhiều hơn nhưng không ai đánh giá về nhân phẩm của người nghệ sĩ lớn ấy theo cái cách mà Bùi Mai Hạnh muốn độc giả ngoài giới cảm nhận.

Càng thô vụng hơn nữa khi ở những trường đoạn rất quan trọng này của tình cha con, nhà văn đã không hiểu hoặc đã không thể hiện được sắc thái tuy hai mà một giữa nỗi oán thán vô hạn và niềm thương yêu vô hạn của những con người vô hạn yêu thương nhau. Hai cha con họ là như vậy đấy, Trần Tiến và Lê Vân, có điều người đọc hiểu sự "tuy hai mà một" ấy từ suy luận gián tiếp qua những đoạn khác của cuốn sách và rõ là ngoài ý muốn của tác giả”.

Trả lời cho những tranh cãi xung quanh câu chuyện về bố mình, Lê Vân giãi bày: “Tất cả những gì tôi viết trong cuốn sách chỉ là những cảm nhận của một người con đối với cha của mình. Tôi không bao giờ làm việc trái đạo lý là phê phán hay mang tự truyện gia đình ra để người ngoài đàm tiếu. Tôi chỉ muốn góp một cái nhìn trung thực vào cái thời điểm rất nhiều người “lực bất tòng tâm”, “nghèo thì hèn” nên không nuôi nổi vợ con như mẹ tôi đã có lần nói. Trước sau, tôi vẫn luôn nghĩ bố mình mãi mãi vẫn là một NSND trong lòng những người yêu sân khấu kịch”.