"Tương lai các loài động vật hoang dã nằm trong tay chúng ta"
Loài chà vá chân xám được xếp loại là Cực kỳ nguy cấp trong cả Danh sách đỏ về các loài bị đe dọa của IUCN và Sách đỏ của Việt Nam; đây là mức độ đe dọa cao nhất.
Không thể tìm thấy ở nơi nào khác
Ông Trịnh Đình Hoàng, Trưởng đoàn khảo sát của FFI cho biết: “Chúng tôi thật sự rất vui khi phát hiện ra một trong những quần thể quí hiếm nhất Việt Nam. Trước khi thực hiện khảo sát này, ước tính có khoảng 8001 cá thể còn sót lại và loài này được coi là một trong số 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất trên thế giới. Sống khu trú tại các cánh rừng ở miền Trung Tây Nguyên Việt Nam, mối đe dọa chính đối với loài Chà vá chân xám là nạn phá rừng, săn bắn và phá vỡ sinh cảnh. Đây là loài thường bị bắt để lấy thịt, làm thuốc và làm vật nuôi".
Cùng theo ông Hoàng, hiện để bảo đảm an toàn cho loài động vật quý hiếm và cần bảo tồn nguy cấp này cho nên chưa thể công bố những địa điểm chính xác nơi chúng đang sống.
Phát biểu tại buổi họp báo, ông Benjamin Rawson, Giám đốc FFI Việt Nam nói: “Đây thực sự là loài linh trưởng của Việt Nam và không thể tìm thấy ở nơi nào khác. Quần thể mới được phát hiện này mang đến hy vọng cho chúng ta, tuy nhiên sự thật đáng buồn là chúng cũng đang bên bờ vực tuyệt chủng. FFI đã hoạt động tại Việt Nam từ năm 1997, tập trung chủ yếu vào bảo tồn các loài linh trưởng bản địa của Việt Nam thông qua quan hệ đối tác với các cơ quan chính phủ và cộng đồng địa phương phía trong đó có chính phủ, cộng đồng địa phương, tổ chức xã hội dân sự, các nhà khoa học, các nhà tài trợ để đảm bảo sự tồn tại lâu dài của loài này. Tuy nhiên đây là một bước đi đúng hướng".
Hiện nay, con người vẫn là mối đe dọa chính với Chà vá chân xám. Phá rừng quy mô lớn trên phạm vi rộng đã khiến chúng phải sống giới hạn trong các cánh rừng nhỏ bị cô lập. Săn bắn bằng súng hoặc bẫy thòng lọng trên cây cũng đã tác động đến các quần thể còn lại; với mục đích sử dụng làm thực phẩm, làm thuốc hoặc làm vật cảnh.
Việc xác định được quần thể chà vá chân xám mới này chỉ là bước đầu tiên; FFI đang bắt đầu một giai đoạn mới nhằm bảo tồn những quần thể phụ quan trọng nhất của quần thể mới được tìm thấy này. Cách tiếp cận của FFI là thúc đẩy sự tham gia cộng đồng địa phương và các cơ quan nhà nước để làm giảm các tác động đến động vật linh trưởng và môi trường sống của chúng. FFI đang đánh giá tính khả thi của việc phát triển một dự án du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng, tất cả số tiền thu được sẽ phục vụ cho cộng đồng địa phương. FFI cũng đang xây dựng dự án phối hợp với cộng đồng địa phương để thực hiện các hoạt động bảo vệ rừng như hỗ trợ tài chính và chỉ cho họ cách đối xử với đất đai, rừng rậm và động vật.
Do đó, "Tương lai của các loài động vật hoang dã đang nằm trong tay chúng ta", ông Trịnh Đình Hoàng nhấn mạnh.
Cần thêm nhiều nỗ lực
Chà vá là nhóm linh trưởng gồm có ba loài; Chà vá chân xám, Chà vá chân nâu và Chà vá chân đen. Chúng sống trên cây trong các khu rừng của Việt Nam theo đàn từ 4-30 cá thể. Các loài chà vá đều có đuôi dài bằng chiều dài cơ thể (56-76 cm) và chà vá chân xám có một khuôn mặt vàng, cằm trắng, và lớp lông màu xám bao phủ hầu hết cơ thể.
Chà vá chân xám thường chải chuốt lông để loại bỏ ký sinh trùng và để tạo ra và củng cố mối liên kết giữa các thành viên trong nhóm. Hoạt động này thường được thực hiện trước khi nghỉ tối. Một đàn thường có một con đực, một số con cái và các con của chúng, tuy nhiên các đàn nhỏ này có thể tập hợp lại với nhau thành đàn lớn hơn lên đến 30 con. Chà vá chân xám là loài chủ yếu ăn lá nhưng cũng ăn các bộ phận khác của cây như hạt, trái cây và hoa. Chúng có dạ dày chuyên hoá và vi khuẩn cộng sinh nên có thể phá vỡ các cấu trúc của lá.
Theo FFI, phát hiện mới này có được là nhờ sự hỗ trợ rất lớn từ phía các công ty trong nước trong đó có Công ty Galaxy Media, Công ty cơ điện lạnh (REE) và Ngân hàng Á Châu.
FFI – Chương trình Việt Nam hiện nay thực hiện các hoạt động bảo tồn đối với 5 loài: Voọc Cát Bà, Voọc mũi hếch, Vượn Cao Vít, Chà vá chân xám, Vượn đen tuyền. Tuy nhiên, công tác bảo tồn chắc chắn sẽ cần thêm nhiều nỗ lực hơn nữa, nhất là về mặt tài chính.
FFI hoạt động tập trung vào bảo tồn các loài bị đe dọa tuyệt chủng và hệ sinh thái trên toàn cầu dựa trên các giải pháp bền vững, có cơ sở khoa học và tính đến nhu cầu của con người. FFI có dự án tại 40 nước trên khắp thế giới, bảo vệ các loài khỏi nạn tuyệt chủng và ngăn chặn việc phá hủy môi trường sống, đồng thời cải thiện sinh kế của người dân địa phương. Được thành lập vào năm 1903, FFI là một trong những tổ chức bảo tồn lâu đời nhất trên thế giới.
11 loài linh trưởng của Việt Nam bên vực tuyệt chủng Kết quả thảo luận cho thấy linh trưởng ở Việt Nam đang ở tình trạng đặc biệt nghiêm trọng. Số loài được xếp ở mức Cực kỳ nguy cấp toàn cầu đã tăng lên từ 7 loài năm 2008 lên 11 loài năm 2015. Việc có nhiều loài nguy cấp đã làm cho Việt Nam trở thành tâm điểm về đa dạng linh trưởng cũng như các mối đe dọa mà các loài này đang gặp phải chủ yếu là săn bắn và mất sinh cảnh. Trừ một loài, còn lại tất cả được xếp vào mức độ bị đe dọa toàn cầu. Tiến sỹ Ben Rawson, Giám đốc FFI-Chương trình Việt Nam nhận định: “Các đánh giá cũng nhấn mạnh Việt Nam đang có nguy cơ là quốc gia đầu tiên có linh trưởng bị tuyệt chủng”. Cho tới nay chưa có ghi nhận về linh trưởng bị tuyệt chủng trong thế kỷ 20 và thế kỷ 21. Trong khi đó, vào tuần trước, các chuyên gia linh trưởng đã họp tại Singapore để đánh giá hiện trạng tất cả các loài linh trưởng ở châu Á và thảo luận về Danh sách 25 loài linh trưởng nguy cấp nhất. Các chuyên gia linh trưởng trên khắp thế giới đã đánh giá các mối đe dọa của 182 loài linh trưởng ở Nam Trung Quốc, Nam Á và Đông Nam Á, bao gồm cả 25 loài phân bố ở Việt Nam. Tiến sỹ Lê Khắc Quyết, một trong những nhà linh trưởng học hàng đầu của Việt Nam cho biết “Chúng ta cần hành động nhiều hơn nữa để bảo tồn các loài linh trưởng nguy cấp và sinh cảnh của chúng ở Việt Nam, bằng cách tăng cường bảo vệ các quần thể, phục hồi rừng, thực thi pháp luật và thực hiện các nghiên cứu sinh học bảo tồn cũng như thu hút sự tham gia của người dân vào bảo tồn động vật hoang dã”. |
Anh Thư