Trang chủ Gia đình Việt Nhớ làng
08:28 | 23/05/2019 GMT+7

Những làng quê tan vỡ

aa
Trưa tháng Năm, trên nền nhiệt hơn 40 độ, ông Tân ở Hà Tĩnh cùng vợ ra đồng đi nhổ lạc. Một lúc sau, ông ngất xỉu. Chiều hôm đó, ông được đưa vào bệnh viện cấp cứu khi đã hôn mê sâu, ngưng tim, ngưng thở. Ông Tân tử vong vì sốc nhiệt trong ngày miền Bắc, Trung Bộ nóng nhất từ đầu hè. 
Cố Viên Lầu: Làng quê Bắc Bộ thu nhỏ ở cố đô Hoa Lư Độc đáo lễ chồng cỗ cao ở làng quê Hà Tĩnh 23 khung cảnh huyền ảo đẹp mãn nhãn của các địa điểm bị lãng quên

Trưa tháng Năm, trên nền nhiệt hơn 40 độ, ông Tân ở Hà Tĩnh cùng vợ ra đồng đi nhổ lạc. Một lúc sau, ông ngất xỉu. Chiều hôm đó, ông được đưa vào bệnh viện cấp cứu khi đã hôn mê sâu, ngưng tim, ngưng thở. Ông Tân tử vong vì sốc nhiệt trong ngày miền Bắc, Trung Bộ nóng nhất từ đầu hè.

"Cùng em khoác chiếc áo tơi ra đồng, dù trời đổ nắng chang chang vẫn quàng". Nhưng thực ra, trên trời nắng gắt và dưới chân là bùn, đất, tình yêu cũng không cứu được: mồ hôi vã ra, rất dễ say nắng, hoa mắt, chóng mặt, nặng hơn là sốc nhiệt tử vong.

Trớ trêu là những ngày hè nắng rát nhất lại thường trùng với ngày mùa ở quê. Người nông dân không còn cách nào khác ngoài đội nắng mà ra đồng gặt lúa, nhổ lạc, phơi rơm... Họ đối phó với ông trời bằng cách mặc áo tơi, đội đèn pin gặt lúa buổi tối, đi cấy đêm sáng trăng. Mẹ tôi, một phụ nữ miền Trung ham việc đồng áng, những ngày này cũng sẽ bất chấp trời nắng mà ra đồng. Bởi nắng to thì rơm, thóc nhanh khô, dù mệt. Cách để bà chống nóng là đội nón, đeo xà cạp, bịt lên trán một cái khăn và bịt miệng bằng một chiếc mùi xoa để thấm mồ hôi.

Những đứa trẻ sinh ra từ làng như tôi, thời thơ bé đã được khuyến khích "Cố mà học. Dốt thì chỉ có ở nhà làm ruộng". Trong tiềm thức của người quê, "làm ruộng" đồng nghĩa với khổ. Gắn bó với ruộng đồng mười mấy năm, xong lớp 12, đám thanh niên chúng tôi sẽ tìm mọi cách đi khỏi làng. Bằng cạnh tranh một suất vào đại học hay bằng bất kỳ con đường nào khác. Dù đi học nghề, lái taxi, hoặc theo người làng đi buôn đồng nát, chạy xe ôm, đi làm công nhân... Miễn là đi.

nhung lang que tan vo

"Làm ruộng không giàu nổi" là câu trả lời duy nhất cho sự ra đi. Thu nhập vài triệu một tháng, ngang ngửa lương công nhân nhưng đủ đong gạo ăn cả năm. Người quê quyết ở lại phố. Thực tế ấy càng rõ hơn trong những ngày nắng nóng này. Sự tương phản là rõ ràng: một trong những nghề phổ biến nhất của vùng lúa Nam Định và Thái Bình bây giờ, là đi lái taxi. Cũng vất vả, cạnh tranh cũng gay gắt. Nhưng không phải khoác áo tơi đeo xà cạp.

Chúng tôi đi dọc sông Hồng, nơi những ngôi làng bị bỏ lại trong cuộc di cư. Ở ngôi làng ấy, vợ chồng bà Nụ đã tự tay viết đơn xin bỏ hai sào tám đất ở cánh đồng đẹp nhất thôn. Con cháu bà chỉ muốn vào nhà máy. "Cực chẳng đã mới phải cấy. Nhưng giờ cấy cũng không giải quyết được gì".

Những cánh đồng 5 tấn một hecta giờ chỉ còn là ký ức văn học. Từ một năm hai vụ lúa, ruộng chỉ cấy một vụ, rồi bỏ hoang. Cứ cách vài ngày, ông trưởng thôn lại nhận được một lá đơn xin trả ruộng.

Cách Thái Bình một con sông, bên kia là Nam Định. Ở xã Nam Hồng, ông Chủ tịch kể cho tôi nghe về phong trào "lên Hà Nội khai hoang" của thanh niên những năm đầu thế kỷ 21. Nghĩa là thoát ly được ruộng đồng rồi thì đừng quay về làm chi cho khổ.

Nam Định, mảnh đất của bánh phở giờ đã bỏ hoang trên 1.000 ha đất lúa. Những cánh đồng còn cấy cày giờ đều chuyển sang gieo sạ thay vì cấy lúa thẳng hàng tay, cho nhàn.

"Nếu bán tất chỗ này, với cả gốc rạ được 15 tỷ. Trong khi một tháng lương của hơn bốn nghìn công nhân nhà máy sản xuất túi, ví da ở đầu xã là 29 tỷ", ông chủ tịch Nam Hồng nhẩm tính. Giá trị kinh tế của đất nông nghiệp, hay là cây lúa, thấp đến mức không còn ngành nào để so sánh.

Đi từ Thái Bình sang Nam Định, hay đi xa hơn, các vị lãnh đạo xã đều nói rằng nông dân bỏ ruộng hoang không ảnh hưởng nhiều đến kinh tế địa phương. Những thiếu hụt về giá trị sản xuất nông nghiệp sẽ được bù lại bằng tiểu thủ, công nghiệp. Và thu nhập bình quân của xã vẫn "thuộc loại cao của huyện", dù chủ yếu đến từ lương công nhân.

Bạn tôi rời quê vào Sài Gòn. Nhà bốn chị em gái, bố mất, chỉ còn mình mẹ ở quê. Bạn muốn mẹ vào Sài Gòn sống. Dĩ nhiên bà không chịu. Bà giục giã mãi, rồi một đứa cũng bắt buộc phải về cho gần mẹ. Con bé đại học bằng giỏi, đi làm thu nhập khá. Giờ về quê, có thể sẽ đi công nhân - công việc phổ biến thứ hai sau làm ruộng.

"Hồi đi học về, tao cảm nhận rất rõ đây là quê hương. Nhưng từ nay mình sẽ không còn thuộc về nơi này nữa", bạn nói với tôi. Những đứa trẻ không thuộc về phố, cũng chẳng còn là người quê. Nhưng mấy ai chịu về.

Neo giữ người đi với làng quê, có lẽ chỉ còn là máu mủ với cha mẹ, tình thân với họ hàng. Còn cha mẹ là còn quê, còn cội, còn nhà. Sợi dây liên hệ người Việt với ruộng đồng, có chăng chỉ còn là những hạt cơm tẻ, cháo, bún, miến, phở... những thứ đồ ăn được làm ra từ hạt gạo. Một phần văn hóa của quốc gia nông nghiệp đang biến mất mà không cách gì níu lại.

Đức và Nhật, hai nước giàu thứ 3 và thứ 4 thế giới, đều đang có những chiến dịch "cứu lấy nông thôn": họ nhận thức được rằng những làng quê có thể vỡ ra và biến mất. Làng quê biến mất, thì rất nhiều phần máu thịt của quốc gia, từ miếng ăn, lối sống, văn hóa cũng biến mất. Tiến trình đô thị hóa đang đe dọa tất cả những thứ đó. Họ tìm mọi cách để người dân ở lại làng, hay nước Nhật, tìm cách khuyến khích giới trẻ quay lại làng.

Nhưng chắc không thể nói điều đó với những người nông dân Việt Nam, như cha mẹ tôi, đã dành cả đời để giúp con đi khỏi làng.

Chúng ta phải chấp nhận những cái mất này như một tất yếu, cho đến khi giàu thứ 4 thế giới?

Xem thêm

nhung lang que tan vo Cố Viên Lầu: Làng quê Bắc Bộ thu nhỏ ở cố đô Hoa Lư

Nằm ẩn mình bên dòng sông Ngô Đồng, làng Việt cổ Cố Viên Lầu đang lưu giữ nhiều nếp nhà xưa mang đậm nét văn ...

nhung lang que tan vo Độc đáo lễ chồng cỗ cao ở làng quê Hà Tĩnh

Chồng cỗ cao - hay còn gọi là lễ cúng gà, một nét văn hoá rất đặc biệt, một tục lệ có từ rất lâu ...

nhung lang que tan vo 23 khung cảnh huyền ảo đẹp mãn nhãn của các địa điểm bị lãng quên

Dưới sức mạnh của thời gian, các kiến trúc cổ bị lãng quên còn lại đến ngày nay đã được phủ lên màu sắc vừa ...

nhung lang que tan vo Thanh Hoá: Ngôi mộ công chúa Cẩm Vinh dường như bị lãng quên?

TĐO - Nằm trong địa bàn xã Xuân Phong thuộc cánh đồng làng Phú Thọ huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa - ngôi mộ cổ ...

Hoàng Phương
Nguồn:

Tin bài liên quan

Nước mắt, nụ cười của kẻ xa quê: Bôn ba cả đời nhớ, bật khóc ngay nhà mình

Nước mắt, nụ cười của kẻ xa quê: Bôn ba cả đời nhớ, bật khóc ngay nhà mình

Người phụ nữ lần đầu thăm nơi 'chôn nhau, cắt rốn' của ba mình rồi... bật khóc. Một đứa trẻ cự tuyệt ghé quê bỗng bị quyến rũ bởi những trò cưỡi trâu, bắt ốc. Bôn ba cả đời, cuối cùng người ta vẫn nhớ về nguồn cội...

Các tin bài khác

Hồi ức Tết xưa qua ống kính của nhiếp ảnh gia Anh

Hồi ức Tết xưa qua ống kính của nhiếp ảnh gia Anh

Năm 1993, nhiếp ảnh gia người Anh Andy Soloman lần đầu đến Việt Nam và trải nghiệm Tết Nguyên đán. Trong chuyến đi này, ông đã ghé thăm những địa điểm mang dấu ấn văn hóa Việt như: chợ hoa Công viên Thống Nhất, làng pháo Bình Đà và lễ hội pháo hoa Đồng Kỵ.
Người giữ lửa nghề tương ở Đường Lâm

Người giữ lửa nghề tương ở Đường Lâm

Gần trọn cuộc đời, ông Hà Hữu Thể (ở thôn Mông Phụ, làng cổ Đường Lâm, huyện Sơn Tây, Hà Nội) đã gắn bó với công việc làm tương. Với ông, làm tương không chỉ là một nghề mưu sinh mà còn là cách giữ gìn hồn quê, truyền thống văn hóa của cha ông.
Nghề chế tác đầu lân, sư rồng: cùng mùa xuân, đem niềm vui đi khắp muôn nơi

Nghề chế tác đầu lân, sư rồng: cùng mùa xuân, đem niềm vui đi khắp muôn nơi

Những ngày Giáp Tết Ất Tỵ 2025, căn nhà của ông Trần Anh Phong (ở phố Hai Bà Trưng, thành phố Nam Định) càng trở nên tấp nập, rộn rã. Mỗi người một việc, nhưng tất cả đều tỉ mỉ, trau chuốt cho từng công đoạn để hoàn thành việc chế tác đầu lân, sư, rồng phục vụ cho những ngày lễ, Tết.
Giới thiệu khoảng 200 cổ vật, tranh dân gian quý về tín ngưỡng thờ cúng của người Việt

Giới thiệu khoảng 200 cổ vật, tranh dân gian quý về tín ngưỡng thờ cúng của người Việt

Triển lãm "Riêng một con đường" của nhà sưu tầm Phạm Đức Sĩ trưng bày khoảng 220 hiện vật quý giá, gồm đồ đá, đồ gốm cổ và tranh thờ miền núi, thể hiện bức tranh đa dạng về lịch sử và văn hóa Việt Nam từ thời tiền sử đến thời Hán Việt.

Đọc nhiều

Thanh Hóa - World Vision rà soát chương trình viện trợ sau sáp nhập địa giới hành chính

Thanh Hóa - World Vision rà soát chương trình viện trợ sau sáp nhập địa giới hành chính

Ngày 07/7 tại Thanh Hóa, tổ chức World Vision International tại Việt Nam (WVIV) có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa nhằm đánh giá tiến độ triển khai các chương trình viện trợ, đồng thời trao đổi về định hướng hợp tác trong thời gian tới. Tại buổi làm việc, hai bên thảo luận về việc rà soát, điều chỉnh các chương trình, dự án cho phù hợp với địa bàn hành chính mới sau sáp nhập, bảo đảm duy trì hiệu quả và tính liên tục trong hoạt động hỗ trợ cộng đồng.
Ba thập kỷ quan hệ Việt - Mỹ: Nhìn lại quá khứ, kết nối hiện tại, hướng tới tương lai

Ba thập kỷ quan hệ Việt - Mỹ: Nhìn lại quá khứ, kết nối hiện tại, hướng tới tương lai

Ngày 07/7 tại Hà Nội, Trung tâm Thư viện khối quốc tế - Viện Thông tin Khoa học xã hội tổ chức Tọa đàm khoa học với chủ đề “30 năm quan hệ Việt - Mỹ: Nhìn lại chặng đường qua những ấn phẩm, tư liệu và nhân vật” và khai mạc triển lãm trưng bày các ấn phẩm tiêu biểu về quan hệ Việt - Mỹ, nhân kỷ niệm 30 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (1995-2025).
Thúc đẩy hợp tác biên giới Việt Nam - Campuchia

Thúc đẩy hợp tác biên giới Việt Nam - Campuchia

Trong chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Prey Veng (Campuchia), Đại sứ Việt Nam tại Campuchia Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khánh thành cặp cửa khẩu quốc tế Tân Nam (Tây Ninh, Việt Nam) - Meun Chey (Prey Veng, Campuchia) trong thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, giao lưu nhân dân giữa các tỉnh giáp biên hai nước.
Quan hệ Việt Nam - Brazil: Gắn bó, thực chất từ nền tảng nhân dân

Quan hệ Việt Nam - Brazil: Gắn bó, thực chất từ nền tảng nhân dân

Đại hội Hội hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Brazil được tổ chức ngay sau chuyến thăm chính thức Brazil và dự Hội nghị cấp cao các nước mới nổi (BRICS) của Thủ tướng Phạm Minh Chính từ ngày 04-08/7. Đây là sự kiện quan trọng, nối tiếp các dấu mốc trong quan hệ hai nước: Việt Nam - Brazil ký thỏa thuận nâng cấp lên Đối tác chiến lược (11/2024); Brazil công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và chuyến thăm Việt Nam lần thứ hai của Tổng thống Lula da Silva (tháng 3/2025).
Cán bộ, chiến sĩ Vùng 3 Hải quân giúp nhân dân chữa cháy rừng

Cán bộ, chiến sĩ Vùng 3 Hải quân giúp nhân dân chữa cháy rừng

Vào lúc 17 giờ 00 phút ngày 8/7, cán bộ, chiến sĩ Trạm 535 thuộc Trung đoàn 351, Vùng 3 Hải quân đã phối hợp với các lực lượng vũ trang và nhân dân trên địa bàn xã Phú Trạch, tỉnh Quảng Trị đã khống chế hoàn toàn đám cháy rừng, bảo đảm an toàn tuyệt đối.
Thúc đẩy hợp tác biên giới Việt Nam - Campuchia

Thúc đẩy hợp tác biên giới Việt Nam - Campuchia

Trong chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Prey Veng (Campuchia), Đại sứ Việt Nam tại Campuchia Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khánh thành cặp cửa khẩu quốc tế Tân Nam (Tây Ninh, Việt Nam) - Meun Chey (Prey Veng, Campuchia) trong thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại, giao lưu nhân dân giữa các tỉnh giáp biên hai nước.
Việt Nam - Lào phối hợp chặt chẽ trong công tác quy tập hài cốt liệt sĩ

Việt Nam - Lào phối hợp chặt chẽ trong công tác quy tập hài cốt liệt sĩ

Ngày 07/7, Đại sứ Việt Nam tại Lào Nguyễn Minh Tâm và đoàn công tác đã đến tỉnh Hủa Phăn dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ Việt Nam và Lào; thăm hỏi, động viên cán bộ, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và khảo sát khu đất dự kiến xây dựng trụ sở mới cho đơn vị.
infographic ky nang tranh bay lua dao du lich mua cao diem
infographics canh bao gia mao loi dung danh nghia mat tran to quoc de huy dong ung ho
cong nghiep phuc hoi manh xuat nhap khau tang truong an tuong
infographic viet nam hoan thanh vai tro dong chu tich chuong trinh dong nam a searp giai doan 2022 2025
infographic sua phap lenh dan so vo chong tu quyet dinh so con va thoi gian sinh con
infographics quan he doi tac toan dien giua viet nam va hungary
infographic quan he doi tac chien luoc toan dien viet nam phap
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (05/7): Bão số 2 giật cấp 10, gây biển động mạnh ở phía Đông Bắc Biển Đông

Thời tiết hôm nay (05/7): Bão số 2 giật cấp 10, gây biển động mạnh ở phía Đông Bắc Biển Đông

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua (04/7), áp thấp nhiệt đới trên vùng biển phía Đông Bắc khu vực Bắc Biển Đông đã mạnh lên thành bão, cơn bão số 02 năm 2025.
Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua và sáng sớm nay (02/7), khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to đến rất to. Trong ngày 02/7, Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to. Lượng mưa phổ biến: 20–50mm, cục bộ có nơi trên 100mm.
Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố Hà Nội cho biết, từ ngày 01/7/2025, nhiều thủ tục đất đai sẽ được tiếp nhận tại các chi nhánh. Thay đổi này nhằm tạo thuận lợi, đảm bảo giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp.
Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia dự báo, ngày 01/7, nhiều khu vực trên cả nước có mưa to và dông. Đáng chú ý, khu vực Bắc Bộ nhiều nơi có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to.
Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025, một số chính sách mới sẽ chính thức có hiệu lực như: bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh; thay mã số thuế bằng số định danh; mở rộng đối tượng được tham gia Bảo hiểm Xã hội (BHXH) bắt buộc; 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền có hiệu lực...
Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 28/6, miền Bắc gia tăng mưa cả về diện và lượng, đặc biệt vùng núi nhiều nơi mưa rất to. Nam Bộ mưa giông rải rác.
Phiên bản di động