Tinh thần Cách mạng Tháng Tám là động lực cho Hà Nội tiên phong trong kỷ nguyên mới

Cách đây tròn 80 năm, ngày 19/8/1945, ngọn lửa cách mạng đã bùng lên tại Hà Nội, nơi sức mạnh của lòng dân hòa quyện cùng sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ vĩ đại đã viết nên trang sử vàng chói lọi. Cuộc khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 thành công tại Hà Nội có ý nghĩa quyết định, tạo thế và lực để Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi trên phạm vi cả nước.

Ngày nay, sức mạnh quật khởi và những bài học từ Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị, là hành trang và động lực cho Hà Nội tiên phong cùng cả nước viết tiếp những trang sử vẻ vang trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến và anh hùng, không chỉ là vùng "địa linh, nhân kiệt", nơi lắng hồn núi sông ngàn năm, mà còn là cái nôi của cách mạng từ đầu thế kỷ XX. Tổ chức đầu tiên của Hội Thanh niên cách mạng và chi bộ đầu tiên của Đảng được thành lập tại đây. Đảng bộ Hà Nội còn vinh dự được thành lập sớm nhất cả nước vào ngày 17/3/1930, chỉ 45 ngày sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời.

Trước khi lập nên kỳ tích lịch sử ngày 19/8/1945, Hà Nội đã trải qua 15 năm kiên cường đấu tranh ở ngay sào huyệt của kẻ thù. Đảng bộ Hà Nội dù liên tiếp bị đàn áp, khủng bố; nhưng với bản lĩnh kiên cường và ý chí sắt đá, lớp này ngã xuống, lớp khác lại đứng lên, tổ chức bị phá nhanh chóng được thành lập lại. Những cao trào cách mạng 1930-1931, 1936-1939 và 1939-1945 đã tôi luyện ý chí bất khuất của Đảng bộ và nhân dân Thủ đô.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài. (Ảnh: T.L)

Với vị trí địa - chính trị đặc biệt quan trọng, Hà Nội luôn được Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc Kỳ xác định là địa bàn chiến lược trọng yếu, thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng. Nhiều cán bộ giàu kinh nghiệm, giỏi tổ chức, nắm chắc thực tiễn đã được tăng cường cho Hà Nội để xây dựng lực lượng và trực tiếp chỉ đạo khởi nghĩa. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc Kỳ, Đảng bộ Hà Nội đã chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, sẵn sàng chớp thời cơ ngàn năm có một khởi nghĩa giành chính quyền.

Với tầm nhìn chiến lược và nghệ thuật lãnh đạo tài tình, Đảng đã xác định rõ kẻ thù chính, khai thác sâu mâu thuẫn trong hàng ngũ địch. Sau khi Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945), Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã kịp thời ra Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Thực hiện chỉ thị này, Đảng bộ Hà Nội đã đẩy mạnh phong trào đấu tranh kháng Nhật cứu nước. Đảng bộ cũng tích cực đấu tranh chính trị, tư tưởng, vạch trần bộ mặt giả dối của phát xít Nhật và tay sai, đồng thời thành lập nhiều tổ chức cứu quốc trong công nhân, nông dân, thanh niên, phụ nữ, học sinh. Các tờ báo "Cứu quốc", "Cờ Giải phóng" được xuất bản để tuyên truyền, nâng cao ý chí cách mạng của quần chúng. Bên cạnh đó, Đảng bộ Hà Nội gấp rút mở nhiều lớp huấn luyện cán bộ chính trị, quân sự, phát động phong trào quyên góp, gây quỹ để sản xuất và mua sắm vũ khí. Đặc biệt, Đảng bộ đã kịp thời lãnh đạo nhân dân phá kho thóc của Nhật để cứu đói, tạo cơ sở vững chắc cho Tổng khởi nghĩa.

Qua các phong trào đấu tranh, lực lượng cách mạng ở Hà Nội ngày càng phát triển mạnh mẽ. Dù chỉ có khoảng 50 đảng viên, nhưng Đảng bộ Hà Nội được tổ chức chặt chẽ, với đội ngũ cán bộ kiên trung, có năng lực lãnh đạo tổ chức quần chúng, trở thành nòng cốt lãnh đạo cách mạng. Cùng với đó, hàng chục vạn quần chúng nhân dân được giác ngộ luôn tin tưởng, đoàn kết, sẵn sàng vùng lên giành chính quyền.

Lễ cắt băng khai mạc trưng bày triển lãm tại di tích 48 Hàng Ngang - nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi thảo bản “Tuyên ngôn độc lập”. (Ảnh: T.L)

Đúng 11 giờ, ngày 19/8/1945, cuộc mít tinh lớn diễn ra trước Nhà hát Lớn Hà Nội, sau đó nhanh chóng chuyển thành cuộc biểu tình, tuần hành thị uy. Lực lượng vũ trang tỏa đi chiếm Phủ Khâm sai, Tòa thị chính, Kho bạc, Bưu điện, Sở Cảnh sát, Trại Bảo an binh... Trước khí thế cách mạng sục sôi, quân Nhật hoang mang và buộc phải án binh bất động sau cuộc đàm phán khôn khéo của Việt Minh. Tối 19/8/1945, các cơ quan trọng yếu của triều đình Bảo Đại tại Hà Nội đã về tay cách mạng. Ngày hôm sau, chính quyền cách mạng được thành lập và ra mắt tại Bắc Bộ Phủ, đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chế độ thực dân - phong kiến tại Hà Nội.

Ngày 2/9/1945, hơn nửa triệu đồng bào có mặt tại Quảng trường Ba Đình lịch sử lắng nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu một kỷ nguyên mới của dân tộc, kỷ nguyên độc lập, tự chủ. Từ một thành phố chịu ách đô hộ, nơi thực dân đặt trung tâm cai trị, Hà Nội đã trở thành Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.

Thắng lợi của khởi nghĩa Tháng Tám 1945 là dấu son rực rỡ trong truyền thống đấu tranh của Thăng Long - Hà Nội. Đó là minh chứng cho sự trưởng thành vượt bậc của Đảng bộ Thành phố, đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Chiến công ấy không chỉ mở ra một trang mới cho Hà Nội, mà còn tạo thế và lực để Thủ đô bước vào thời kỳ xây dựng chính quyền dân chủ, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân, đế quốc, bảo vệ nước Việt Nam mới.

Nhiều công trình xây dựng hiện đại mọc lên tại Hà Nội (Ảnh: T.L)

Trong kháng chiến chống Pháp, quân và dân Thủ đô mở đầu Toàn quốc kháng chiến với ý chí "Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh", cùng cả nước làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954. Trong kháng chiến chống Mỹ, Hà Nội vừa tiên phong trong xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, vừa đi đầu chi viện cho cách mạng miền Nam với tinh thần "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người". Hà Nội còn là nơi khơi nguồn cho nhiều phong trào thi đua yêu nước có ý nghĩa lịch sử, thể hiện tinh thần đổi mới sáng tạo không ngừng, như: "Ba sẵn sàng", "Ba đảm đang", "Chiếc gậy Trường Sơn"... Đỉnh cao là chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" năm 1972, góp phần quan trọng làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, thống nhất đất nước.

Sau khi đất nước thống nhất, Hà Nội bước vào giai đoạn cách mạng mới, vừa khôi phục, phát triển sau chiến tranh, vừa cùng cả nước chiến đấu bảo vệ biên giới và thực hiện nghĩa vụ quốc tế. Từ Đại hội X Đảng bộ Thành phố (10/1986), Hà Nội cùng đất nước thực hiện đường lối đổi mới, vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Gần 40 năm qua đổi mới, Đảng bộ, quân và dân Hà Nội luôn là "ngọn cờ đầu" trong các phong trào, là "điểm sáng" trên các lĩnh vực, xứng đáng là đầu tàu, là trái tim của cả nước. Thực tiễn phong phú của Thủ đô đã cung cấp nhiều kinh nghiệm quý báu để Đảng, Nhà nước hoạch định, triển khai các chủ trương lớn trên toàn quốc. Đặc biệt, sau 17 năm mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội đã phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, diện mạo, khẳng định vị thế là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ và hội nhập quốc tế.

Cầu Nhật Tân Được xây dựng theo công nghệ bê tông cốt thép dự ứng lực. (Ảnh: T.L)

Hà Nội luôn quan tâm đến công tác bảo đảm an sinh xã hội cho người dân. (Ảnh: T.L)

Đảm bảo phục vụ người dân đến thực hiện thủ tục hành chính tại các điểm phục vụ hành chính công. (Ảnh: T.L)

Đứng trước yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn mới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô Hà Nội quyết tâm "Phát huy truyền thống ngàn năm văn hiến và anh hùng, đoàn kết, bản lĩnh, sáng tạo; tiên phong vươn mình cùng dân tộc, xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại, nhân dân hạnh phúc". Đây cũng chính là chủ đề của Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 đang xin ý kiến các tầng lớp nhân dân.

Để làm được điều đó, Thành ủy Hà Nội xác định phải tạo bước đột phá từ đổi mới mạnh mẽ tư duy về thể chế phát triển, mô hình quản trị đô thị hiện đại và phương thức tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát triển hệ thống hạ tầng hiện đại, thông minh và kết nối.

Trọng tâm là thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững; chủ động các phương án, giải pháp đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm; quyết tâm thực hiện các giải pháp tăng tốc, bứt phá để phấn đấu GRDP đạt mức tăng trưởng cao hai con số trong 5 năm tới. Phấn đấu là thành phố sáng tạo, là trung tâm tài chính, công nghệ và văn hóa, mang bản sắc riêng của Việt Nam; hội nhập sâu sắc vào mạng lưới đô thị toàn cầu, kiến tạo hình ảnh "Thủ đô xanh - thông minh - đáng sống - có sức hút quốc tế". Thúc đẩy chuyển đổi xanh trong các ngành, lĩnh vực như năng lượng, giao thông, du lịch, dịch vụ, nông nghiệp… Đẩy mạnh phát triển kinh tế đô thị; các ngành công nghiệp sáng tạo, tài chính công nghệ, logistics thông minh, y tế, giáo dục chất lượng cao và du lịch văn hóa trở thành động lực tăng trưởng chủ lực.

Hà Nội sẽ tập trung cụ thể hóa, triển khai hiệu quả 4 Nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị đưa Thủ đô cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Phát triển mạnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tạo đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức sản xuất và quản trị, phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Phát huy vị thế của Thủ đô, triển khai đồng bộ, hiệu quả, toàn diện công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, bảo đảm thực chất, hiệu quả, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và tạo điều kiện thuận lợi, thu hút các nguồn lực, nhất là công nghệ, nhân lực chất lượng cao của quốc tế… để phục vụ phát triển, củng cố và nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Thủ đô. Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng bộ trong định hướng xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù Thủ đô theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển. Nâng cao hơn nữa chất lượng cụ thể hóa, hoàn thiện và thực hiện thể chế phục vụ phát triển, tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Kiến tạo hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; chủ động tháo gỡ các rào cản về cơ chế, chính sách, giảm thủ tục hành chính, giảm thời gian, giảm chi phí tuân thủ, giảm công sức cho người dân và doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh, hợp tác với khu vực FDI, nhất là trong chuyển giao công nghệ.

Xác định rõ vai trò của Hà Nội là động lực, đầu tàu tăng trưởng kinh tế của cả nước, là hạt nhân có tính chất lan tỏa của khu vực Bắc Bộ trên hầu hết các lĩnh vực, Thành phố sẽ tái thiết không gian phát triển theo hướng mở, đa trung tâm và tích hợp Vùng, vượt qua giới hạn của mô hình đô thị truyền thống để Thủ đô dẫn dắt phát triển khu vực phía Bắc và cả nước. Nâng cao năng lực cạnh tranh với các thủ đô, thành phố lớn toàn cầu về thu hút chất xám, đổi mới sáng tạo và tầm ảnh hưởng về kinh tế - văn hóa - xã hội cũng như môi trường sinh sống, học tập và làm việc xứng tầm, đúng vị thế, tiềm năng theo Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Đảm bảo thu nhập, việc làm ổn định cho người lao động (Ảnh: T.L)

Cấp ủy tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên phải đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về công nghiệp văn hóa; tập trung phát triển các sản phẩm công nghiệp văn hóa chủ lực; đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực; tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, phát triển hạ tầng văn hóa và thể thao; thu hút, hỗ trợ đầu tư; mở rộng giao lưu, hợp tác trong nước và quốc tế về văn hóa; tập trung xây dựng, phát triển, định vị thương hiệu "Thành phố sáng tạo" của UNESCO; xây dựng con người Hà Nội trong kỷ nguyên mới; kết hợp nhuần nhuyễn giá trị truyền thống với giá trị thời đại; giữ gìn, phát huy tinh hoa văn hóa, nâng cao nhận thức, thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng, thực hiện giá trị, chuẩn mực, đặc trưng người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong thời kỳ mới, coi đây là nguồn lực, động lực quan trọng trong chiến lược phát triển Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại".

Đặc biệt, phải tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Đảng bộ thực sự trong sạch, vững mạnh toàn diện, đổi mới, trí tuệ, liêm chính, đoàn kết, văn minh, hành động.

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (1945-2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là ngày hội thiêng liêng để triệu trái tim người dân Thủ đô hướng về nguồn cội, tri ân sâu sắc công lao trời biển của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và thế hệ cha ông đã hiến dâng máu xương, viết nên trang sử vàng của dân tộc.

Từ ngọn lửa bất diệt của Cách mạng Tháng Tám và hào khí Thăng Long - Hà Nội, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô quyết tâm đổi mới hơn nữa, sáng tạo hơn nữa để xây dựng một Hà Nội ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, nhân dân hạnh phúc, tiên phong cùng đất nước kiến tạo một kỷ nguyên phát triển phồn vinh, thịnh vượng.