Trang chủ Văn hóa - Du lịch
10:33 | 17/09/2024 GMT+7

Dịch giả Thúy Toàn: Người “hoà nhịp” cho tình yêu văn chương Nga - Việt

aa
Dịch giả Thúy Toàn, với hơn sáu thập kỷ gắn bó với văn học Nga, đã trở thành một nhân chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa Việt - Nga. Qua những bản dịch xuất sắc từ thơ Pushkin đến các tác phẩm văn học kinh điển, ông đã thắp lên ngọn lửa đam mê văn học Nga trong lòng người Việt.
Chất nhân văn và bất khuất làm nền tảng văn hóa Nga
Tàu điện ngầm Moskva: kỳ quan nghệ thuật dưới lòng đất

Từ trang sách đến tình yêu văn hóa Nga

Năm nay 87 tuổi, Thúy Toàn (tên thật Hoàng Thúy Toàn) là tác giả của hơn 60 tác phẩm dịch thuật, biên soạn và sáng tác. Con đường của ông bắt đầu từ những năm 1950 khi ông được lựa chọn là một trong số 100 học sinh đầu tiên của Việt Nam sang Liên Xô học tập. Sau khi tốt nghiệp Khoa Ngữ văn tại Đại học Sư phạm Quốc gia Moskva mang tên V.I. Lenin vào năm 1961, ông trở về và mở ra một hành trình dài đầy nhiệt huyết với văn học Nga.

Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)
Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)

Lần đầu Thúy Toàn biết đến nước Nga là qua văn học. Ông kể, trong những ngày tháng ông học tập tại chiến khu Việt Bắc, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã giới thiệu tác phẩm "Thời gian ủng hộ chúng ta" của Ilya Ehrenburg. Những dòng văn mô tả nước Nga giản dị nhưng sống động đã gieo vào lòng Thúy Toàn tình cảm sâu sắc với vùng đất này. Khi chính thức đặt chân đến Nga, ông không chỉ tìm thấy sự tương đồng về cảnh sắc mà còn cảm nhận được chiều sâu của một nền văn hóa đầy tình người.

"Ở Liên Xô, tôi có cơ hội sống và cảm nhận tình yêu thương, sự chân thành từ những con người bình dị nơi đây. Như một lần, trong bữa ăn tại quán tập thể, một thầy giáo đã nhẹ nhàng nhắc tôi về cách ngồi sao cho đúng. Hay một bà lao công, từng là cứu thương trong chiến tranh vệ quốc, đã nhận tôi làm con nuôi. Những câu chuyện về cuộc sống của bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tôi", ông kể lại.

Những bản dịch Pushkin: tình yêu và sự kiêu hãnh

Trong hơn sáu thập kỷ dịch thuật, Thúy Toàn nổi tiếng nhất với các bản dịch thơ Pushkin, nhà thơ vĩ đại của Nga. Tuy nhiên, hành trình dịch thơ Pushkin không hề dễ dàng. Ông đã dành 30 năm để hoàn thành bản dịch bài thơ "Buổi sáng mùa đông".

"Một buổi sáng mùa đông năm 1957, tôi cùng các bạn được cô giáo đưa ra ngoại ô Moskva. Giữa khung cảnh tuyết trắng xóa trải dài bất tận, cô giáo đã đọc bài thơ "Buổi sáng mùa đông" bằng giọng truyền cảm. Ngay tối hôm đó, tôi bắt đầu tra từ điển để dịch bài thơ nhưng chỉ dịch được duy nhất một câu: "Băng giá và mặt trời, ngày tuyệt đẹp". Việc tìm từ ngữ để truyền tải đúng cái hồn của Pushkin là một thách thức lớn và phải đến 30 năm sau tôi mới hoàn thành bản dịch này", dịch giả Thúy Toàn chia sẻ.

Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)
Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)

Dù không phải là người dịch nhiều nhất thơ Pushkin, nhưng các bản dịch của Thúy Toàn luôn được yêu thích nhờ phong cách dịch thoát ý, kết hợp hài hòa giữa sự tôn trọng nguyên tác và sự gần gũi với độc giả Việt. Điển hình là bản dịch bài thơ "Tôi yêu em" - một trong những bản dịch thơ Pushkin nổi tiếng nhất và được đưa vào chương trình giáo dục Ngữ văn tại Việt Nam:

"Tôi yêu em: Đến nay chừng có thể

Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai..."

Thúy Toàn cho biết: "Trong nguyên bản không có từ "lửa", nhưng có động từ "tắt", ám chỉ sự kết thúc. Tôi đã chọn cách dịch thoát ý, thêm vào hình ảnh "ngọn lửa tình", để bài thơ trở nên ấm áp và gần gũi hơn với độc giả Việt".

Quá trình dịch bài thơ "Tôi yêu em" cũng gắn liền với câu chuyện tình yêu của Thúy Toàn. Ông kể: "Khi dịch bài thơ, tôi có cảm tình với một người bạn cùng học tiếng Nga. Tôi nhận thấy cảm xúc mà Pushkin thể hiện trong bài thơ rất giống hoàn cảnh của tôi lúc bấy giờ - đơn phương trong tình yêu - nhưng tôi có tự trọng của mình. Chính Puskin giáo dục cho tôi lòng tự trọng ấy và sự kiêu hãnh ấy. Tôi đã gửi gắm tình cảm của mình vào từng câu chữ. Tình yêu đã giúp tôi thấm nhuần cái đẹp trong thơ ca của Pushkin và cũng là niềm tự hào và kiêu hãnh mà nhà thơ đã truyền dạy".

Thúy Toàn cũng thảo luận với Olga Ulyanova, cháu gái của Lenin, để hoàn thiện các bản dịch thơ Pushkin. Những năm tháng làm việc với các nhà văn, dịch giả Nga đã giúp ông hiểu sâu hơn về văn hóa và văn học Nga, đồng thời truyền tải chân thực cái hồn của các tác phẩm này đến độc giả Việt Nam.

Người xây dựng nhịp cầu văn hóa Việt - Nga

Ngay từ thời sinh viên, Thúy Toàn đã gửi các bản dịch thơ của mình đến các tờ báo như Thiếu niên Tiền Phong, Giáo dục và Văn Nghệ, giúp ông nhanh chóng trở thành một tên tuổi quen thuộc trong giới dịch thuật Việt Nam. Ông vinh dự được làm việc cùng các nhà thơ lớn như Xuân Diệu, Tế Hanh và Xuân Sanh. Khi nhà thơ Xuân Sanh làm tập thơ Liên Xô đầu tiên vào năm 1962, Thúy Toàn đã được mời tham gia dịch.

Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)
Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)

Không dừng lại ở thơ Pushkin, Thúy Toàn còn phổ biến văn học Nga qua những tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Dostoevsky, Lermontov, Esenhin, Raxul Gamzatov, Ivan Bunin...

Vào năm 1991, khi nước Nga trải qua những biến động lớn về chính trị và kinh tế, Thúy Toàn đã tự bỏ tiền túi để in tập thơ "Nước Nga quê hương tôi" như một lời tri ân sâu sắc đối với đất nước và con người Nga.

"Đó là tất cả những gì tôi có thể làm để nói với lòng mình rằng tôi đã hiểu đúng và yêu nước Nga như những gì nó có. Tôi cũng mong muốn mọi người khác hiểu và chia sẻ những điều ấy", ông nói.

Không dừng lại ở việc dịch thuật, Thúy Toàn còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa Nga tại Việt Nam. Năm 2015, ông thành lập Nhà lưu niệm văn học Nga ở làng Phù Lưu, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Nhà lưu niệm này trưng bày hơn 3.000 hiện vật liên quan đến văn hóa Nga và quan hệ Việt - Nga qua nhiều giai đoạn lịch sử. Ông mong muốn đây không chỉ là nơi lưu giữ kỷ vật mà còn là một không gian văn hóa, giúp thế hệ trẻ Việt Nam hiểu sâu hơn về tình hữu nghị giữa hai quốc gia.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông đã được ghi nhận vào năm 2010 khi ông vinh dự được Tổng thống Nga Dmitry Medvedev trao tặng Huân chương Hữu nghị. Đó là phần thưởng cho người đã dành cả cuộc đời mình để làm nhịp cầu văn hóa giữa Việt Nam và Nga.

Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo
Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga
Thành Luân
Nguồn:

Tin bài liên quan

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Tổng chiều dài hơn 50.000 km, cung cấp khoảng 10-12% tổng nguồn cung dầu thô toàn cầu năm 2022, xuyên qua vùng băng vĩnh cửu ở Bắc Cực đến các khu rừng rậm và núi non hiểm trở của Siberia... những đường ống dẫn dầu - con đường năng lượng của Nga - đã trở thành xương sống của nền kinh tế, củng cố vị thế trên trường quốc tế và là biểu tượng cho tinh thần kiên cường của nước Nga.
Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Nằm giữa lòng thành phố Saint Petersburg, thành phố lớn thứ hai của Nga, Cung điện Mùa Đông không chỉ là một kiệt tác kiến trúc mà còn là biểu tượng quyền lực và sự thịnh vượng của đế chế Nga.
Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ Baikal, nằm tại miền đông Siberia của Liên bang Nga, không chỉ là hồ nước ngọt sâu nhất mà còn là hồ cổ xưa nhất trên hành tinh. Với vẻ đẹp hoang sơ, bề dày lịch sử và giá trị sinh thái đặc biệt, Baikal nổi bật như một báu vật của Trái đất, chứa tới 20% lượng nước ngọt bề mặt của thế giới, tương đương khoảng 23.600 km³ nước.

Các tin bài khác

Chính sách thị thực - động lực thúc đẩy phát triển du lịch Việt Nam

Chính sách thị thực - động lực thúc đẩy phát triển du lịch Việt Nam

Chính sách thị thực đang ngày càng trở thành công cụ cạnh tranh điểm đến quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia đẩy mạnh thu hút khách quốc tế sau đại dịch. Việt Nam đã có những điều chỉnh tích cực, góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh du lịch và nâng cao trải nghiệm nhập cảnh cho du khách.
Bơi ngược sóng

Bơi ngược sóng

Phải ngót chục năm, hôm rồi tôi mới cầm đến một cuốn tiểu thuyết. Cuốn này tên Giữa những con sóng”. Tác giả Nguyễn Tuấn Thành, Nhà xuất bản Văn học in năm 2025. Truyện chưa đọc nên chưa bàn. Tôi muốn nói một câu chuyện khác. Chuyện gọi bơi ngược sóng”.
NSS Hoa Kỳ hỗ trợ Lạng Sơn phát triển du lịch hang động

NSS Hoa Kỳ hỗ trợ Lạng Sơn phát triển du lịch hang động

Ngày 27/6, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đã ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác với Hiệp hội Hang động quốc gia Hoa Kỳ (NSS - National Speleological Society) theo hình thức trực tuyến. Đây là bước đi cụ thể nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế trong xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.
Tinh hoa ballet Cuba tỏa sáng trên sân khấu Việt Nam

Tinh hoa ballet Cuba tỏa sáng trên sân khấu Việt Nam

Trong hai ngày 26 và 29/6, Đoàn Ballet Quốc gia Cuba (Ballet Nacional de Cuba) sẽ trình diễn trên sân khấu Nhà hát Hồ Gươm. Đây là cơ hội hiếm có để công chúng yêu nghệ thuật tận mắt chứng kiến sự giao thoa độc đáo giữa di sản văn hóa Cuba và những tác phẩm kinh điển của ballet thế giới.

Đọc nhiều

Trao nhà hữu nghị và khánh thành 3 cầu giao thông nông thôn tại Cà Mau

Trao nhà hữu nghị và khánh thành 3 cầu giao thông nông thôn tại Cà Mau

Ngày 03/7, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh Cà Mau phối hợp cùng Tổ chức The Corea Peace3000 (Hàn Quốc) và chính quyền địa phương tổ chức Lễ bàn giao nhà hữu nghị cho hộ nghèo tại xã Sông Đốc và khánh thành 3 cây cầu giao thông nông thôn tại xã Khánh An, tỉnh Cà Mau.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Quân đội tiếp tục thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong xây dựng "thế trận lòng dân"

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Quân đội tiếp tục thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong xây dựng "thế trận lòng dân"

Chiều 02/7, dự Hội nghị Quân chính toàn quân đánh giá tình hình công tác 6 tháng đầu năm, triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 do Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tổ chức, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá, quân đội đã bảo vệ vững chắc quốc phòng, an ninh cả trong nội địa, biên giới, không gian biển, trên không và không gian mạng; thực hiện tốt chức năng, thực sự là đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động, sản xuất.
Thống nhất tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nepal tại Hà Nội

Thống nhất tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nepal tại Hà Nội

Đoàn công tác của Hội hữu nghị Việt Nam - Nepal (Hội) do TS Trần Anh Tuấn, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hội làm trưởng đoàn, vừa đến Bangkok (Thái Lan) để làm việc với Đại sứ quán Nepal tại Thái Lan kiêm nhiệm địa bàn Việt Nam. Chuyến đi nhằm thúc đẩy quan hệ hữu nghị và thống nhất kế hoạch tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nepal.
Thanh Hóa - Hủa Phăn: Gìn giữ và phát huy quan hệ hữu nghị Việt - Lào

Thanh Hóa - Hủa Phăn: Gìn giữ và phát huy quan hệ hữu nghị Việt - Lào

Ngày 03/7, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh đã tiếp bà Khamphao Ernthavanh, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào tại Việt Nam cùng đoàn công tác nhân chuyến thăm tỉnh Thanh Hóa. Chuyến thăm góp phần củng cố quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Hủa Phăn (Lào), đồng thời thúc đẩy hợp tác toàn diện giữa hai địa phương trong thời gian tới.
An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

Ngày 02/7, tại phường Rạch Giá (tỉnh An Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân đã tổ chức lễ bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở đang công tác tại đơn vị.
Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Sáng 1/7, tại cột cờ A Pa Chải – ngã ba biên giới thiêng liêng của Tổ quốc thuộc xã Sín Thầu, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đã phối hợp với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trên địa bàn tổ chức lễ hạ quốc kỳ, lưu giữ lá cờ đầu t
Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Trong hai ngày 26, 27/6, tại TP. Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phối hợp với Viện Kiểm sát Quân sự Khu vực 2 và Cơ quan Điều tra Hình sự Khu vực 3 Quân chủng Hải quân tổ chức Hội nghị phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2025.
infographic ky nang tranh bay lua dao du lich mua cao diem
infographics canh bao gia mao loi dung danh nghia mat tran to quoc de huy dong ung ho
cong nghiep phuc hoi manh xuat nhap khau tang truong an tuong
infographic viet nam hoan thanh vai tro dong chu tich chuong trinh dong nam a searp giai doan 2022 2025
infographic sua phap lenh dan so vo chong tu quyet dinh so con va thoi gian sinh con
infographics quan he doi tac toan dien giua viet nam va hungary
infographic quan he doi tac chien luoc toan dien viet nam phap
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua và sáng sớm nay (02/7), khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to đến rất to. Trong ngày 02/7, Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to. Lượng mưa phổ biến: 20–50mm, cục bộ có nơi trên 100mm.
Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố Hà Nội cho biết, từ ngày 01/7/2025, nhiều thủ tục đất đai sẽ được tiếp nhận tại các chi nhánh. Thay đổi này nhằm tạo thuận lợi, đảm bảo giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp.
Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia dự báo, ngày 01/7, nhiều khu vực trên cả nước có mưa to và dông. Đáng chú ý, khu vực Bắc Bộ nhiều nơi có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to.
Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025, một số chính sách mới sẽ chính thức có hiệu lực như: bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh; thay mã số thuế bằng số định danh; mở rộng đối tượng được tham gia Bảo hiểm Xã hội (BHXH) bắt buộc; 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền có hiệu lực...
Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 28/6, miền Bắc gia tăng mưa cả về diện và lượng, đặc biệt vùng núi nhiều nơi mưa rất to. Nam Bộ mưa giông rải rác.
Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Trong tháng 7/2025, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp; Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền cấp "Sổ đỏ”; Đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; Tiêu chuẩn, định mức sử dụng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp; Định mức xe ô tô phục vụ công tác chung ở cấp xã; Phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thi đua, khen thưởng...
Phiên bản di động