Điện nước về với người H’mong tại Đắk Lắk

Đây là mô hình tích hợp cung cấp nước sạch và năng lượng lần đầu tiên được triển khai tại khu vực, mở ra một hướng tiếp cận mới trong việc giải quyết hai vấn đề quan trọng cho cuộc sống đồng bào thiểu số tại Tây Nguyên và hướng tới phát triển bền vững.

Hệ thống năng lượng mặt trời tích hợp cung cấp điện và lọc nước tinh khiết. (Ảnh: Sống mới)

Hệ thống cung cấp điện và nước sạch sử dụng năng lượng mặt trời có tuổi thọ 20 năm với tổng giá trị đầu tư khoảng 500 triệu đồng. Toàn bộ số tiền này được Quỹ McKnight tài trợ, nằm trong khuôn khổ của dự án “Hỗ trợ sự tham gia của các bên liên quan và các giải pháp năng lượng bền vững trong kế hoạch phát triển năng lượng của Việt Nam” do GreenID phối hợp cùng Sở Công thương tỉnh Đắk Lắk đồng thực hiện từ tháng 1/2016 đến 12/2017. Người dân địa phương đóng góp đất và ngày công xây dựng hệ thống.

Nằm trong vùng núi sâu cách trung tâm xã hơn 20km, đa số bà con ở đây là người dân tộc H’Mông di cư tự do nên chưa có hộ khẩu, thuộc diện nghèo và sống trong cảnh không điện, không nước sạch. Tuy đã định cư gần 20 năm, nhưng đến nay hơn 190 hộ dân sống tại thôn Ea Rớt vẫn chưa được tiếp cận nguồn điện lưới do phải sống rải rác trong địa hình đồi núi phức tạp, trong khi tiền đầu tư cho việc kết nối với hệ thống điện lưới quốc gia rất đắt đỏ.

Cuộc sống của bà con Ea Rớt đã khó khăn vì thiếu điện, lại càng cực hơn khi không có nước sạch để uống và dùng cho sinh hoạt hàng ngày. Đa số người dân, bao gồm cả người già và trẻ nhỏ, phải dùng nước uống lấy từ các con suối nhỏ và nhiều người còn uống trực tiếp, trong khi không thể khẳng định nguồn nước này là đảm bảo vệ sinh.

Trạm cấp nước sạch có thể uống tại chỗ của thôn Ea Rớt. (Ảnh: Báo Công thương)

Với quyết tâm giúp bà con Ea Rớt thoát khỏi cảnh khổ, ông Nguyễn Văn Tâm, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Cư Pui đã kêu gọi Trưởng thôn Lò Tiến Dũng, hiến đất của gia đình để lắp đặt hệ thống cung cấp điện và nước sạch sử dụng năng lượng mặt trời tại Đội 3 của thôn Ea Rớt. Từ đó, hệ thống đã được lắp đặt và đi vào vận hành từ tháng 7/2017, mang lại niềm vui không nhỏ cho bà con trong cụm dân cư nơi đây.

“Ea Rớt trước giờ không có nguồn điện nào hết nên thật sự bà con rất mừng khi có công trình này, đặc biệt những hộ dân được hưởng lợi trực tiếp đã có điện để thắp sáng và sử dụng cho các thiết bị khác trong gia đình” - ông Tâm chia sẻ. “Bà con sẽ có trách nhiệm bảo quản tốt công trình này và địa phương cần có một cán bộ kỹ thuật tại địa bàn để có thể sửa chữa kịp thời trong trường hợp có trục trặc xảy ra.”

Hệ thống tích hợp này có công suất lắp đặt 6,24kW và có thể triển khai đến 24kW, sử dụng các pin năng lượng mặt trời để tạo ra năng lượng điện cho mục đích sinh hoạt của người dân và cung cấp điện cho hệ thống lọc nước tinh khiết RO có thể uống ngay tại chỗ. Theo công suất thiết kế, hệ thống có thể sản xuất 20kWh/ngày đáp ứng đủ nhu cầu thắp sáng cho khoảng 20 hộ gia đình và cung cấp từ 700-1.000 lít nước sạch mỗi ngày cho người dân trong thôn. Lượng điện làm ra còn lại sẽ được tích trữ vào bình ắc-quy để bà con dùng cho việc thắp sáng vào buổi tối.

Chuyên gia GreenID trao đổi cách quản lý trạm điện với cán bộ thôn. (Ảnh: Báo Công thương)

Khi nhu cầu sử dụng điện của người dân tăng lên, công suất phát điện của hệ thống có thể dễ dàng điều chỉnh tăng theo để đáp ứng nhu cầu. Người dân địa phương đóng góp đất và ngày công xây dựng hệ thống. Để bảo đảm tính bền vững của hệ thống, người dân sẽ trả 2.000 đồng cho 1 kW điện sử dụng và khoảng 7.000 - 8.000 đồng cho 1 bình nước uống tinh khiết có dung tích 20 lít. Số tiền đóng góp này sẽ bù đắp cho việc vận hành, thay thế thiết bị, sửa chữa hệ thống và do người dân quản lý hoàn toàn.

Theo các chuyên gia về năng lượng, mô hình này được coi là giải pháp tối ưu cho những khu vực chưa có điện lưới như thôn Ea Rớt, do chi phí đầu tư cho việc xây lắp thấp và hiệu quả hơn so sánh với chi phí phải trả cho việc triển khai điện lưới quốc gia về đây. Ngoài ra, do nhu cầu sử dụng điện của người dân cũng không cao như ở thành thị và các vùng nông thôn khác nên hệ thống cũng phù hợp với nhu cầu và khả năng chi trả của người sử dụng. Điều này góp phần đẩy mạnh việc nhân rộng các mô hình năng lượng bền vững tại các cộng đồng như Ea Rớt với 100% người dân là dân tộc H’Mông với việc trao quyền là vô cùng quan trọng, nhằm thúc đẩy quá trình phát triển năng lượng bền vững tại cộng đồng.

Truyền thông về sử dụng năng lượng mặt trời cho đồng bào dân tộc. (Ảnh: Báo Công thương)

Điểm nhấn nữa là về sau khi điện lưới được kéo về thôn bản hệ thống cũng có thể điều chỉnh để đồng bộ được với lưới điện quốc gia. Với những ưu điểm trên, mô hình này hoàn toàn có thể nhân rộng tại các địa bàn trong khu vực Tây Nguyên, cũng như các địa phương khác trên cả nước.

An Nhi (t/h)