Ngày 12/7 đánh dấu 41 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Philippines. Có thể khẳng định rằng trong hơn bốn thập kỷ qua, quan hệ hai nước không chỉ là giữa những “láng giềng tốt”, mà còn là “anh em thân thiết” - như Tổng thống Rodrigo Durterte đã từng đánh giá.

“Anh em một nhà”

Tục ngữ Việt Nam có câu “bán anh em xa, mua láng giềng gần”. Do vị trí địa lý, quan hệ giữa Việt Nam và Philippines vừa là quan hệ láng giềng vừa là anh em, nên không cần phải “mua” hay “bán”. Có thể hiểu mối quan hệ thân thiết ở đây như anh em sống cùng trong một gia đình, đồng cam, cộng khổ với nhau, vui buồn bên nhau. Mối quan hệ ấy mà được gìn giữ và phát huy thì cả hai bên sẽ cùng gặt hái được nhiều lợi ích.

Ngay cả Tổng thống Duterte, từ khi lên nắm quyền (30/6/2016), cũng đã khẳng định coi trọng quan hệ hữu nghị và hợp tác với Việt Nam. Chuyến thăm chính thức Việt Nam từ 28-29/9/2016 của ông đã chứng minh điều đó. Đây cũng là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên và là chuyến công du nước ngoài thứ tư của Tổng thống kể từ khi nhậm chức. 

quan he viet nam philippines tiep tuc dom hoa ket trai

Tổng thống Duterte khẳng định luôn coi trọng quan hệ hữu nghị và hợp tác với Việt Nam

Đã có nhiều cột mốc được xác lập trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước trong 41 năm qua. Tháng 11/2002, hai nước đã ký Khuôn khổ Hợp tác song phương trong 25 năm đầu thế kỷ XXI và thời kỳ tiếp theo. Tháng 10/2011, hai nước ký Chương trình Hành động giai đoạn 2011- 2016 nhằm triển khai quan hệ hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực cụ thể. Đáng chú ý, nhân chuyến thăm Philippines của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ngày 17/11/2015, Bộ trưởng Ngoại giao hai nước đã ký Tuyên bố chung thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược, mở ra một kỷ nguyên hợp tác mới cho hai nước. Việt Nam trở thành đối tác chiến lược thứ ba của Philippines, sau Mỹ và Nhật. Quan hệ Đối tác chiến lược này đã, đang và sẽ tăng cường các cơ chế hợp tác song phương hiện có, hiện thực hóa các thỏa thuận đã ký kết và tìm kiếm những cơ hội mới, nhằm làm sâu sắc hơn các lĩnh vực hợp tác giữa hai nước trên nhiều phương diện: chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, tư pháp và thực thi pháp luật, hợp tác biển và đại dương, hợp tác khoa học kỹ thuật, văn hóa – xã hội, giáo dục, hợp tác đa phương...

Khai thác tiềm năng sẵn có

Trên thực tế, chỉ cần nhìn vào lĩnh vực thương mại và đầu tư đã có thể chứng minh cho điều đó. Những năm gần đây, kim ngạch thương mại giữa hai nước tiếp tục đà tăng trưởng, năm 2013 đạt khoảng 2,6 tỷ USD; năm 2014 đạt 2,975 tỷ USD; năm 2015 đạt trên 3 tỷ USD; năm 2016 đạt 3,3 tỷ USD.

Riêng năm tháng đầu năm 2017 đạt 1,5 tỷ USD (tăng 21,1% so với cùng kỳ năm 2016), trong đó Việt Nam tiếp tục suất siêu (trong đó xuất đạt 1,04 tỷ USD và nhập của Philippines là 460 triệu USD). Đáng chú ý, Việt Nam là nước xuất gạo số một cho Philippines. Hơn một thập kỷ nay, người dân Philippines đã quen ăn gạo Việt Nam với chất lượng ngon và giá rẻ hơn một số nước khác. Về đầu tư, hiện Philippines còn 72 dự án còn hiệu lực, trong đó 55 dự án có 100% vốn nước ngoài với tổng số vốn đăng ký là 312 triệu USD. Hiện Philippines đứng thứ 33/116 nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Ngược lại, Việt Nam cũng thúc đẩy thực hiện các dự án đầu tư vào Philippines và tính đến nay, Việt Nam đã có tám dự án tại đây với số vốn khiêm tốn chỉ đạt 1 triệu USD. Thế mới thấy, Việt Nam và Philippines vẫn còn nhiều tiềm năng hợp tác và điều kiện thuận lợi để thúc đẩy quan hệ hợp tác trong lĩnh vực quan trọng này.

quan he viet nam philippines tiep tuc dom hoa ket trai

Đại sứ Nguyễn Thạc Dĩnh (ngoài cùng bên trái) dự Lễ độc lập của Philippines tại Hà Nội

Trong bối cảnh Biển Đông tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, Việt Nam và Philippines có lợi ích chung trong việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác vì phát triển ở đây. Do đó, hợp tác biển và đại dương là một trong những trụ cột chính trong quan hệ chiến lược giữa hai nước. Hai bên đã triển khai cơ chế Nhóm công tác chung về biển và đại dương, họp thường kỳ hàng năm (đến nay đã họp 7 kỳ) và được nâng cấp thành Ủy ban Hỗn hợp về biển và đại dương cấp Thứ trưởng Ngoại giao, họp phiên đầu vào tháng 2/2012 và phiên thứ hai vào tháng 9/2015. Hai bên đã và đang phối hợp cùng các nước ASEAN khác để thúc đẩy Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) sớm được thông qua.

Văn hóa, giáo dục và du lịch là lĩnh vực không thể bỏ qua khi đề cập đến hợp tác giữa hai nước. Các hoạt động “Những ngày văn hóa Việt Nam tại Philippines”, “Những ngày văn hóa Philippines tại Việt Nam”, triển lãm nghệ thuật và liên hoan ẩm thực đã làm cho nhân dân hai nước ngày càng cảm thấy gần gũi, thân thiết và hiểu nhau hơn về nền văn hóa, nghệ thuật mang đậm bản sắc dân tộc của nhau. Số lượng sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam sang học tại các trường đại học Philippines ngày căng tăng (năm 2006 mới khoảng vài trăm người, nhưng đến nay đã có trên vài nghìn người). Hiện nay, Philippines trở thành một trong những sự lựa chọn hấp dẫn đối với sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam bởi chất lượng đào tạo không thua kém gì so với Anh, Mỹ, Australia trong khi chi phí học, ăn, ở cả khóa chỉ bằng một năm so với học tại các nước này. Hơn nữa, do địa lý vị trí gần Việt Nam giúp họ có thể thuận tiện về nước thăm gia đình dịp nghỉ hè, lễ, Tết. Về du lịch, số lượng khách hai nước thăm lẫn nhau ngày càng tăng do được tăng cường các chuyến bay trực tiếp giá rẻ giữa Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh với Manila.

Nhân dân hai nước bày tỏ tin tưởng rằng quan hệ và hợp tác Việt Nam và Philippines sẽ tiếp tục đơm hoa kết trái. Niềm tin ấy càng được củng cố bởi một trong những nhân tố quyết định nhất là người đứng đầu Philippines - Tổng thống Duterte đã luôn bày tỏ mong muốn với phía Việt Nam rằng sẽ chỉ đạo các Bộ, ban, ngành và giới doanh nghiệp Philippines hợp tác chặt chẽ với các các bên hữu quan của Việt Nam tiếp tục triển khai mối quan hệ Đối tác chiến lược cũng như các hiệp định, thỏa thuận hợp tác trên mọi lĩnh vực đã ký kết vì lợi ích chung của hai nước cũng như vì hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.

Nguyễn Thạc Dĩnh

(Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Philippines

Ủy viên BCH Hội Hữu nghị Việt Nam - Philippines)