Trang chủ Chuyện ngoại giao Giai thoại
10:54 | 21/09/2023 GMT+7

Bức khảm thổ cẩm ở bên kia biên giới

aa
Dân tộc Cơ Tu cư trú chủ yếu ở các huyện vùng cao biên giới của tỉnh Quảng Nam như: Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang. Một bộ phận nhỏ người Cơ Tu sinh sống ở các huyện Nam Đông, A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế và huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng. Trên lãnh thổ nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, người Cơ Tu sống tập trung ở huyện Ka Lum và Thông Vai, tỉnh Sê Kông, huyện Lau Ngam thuộc tỉnh Salavan với dân số khoảng 30.000 người. Người Cơ Tu ở Việt Nam và ở Lào hiện vẫn bảo lưu nhiều vốn văn hóa truyền thống đặc sắc, tiêu biểu là nghề dệt thổ cẩm.
Thác Bản Giốc nhìn từ bên kia biên giới
Nghệ An và Bô Ly Khăm Xay (Lào) hợp tác bảo vệ rừng tại khu vực biên giới

Nghệ nhân dệt thổ cẩm dân tộc Cơ Tu ở tỉnh Salavan, Lào (Ảnh: Trần Kỳ Phương)

Nghệ nhân dệt thổ cẩm dân tộc Cơ Tu ở tỉnh Salavan, Lào (Ảnh: Trần Kỳ Phương)

Do vị trí địa lý và hoàn cảnh lịch sử, đồng bào Cơ Tu sinh sống ở vùng biên của hai nước Việt - Lào từ lâu đã có mối quan hệ mật thiết với nhau. Trong nội bộ dân tộc luôn hỗ trợ nhau nhiều mặt, từ mưu sinh và hoạt động văn hóa. Tuy có dân số không lớn như ở Việt Nam nhưng đồng bào Cơ Tu ở Lào vẫn giữ gìn, bảo lưu những di sản văn hóa lâu đời của dân tộc mình. Một số di sản văn hóa của người Cơ Tu ở Việt Nam đã mai một hoặc mất hẳn nhưng đồng bào Cơtu bên kia biên giới vẫn còn tồn tại và phát triển. Chẳng hạn như mô hình cư trú, nhà cửa trong mỗi ngôi làng theo vòng tròn, hay hình ô van đồng tâm hay tập tục, lễ hội truyền thống, phương thức canh tác. Đây là hiện tượng độc đáo mà các nhà nhân học gọi là sự “hóa thạch ngoại biên”. Những yếu tố đó đã làm cho vốn quý trong kho tàng văn hóa tộc người được bảo tồn, phục hồi và phát triển.

Người Cơ Tu ở Lào vẫn còn thực hành nghề dệt theo cách cổ xưa, từ việc sử dụng khung dệt đến quá trình chế biến sợi, nhuộm sợi, tạo hoa văn... Khung dệt có dây đeo lưng, thanh giằng ở chân, gọi là khung dệt dùng sức căng của cơ thể (body tention looms), là loại khung dệt cổ xưa nhất của nhân loại. Hoa văn và màu sắc của thổ cẩm Cơ Tu ở Lào còn giữ nét hoang sơ. Màu vải được nhuộm từ cây chàm nên có màu xanh lơ và màu đen thẫm. Hoa văn đa dạng, trong đó chủ yếu vẫn là hoa văn bằng hạt cườm nhựa hay thủy tinh. Loại cườm bằng nhựa tổng hợp này có đủ màu sắc, tiện lợi, dễ sử dụng và cũng được ưa chuộng hơn. Nguyên liệu này đồng bào mua và trao đổi từ người đồng tộc ở Việt Nam.

Nhà làng Cơ tu ở Thông Vai, tỉnh Salavan, nơi trưng bày và bán các sản phẩm dệt (Ảnh: Linda Susan)

Nhà làng Cơ tu ở Thông Vai, tỉnh Salavan, nơi trưng bày và bán các sản phẩm dệt (Ảnh: Linda Susan)

Hoa văn và các đường viền phức tạp trên thổ cẩm của dân tộc Cơ Tu bên Lào cũng xuất hiện khá phổ biến trong các sản phẩm dệt của đồng bào Cơ Tu ở Việt Nam. Đó là mô típ người phụ nữ múa điệu Da dá, hình xương cá, hình con bướm..., hay giống nhau về đồ trang sức, loại hình trang phục truyền thống... Điều này biểu hiện họ có “mẫu số chung” về bản sắc tộc người.

Nghề dệt thổ cẩm của người Cơ Tu ở Lào có ảnh hưởng đến nghề dệt của người Cơ Tu ở Việt Nam. Đồng bào Cơ Tu ở làng Công Dồn, xã Duôih, huyện Nam Giang là nơi duy nhất còn trồng bông dệt vải theo kiểu truyền thống. Họ có giống bông vải của dân tộc Lào (kpay lao), cùng với giống bông vải bản địa để duy trì nghề dệt vải. Trước đây, đồng bào Cơ Tu ở Lào còn có các loại sản phẩm dệt được trang trí hoa văn bằng cườm chì (halùng hoặc alùng). Dưới lòng sông Antrôl bên Lào là nơi mà đồng bào khai thác quặng chì, mang về chế tác thành hạt cườm để trang trí hoa văn trên khố, váy, áo.

Thợ dệt Cơtu ở huyện Thông Vai, tỉnh Salavan với sản phẩm vừa hoàn thành (Ảnh: Linda Susan)

Thợ dệt thổ cẩm người Cơtu ở huyện Thông Vai, tỉnh Salavan với sản phẩm vừa hoàn thành (Ảnh: Linda Susan)

Kỹ thuật chế tác và dệt hoa văn bằng cườm chì của người Cơ Tu và một số tộc người bên Lào đã được truyền lại hoặc trao đổi nguyên liệu thành phẩm đã qua chế tác cho người Cơ Tu ở Việt Nam. Cườm chì thường được kết vào vải rất dày, nhất là trên ngực áo, đuôi khố. Ngoài việc học cách chế cườm và dệt vải bằng cườm chì từ bên Lào, người Cơ Tu, Tà Ôi và một số dân tộc khác ở vùng Trường Sơn cũng mua bán, trao đổi với các bộ tộc Lào để được sở hữu những chiếc áo, chiếc khố có hoa văn cườm chì.

Dân tộc Cơ Tu ở phía Đông Trường Sơn thường ít khi chế biến màu đỏ mà họ thường trao đổi với người Lào để lấy thứ thuốc đỏ được chế biến sẵn để nhuộm vải, đồng bào gọi là mực poong. Đặc biệt, người Cơ Tu ở Lào còn giữ bí quyết chế biến và dệt vải bằng sợi tơ chuối, một sản phẩm rất được ưa chuộng trên thị trường quốc tế.

Giống như đồng bào Cơ Tu ở Quảng Nam, người Cơ Tu ở các làng bản bên Lào duy trì loại hình kiến trúc nhà làng truyền thống. Loại hình kiến trúc này không chỉ để hội họp, tổ chức lễ hội cộng đồng mà còn là “xưởng dệt” và là “cửa hàng”, nơi các thợ dệt trưng bày và bán các sản phẩm. Nghề dệt đang được chính quyền các cấp quan tâm, từ cấp cơ sở đến trung ương. Chẳng hạn như Hội Phụ nữ Lào đã có đề án bảo tồn nghề dệt, thúc đẩy sản xuất các sản phẩm thương mại, du lịch. Các sợi tổng hợp đã nhuộm sẵn luôn được đáp ứng và nhiều thợ dệt hiện đang sử dụng vật liệu này để hành nghề.

Hoa văn trang trí trên sản phẩm thổ cẩm Cơ Tu (Lào) (Ảnh: Linda Susan)

Hoa văn trang trí trên sản phẩm thổ cẩm Cơ Tu (Lào) - Ảnh: Linda Susan

Các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như một số trường đại học của Nhật Bản và cơ quan viện trợ Nhật Bản đã thực hiện các dự án nhằm phục hồi phương thức dệt cổ truyền của đồng bào Cơ Tu ở làng Houay Houn Tai, tỉnh Salavan. Nhà tài trợ khuyến khích bà con duy trì các giống bông bản địa, chế biến thuốc nhuộm từ các vật liệu trong tự nhiên. Sản phẩm của họ được bán khắp cả nước và một số thị trường quốc tế. Nhiều phụ nữ trẻ đang nuôi sống bản thân và gia đình bằng nghề dệt vải. Tuy nhiên, sự cạnh tranh khốc liệt do cung luôn lớn hơn cầu đối với hàng dệt may mới.

Với giá trị nhiều mặt, thổ cẩm của người Cơ Tu ở Lào cũng được các nhà thiết kế sưu tầm, trân quý, tạo nhiều cảm hứng mới mẻ trong thiết kế thời trang. Màu chàm cùng với chất liệu sợi bông kết hợp với sợi tơ chuối, tơ lụa và hoa văn hạt cườm do các thợ dệt ở các làng Cơ Tu làm ra được tái hiện ở các bộ sưu tập thời trang mang phong cách hiện đại. Thời trang thổ cẩm Cơ Tu Nam Lào được trưng bày, trình diễn tại thủ đô Viên Chăn, cố đô Luang Prabang và giới thiệu tại các sự kiện thời trang danh giá ở các nước châu Âu như Pháp, Thụy Sĩ…

Nghề dệt thổ cẩm và các sản phẩm của nó là bức khảm quý giá khắc họa bản sắc dân tộc Cơ Tu đang sinh sống ở hai nước Việt- Lào. Để bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm, chính quyền và các ngành chức năng ở các tỉnh kết nghĩa như Quảng Nam - Sê Kông cần có sự liên kết, hỗ trợ nhau nhiều hơn. Cần phối hợp tổ chức Festival Lụa - Thổ cẩm thế giới tại đô thị cổ Hội An, Festival Làng nghề Huế... với các hoạt động như hội thảo, triển lãm, biểu diễn thời trang, giới thiệu sản phẩm, may mặc phục vụ khách du lịch, nhằm tôn vinh nghề truyền thống, nghệ nhân ở hai quốc gia.

Nghề dệt thổ cẩm ở Pơ Ninh, xã Lăng, Quảng Nam: Cần cơ chế riêng để bảo tồn Nghề dệt thổ cẩm ở Pơ Ninh, xã Lăng, Quảng Nam: Cần cơ chế riêng để bảo tồn
Nghề dệt thổ cẩm cần có cơ chế riêng để bảo tồn. Những người đang giữ nghề mong muốn nhà nước có cơ chế hỗ trợ để họ vừa giữ nghề nhưng vẫn sống được với nghề. Những chính sách, văn bản đầu tư nên sớm đi vào đời sống. Cần phát triển du lịch để ngày càng nhiều người biết đến sản phẩm dệt của Pơ Ninh… Đó là mong muốn của người Cơ Tu ở Pơ Ninh trong gìn giữ nghề truyền thống.
Điện Biên: Hơn 200 người dân khu vực biên giới được khám bệnh, cấp thuốc miễn phí Điện Biên: Hơn 200 người dân khu vực biên giới được khám bệnh, cấp thuốc miễn phí
Ngày 23/8, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên phối hợp với Trung tâm y tế huyện Điện Bên đã khám bệnh, tư vấn sức khỏe và cấp thuốc miễn phí cho nhân dân khu vực biên giới.

Theo Báo Dân tộc và Phát Triển
Nguồn: baodantoc.vn

Tin bài liên quan

Các tin bài khác

Hậu phương quốc tế trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Hậu phương quốc tế trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới: kỷ nguyên độc lập, tự do, thống nhất và chủ nghĩa xã hội, đứng vào hàng ngũ các quốc gia, dân tộc tiên phong trên thế giới. Độc lập, tự do và thống nhất đất nước là lẽ sống chân chính, là lý tưởng lớn của toàn dân tộc.
Những kỷ niệm sâu sắc với Madeleine Riffaud

Những kỷ niệm sâu sắc với Madeleine Riffaud

Madeleine Riffaud là một đại diện tiêu biểu cho lòng dũng cảm, ý chí quyết tâm đấu tranh vì công lý, lẽ phải, hòa bình và có một trái tim yêu thương thật giản dị, chân thành và luôn nghĩ, hành động vì đất nước Việt Nam. Madeleine Riffaud sẽ luôn còn mãi trong trái tim của mọi người. Đó là chia sẻ xúc động của chị Trần Thu Hoàn, cán bộ của Ban Đối ngoại Trung ương, về người bạn lớn của Việt Nam.
Hành trình người Pháp quảng bá du lịch Đông Dương

Hành trình người Pháp quảng bá du lịch Đông Dương

Nhận thấy tiềm năng du lịch lớn của Đông Dương, một vùng đất với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, di tích lịch sử tráng lệ và văn hóa đa dạng, người Pháp đã tiến hành nhiều hoạt động nhằm quảng bá thuộc địa này ra thế giới. Mục tiêu không chỉ là thu hút đầu tư mà còn thể hiện thành tựu khai thác thuộc địa.
Hoạt động bang giao dưới triều Nguyễn qua tư liệu

Hoạt động bang giao dưới triều Nguyễn qua tư liệu

Ngày 22/8, tại website Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, đã diễn ra triển lãm 3D Bang giao triều Nguyễn: Giữa làn gió Đông - Tây. Triển lãm mang đến công chúng những trải nghiệm, khám phá thú vị, thông tin bổ ích, góc nhìn mới mẻ và hiểu biết sâu sắc hơn về hoạt động ngoại giao của Việt Nam dưới triều Nguyễn trong hơn 50 năm đầu độc lập, tự chủ (1802 - 1858).

Đọc nhiều

Tin quốc tế ngày 17/5: Nga - Ukraine nhất trí trao đổi 2.000 tù binh, Israel đẩy mạnh tấn công vào Dải Gaza

Tin quốc tế ngày 17/5: Nga - Ukraine nhất trí trao đổi 2.000 tù binh, Israel đẩy mạnh tấn công vào Dải Gaza

Nga - Ukraine nhất trí trao đổi 2.000 tù binh, thảo luận khả năng ngừng bắn; Israel phát động chiến dịch tấn công quy mô lớn vào Dải Gaza; Giáo hoàng Leo XIV nhận mình là “hậu duệ của người nhập cư” và kêu gọi việc tôn trọng phẩm giá của người di cư... là những tin tức quốc tế đáng chú ý ngày 17/5.
Ông Lại Ngọc Đoàn được bầu giữ chức Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Uzbekistan nhiệm kỳ 2025-2030

Ông Lại Ngọc Đoàn được bầu giữ chức Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Uzbekistan nhiệm kỳ 2025-2030

Ngày 17/5, tại Hà Nội, Hội hữu nghị Việt Nam - Uzbekistan tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội đã tín nhiệm bầu Đại sứ Lại Ngọc Đoàn, nguyên Cục trưởng Cục Cơ yếu (Bộ Ngoại giao) giữ chức Chủ tịch Hội nhiệm kỳ 2025-2030. Ông Nguyễn Ngọc Hùng, Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, dự và phát biểu chỉ đạo.
Quỹ Châu Á tại Việt Nam trao 101 suất học bổng cho nữ sinh nghèo vượt khó tại Cần Thơ

Quỹ Châu Á tại Việt Nam trao 101 suất học bổng cho nữ sinh nghèo vượt khó tại Cần Thơ

Ngày 17/5, tại thành phố Cần Thơ, Quỹ Châu Á tại Việt Nam đã trao tặng 101 suất học bổng (mỗi suất trị giá 2,2 triệu đồng) cho các nữ sinh trung học phổ thông nghèo vượt khó tại Cần Thơ.
Đẩy mạnh tuyên truyền về quan hệ hữu nghị đặc biệt trong lưu học sinh Lào tại Việt Nam

Đẩy mạnh tuyên truyền về quan hệ hữu nghị đặc biệt trong lưu học sinh Lào tại Việt Nam

Ngày 16/5 tại Thái Nguyên, Đại sứ quán Lào tại Việt Nam tổ chức Hội nghị tổng kết công tác quản lý lưu học sinh Lào năm học 2024-2025 và triển khai kế hoạch năm học 2025-2026. Tại Hội nghị, Đại sứ quán đề nghị các cơ sở đào tạo tiếp tục nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng và đẩy mạnh tuyên truyền về quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt - Lào trong lưu học sinh.
Hải quân Vùng 5: Nâng cao khả năng sử dụng vũ khí, trang bị cho chiến sĩ mới

Hải quân Vùng 5: Nâng cao khả năng sử dụng vũ khí, trang bị cho chiến sĩ mới

Từ ngày 14-16/5, tại thành phố Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Tiểu đoàn 563, Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân tổ chức kiểm tra “3 tiếng nổ” cho chiến sĩ mới nhập ngũ năm 2025. Đây là hoạt động huấn luyện quan trọng giúp chiến sĩ mới làm quen với cường độ huấn luyện cao, nâng cao thể lực, bản lĩnh, khả năng sử dụng vũ khí, trang bị trong điều kiện sát với thực tế chiến đấu.
Lễ hội Hoa sim biên giới 2025: Sắc tím biên cương - Kết nối di sản

Lễ hội Hoa sim biên giới 2025: Sắc tím biên cương - Kết nối di sản

Lễ hội Hoa sim biên giới 2025 sẽ diễn ra trong hai ngày 17-18/5 tại xã Hải Sơn, thành phố Móng Cái (Quảng Ninh), hứa hẹn mang đến cho du khách hành trình trải nghiệm độc đáo giữa sắc tím biên cương và không gian văn hóa đặc sắc vùng cao.
Việt Nam trao công hàm phản đối Trung Quốc áp đặt lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông

Việt Nam trao công hàm phản đối Trung Quốc áp đặt lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông

Ngày 15/5, tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng cho biết, Bộ Ngoại giao đã giao thiệp với Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội và trao công hàm phản đối lệnh cấm đánh bắt cá của Trung Quốc tại Biển Đông.
infographics viet nam tai dac cu chu tich uy ban ky thuat thuong truc to chuc hai quan the gioi
hon 2700 dai bieu du dai le phat dan vesak lien hop quoc 2025 tai viet nam
infographics ngay quoc te phong chong tieng on 2542025 bien phap giam thieu tac dong cua tieng on
infographics pha lau thang co vao danh sach mon ham ngon nhat dong nam a
thi diem thuc hien du an nha o thuong mai tu 142025
infographic 9 dai hoc viet nam vao bang xep hang the gioi theo nhom nganh nam 2025
infographics lua dao lam cong tac vien chot don hang online
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (18/5): Mưa lớn ở Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An

Thời tiết hôm nay (18/5): Mưa lớn ở Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua và sáng sớm nay (18/5), ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An có mưa rào và dông, cục bộ có nơi mưa to, riêng khu vực vùng núi phía Đông Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to.
9 địa điểm du lịch nổi tiếng của Scotland

9 địa điểm du lịch nổi tiếng của Scotland

Scotland, quê hương của những truyền thuyết cổ xưa và cảnh quan thiên nhiên đầy ấn tượng, là điểm đến mơ ước của nhiều người. Với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ cùng các công trình kiến trúc độc đáo, các địa điểm du lịch Scotland hứa hẹn sẽ mang đến những ấn tượng khó phai cho du khách khi đặt chân đến vùng đất này.
Thời tiết hôm nay (15/5): Mưa lớn cục bộ, lốc, sét ở Tây Bắc, Tây Nguyên và Nam Bộ

Thời tiết hôm nay (15/5): Mưa lớn cục bộ, lốc, sét ở Tây Bắc, Tây Nguyên và Nam Bộ

Đêm qua (14/5), ở khu vực Tây Bắc, Việt Bắc có mưa rào và dông, cục bộ có nơi mưa to đến rất to. Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày và đêm 15/5, khu vực này tiếp tục có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to với lượng mưa từ 20-40mm, có nơi trên 70mm.
Hà Nội ban hành danh mục di sản, công trình cần ưu tiên bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa

Hà Nội ban hành danh mục di sản, công trình cần ưu tiên bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa

Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết số 24/NQ-HĐND ban hành danh mục các khu vực, di tích, di sản, công trình cần tập trung nguồn lực để bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa (đợt 1).
Thời tiết hôm nay (14/5): Hà Nội ngày nắng, chiều tối mưa giông

Thời tiết hôm nay (14/5): Hà Nội ngày nắng, chiều tối mưa giông

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 14/5, Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có nắng đến 33 độ; từ chiều tối có mưa rào và giông rải rác, riêng khu vực Tây Bắc và Việt Bắc cục bộ có nơi mưa to (mưa tập trung vào chiều tối và đêm).
Thời tiết hôm nay (11/5): Miền Bắc có mưa, trời mát

Thời tiết hôm nay (11/5): Miền Bắc có mưa, trời mát

Theo Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia, khu vực miền Bắc duy trì trạng thái âm u, trời mát, có nơi mưa to đến rất to, gió Đông Bắc cấp 3 do ảnh hưởng của không khí lạnh tăng cường.
Phiên bản di động