“Sức khỏe” của hơn 500 doanh nghiệp nhà nước như thế nào?

Thực tế, DNNN chưa thực sự tạo nên sự đột phá của nền kinh tế, dù được hưởng rất nhiều “đặc quyền” trong hoạt động kinh doanh, sản xuất…

Phát triển chưa tương xứng với lợi thế

Đoàn giám sát của Quốc hội có Báo cáo Kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại DN và cổ phần hóa DNNN giai đoạn 2011-2016 với các thông số như sau:

Hầu hết các DNNN đều có lãi và số lãi tăng. Có những tập đoàn có tỷ suất lợi nhuận cao như Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội là 43,5%, Tập đoàn Cao su Việt Nam là 30,4%, Tổng Công ty Mía đường là 29,9%. Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam trong giai đoạn 2011-2016 nộp ngân sách 147.941 tỷ đồng, Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội nộp ngân sách 131.400 tỷ đồng...

Nhiều lợi thế vượt trội nhưng phát triển chưa tương xứng. Ảnh minh họa trên internet.

Kết quả đạt được là sự cố gắng lớn của toàn thể cán bộ, lãnh đạo các doanh nghiệp trên. Thế nhưng, Đoàn giám sát vẫn khẳng định, hiệu quả hoạt động của DNNN còn chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ. Cụ thể:

Tổng tài sản và vốn tăng (tài sản tăng 45,8%, vốn chủ sở hữu tăng 92,2%) nhưng doanh thu, lợi nhuận trước thuế và nộp ngân sách nhà nước có tốc độ tăng chậm (tốc độ tăng nộp ngân sách nhà nước chỉ 18%, bình quân 3%/năm).

Đáng nói là tổng số nợ phải trả cao, tăng 26% so với năm 2011, từ mức 1,2 triệu tỷ đồng lên trên 1,6 triệu tỷ đồng.

Đoàn giám sát chỉ rõ: DNNN “chưa thực sự phát huy được vai trò chủ đạo trong nền kinh tế” cũng như chưa thực hiện được “nhiệm vụ dẫn dắt, thúc đẩy các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế khác phát triển, tạo động lực phát triển kinh tế. Có trường hợp DN chưa thực thi nghiêm túc các kế hoạch đặt ra; năng suất lao động, hiệu quả sản xuất còn thấp, trong đó có một số tập đoàn lớn như lớn như: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG)...

DNNN có các lợi thế trên nhưng hoạt động yếu kém, làm ăn thua lỗ, tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu thấp hơn chi phí vay vốn trung bình của các tổ chức tín dụng, tỷ lệ nợ phải trả/tổng tài sản cao như: Tập đoàn Hóa chất Việt Nam, Điện lực Việt Nam, Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Dầu khí Việt Nam....

Tại một số DNNN còn xảy ra tình trạng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, làm thất thoát tài sản nhà nước như: TCT Hàng hải Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí....

Hệ thống kiểm soát nội bộ bị “tê liệt”

Các đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện và kết luận: Vi phạm của DNNN tập trung ở 4 điểm sau. Thứ nhất, vi phạm nguyên tắc tuân thủ pháp luật trong kinh doanh; Thứ hai, vi phạm nguyên tắc thị trường; Thứ ba, vi phạm nguyên tắc quản trị DN; Thứ tư là vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính.

Cụ thể: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam áp dụng hình thức chỉ định thầu tại Dự án xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 khi chưa bảo đảm điều kiện. Một số gói thầu của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, Tổng công ty Thép Việt Nam.

Ảnh minh họa trên internet.

Đoàn giám sát cũng lưu ý trình độ quản lý DN yếu kém dẫn đến vi phạm pháp luật về quản lý kinh tế; huy động, quản lý, sử dụng vốn đầu tư dàn trải, tùy tiện, đầu tư ngoài ngành, ngoài DN không đúng quy định, góp vốn dàn trải dẫn đến lãng phí, thiếu hiệu quả. Một số dự án đầu tư ngoài ngành tỷ suất lợi nhuận thấp, khả năng mất vốn cao; hoạt động đầu tư tài chính vi phạm nghiêm trọng gây mất vốn hoặc thiệt hại lớn…

Một số dự án sau khi đi vào khai thác, vận hành không hiệu quả, thua lỗ lớn. Đặc biệt là tại 12 dự án thua lỗ của ngành Công Thương.

Đoàn giám sát đưa ra thông tin bất ngờ rằng, có tình trạng hệ thống kiểm soát nội bộ của DN bị “tê liệt”, không có phản ứng trước vi phạm của một số cá nhân. Người đứng đầu DN, cán bộ quản lý tại một số DN thiếu trách nhiệm, có dấu hiệu cố ý làm trái, gây thất thoát vốn, tài sản nhà nước.

PV/Vietnamnet