Bài viết cho hay xe tăng T-90 và T-72 Nga sẽ nhận được mô đun điện tử của hệ thống điều khiển hỏa lực (ĐKHL) ở xe tăng T-14 Armata: máy theo dõi mục tiêu tự động và mô đun tính toán.

Vậy "bộ não" này mạnh đến mức độ nào?

Theo các tài liệu của nhà sản xuất, hệ thống ĐKHL của siêu tăng T-14 Armata có tên Kalina (КАЛИНА), bao gồm các tổ hợp sau: Tổ hợp kính quan sát, ngắm bắn của trưởng xe và pháo thủ; Máy tính đường đạn; Hệ thống ổn định vũ khí; Thiết bị tự động bám sát mục tiêu.

Để đánh giá sức mạnh của chúng, hãy xem xét cấu tạo và những tính năng chủ yếu của chúng qua các thông tin do nhà sản xuất công bố.

Không đơn thuần là một chiếc kính quan sát

Thông thường, tại vị trí trưởng xe người ta chỉ trang bị một kính quan sát với độ phóng đại 3-4 lần với mục đích để quan sát chiến trường, phát hiện mục tiêu và đo đoán khoảng cách đến mục tiêu.

Xe tăng T-90 (T-90AM) trình diễn

Không dừng lại ở đó, tổ hợp kính quan sát và ngắm bắn của trưởng xe nhãn hiệu T01-K04ДT của hệ thống ĐKHL Kalina có chức năng phong phú hơn nhiều. Ngoài chức năng quan sát chiến trường, phát hiện mục tiêu, tổ hợp này còn cho phép trưởng xe thực hiện các nhiệm vụ sau:

- Đo khoảng cách đến mục tiêu bằng laser trong cự ly 200-4.000 mét với sai số <10 mét. Dữ liệu này được truyền tức khắc đến máy tính đường đạn.

- Ngắm bắn từ pháo và súng máy song song bên pháo. Nghĩa là trưởng xe có thể "cướp quyền" bắn của pháo thủ khi cần thiết hoặc thời gian quá cấp bách không kịp chỉ mục tiêu cho pháo thủ.

- Ngắm bắn đối với súng máy phòng không 12,7mm KORD.

Nói chung, với việc trang bị kính T01-K04ДT thì khả năng quan sát và ngắm bắn của trowngr xe tăng lên đáng kể.so với các xe tăng trước đây.

1Г46- cuộc cách mạng trong kính ngắm trên xe tăng

So với dòng kính ngắm ТШ truyền thống thì kính ngắm 1Г46 có những sự thay đổi "một trời, một vực". Nó không chỉ thay đổi kiểu cách từ "bản lề" sang "tiềm vọng" mà còn là loại kính ngắm "đa kênh". Cụ thể 1Г46 có các kênh sau:

- Kênh quang ban ngày: cho phép pháo thủ thực hiện ngắm bắn pháo và súng máy vào tất cả các loại mục tiêu, bằng tất cả các phương pháp bắn.

- Kênh đo xa laser với khoảng cách từ 400 đến 5.000 mét, sai số <25 mét.

- Kênh điều khiển đường bay tên lửa chống tăng phóng qua nòng pháo

- Ổn định trường ngắm trên cả 2 mặt phẳng thẳng đứng và nằm ngang.

Kính ngắm 1Г46 là loại kính có thể lấy thước ngắm tự động theo sự điều khiển của máy tính. Vì vậy, nó rút ngắn thời gian chuẩn bị bắn xuống đến tối thiểu đồng thời nâng cao độ chính xác hơn nhiều so với tính toán thủ công của pháo thủ. Khi cần thiết nó cũng cho phép lấy thước ngắm bằng tay.

Thân kính cũng là giá để lắp bảng điều khiển và hộp điều khiển pháo, trên đó gắn các nút cò bắn pháo và súng máy, công tắc chọn đạn v.v...

Hệ thống kiểm soát hỏa lực hiện đại trên xe tăng T-90 (T-90MS). Ảnh: Vị trí công tác của pháo thủ (trái) và trưởng xe (phải).

Với ЭССА - đêm cũng như ngày

Trong tổ hợp kính quan sát và ngắm bắn của hệ thống ĐKHL Kalina không thể không kể đến Kính ngắm ảnh nhiệt ban đêm ЭССА.

Hoạt động theo nguyên lý ảnh nhiệt với nhiệt độ tương phản từ 2 độ C, ЭССА cho phép quan sát và ngắm bắn trong điều kiện ban đêm đến khoảng cách 4.000 mét.

Với 2 màn hình trang bị cho cả trưởng xe và pháo thủ, ЭССА thực sự đã biến đêm thành ngày và khắc phục được điểm yếu tác chiến ban đêm của trường phái xe tăng Nga Xô từ trước đến nay.

Đã khóa rồi thì đừng hòng thoát

Một trong những thiết bị hiện đại trong hệ thống điều khiển hỏa lực Kalina là thiết bị tự động bám sát mục tiêu Сосна-У. Sử dụng trữ liệu hình ảnh từ hệ thống kính ngắm ảnh nhiệt ЭССА, nó cho phép hệ thống vũ khí trên xe tăng tự động bám theo các mục tiêu chạy ngang hoặc chạy chếch với mọi tốc độ.

Chức năng này nhằm tránh tình trạng "mất mục tiêu" trong quá trình chuẩn bị bắn, đồng thời giảm thời gian chuẩn bị bắn và xác định "lượng ngắm đón" đối với mục tiêu di động cũng chính xác hơn.

Bộ ổn định 2 mặt phẳng 2Э42-4

Cũng như các bộ ổn định tiền nhiệm của mình, bộ ổn định 2Э42-4 có chức năng: Tự động giữ cho nòng pháo song song với phương ban đầu bất kể hướng xe chạy hoặc lên xuống dốc, vượt qua chỗ đường xóc lắc... nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị bắn và nâng cao độ chính xác trong trường hợp hành tiến bắn.

Xe tăng T-72B3 trong biên chế Sư đoàn Taman của Lục quân Nga.

So với bộ ổn định CTП-2 lắp trên các xe tăng thế hệ 2 thì bộ ổn định này đã có một số cải tiến đáng kể như: công suất lớn hơn, hệ thống điện tử được bán dẫn, vi mạch hóa... nên hoạt động tin cậy và bền vững hơn.

Nhờ vậy độ cứng của máy ổn định cao hơn, cho phép xe vẫn có thể bắn chính xác khi chạy qua những địa hình gồ ghề, xóc lắc... Ngoài ra, các sai số khi sử dụng ổn định cũng nhỏ hơn, chỉ dưới 0,4 ly giác về mặt phẳng thẳng đứng và 0,6 ly giác về mặp phẳng nằm ngang.

Máy tính đường đạn 1B528-2 - Thiết bị trung tâm của "bộ não"

Việc trang bị máy tính đường đạn cho hệ thống ĐKHL là sự khác biệt cơ bản giữa xe tăng thế hệ ba với các loại xe tăng trước đó.

Máy tính đường đạn có nhiệm vụ tự động tính toán góc ngắm và lượng ngắm đón để đưa vào kính ngắm và hệ thống ổn định vũ khí trên cơ sở xử lý các dữ liệu sau:

- Loại đạn sử dụng; Khoảng cách đến mục tiêu (đã tính đến vận tốc và hướng chạy của xe tăng); Vận tốc của mục tiêu; Góc nghiêng của trục tai máng; Vận tốc gió theo các hướng khác nhau

- Nhiệt độ không khí; Nhiệt độ liều phóng; Áp suất không khí; Độ mòn nòng sau mỗi phát bắn.

Nhờ xử lý một cách toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình bắn như trên nên độ chính xác của góc ngắm rất cao và xác suất trúng của phát bắn thứ nhất cũng được nâng lên đáng kể.

Hệ thống cảm biến

Để cung cấp một cách chính xác các dữ liệu cần thiết cho máy tính đường đạn 1B528-2, trên xe tăng cần có một loạt các cảm biến rất nhạy. Cụ thể đó là: Cảm biến gió ДВЕ-БС; Cảm biến áp suất không khí; Cảm biến góc hướng tháp pháo; Cảm biến độ nghiêng; Cảm biến nhiệt độ không phí và liều phóng.

Tất cả các cảm biến này đều có nhiệm vụ biến đổi các dữ liệu môi trường thành các tín hiệu điện để đưa vào máy tính.

Tổng thống Nga Putin trong buồng lái xe tăng T-90MS.

Tác động của "bộ não" hiện đại đến quy trình của một phát bắn

Với sức mạnh của "bộ não" như trên, quá trình chuẩn bị và tiến hành một phát bắn từ vũ khí xe tăng đã được đơn giản hóa và rút ngắn rất nhiều về mặt thời gian. Cụ thể: sau khi phát hiện và lựa chọn mục tiêu, trưởng xe sẽ hướng kính quan sát của mình vào nó, bấm nút đo xa và nút "chỉ mục tiêu".

Dữ liệu về khoảng cách đến mục tiêu ngay lập tức được truyền đến máy tính đường đạn. Còn hệ thống ổn định sẽ tự động quay pháo về hướng mục tiêu và sẽ bám mục tiêu trong trường quan sát của pháo thủ. Đồng thời trưởng xe sẽ hạ lệnh bắn cho pháo thủ.

So với trước khi có máy tính đường đạn thì khẩu lệnh bắn sẽ ngắn hơn rất nhiều, chỉ cần cung cấp cho pháo thủ "loại đạn, tên mục tiêu và phương pháp bắn".

Về phía pháo thủ, sau khi nghe được khẩu lệnh sẽ bật công tắc chọn loại đạn trên bảng điều khiển của mình. Hệ thống tự động nạp đạn sẽ đưa đạn vào buồng nòng của pháo.

Trong khi đó, kết hợp dữ liệu khoảng cách, loại đạn với các dữ liệu do hệ thống cảm biến cung cấp, máy tính đường đạn sẽ xác định góc ngắm và tự động đưa vào kính ngắm của pháo thủ. Nhờ hệ thống ổn định và tự động bám mục tiêu, mục tiêu sẽ luôn luôn nằm trong thị trường kính ngắm.

Lúc này, pháo thủ chỉ cần điều chỉnh lại đường ngắm cho thật chính xác rồi bóp cò. Nhờ vậy, tốc độ bắn cũng như độ chính xác khi bắn được nâng lên đáng kể.

Xe tăng T-90 khai hỏa vào mục tiêu

Tuy nhiên, như thực tiễn các cuộc chiến tranh đã chứng minh: có hai nhân tố cơ bản để giành thắng lợi trong chiến tranh, đó là con người và vũ khí, trang bị thì trong đó, con người là quyết định, vũ khí trang bị dù có hiện đại đến đâu cũng chỉ giữ vai trò quan trọng mà thôi.

Tiếp nhận "Át chủ bài", Hải quân Đức khiến Hạm đội Baltic của Nga phải run sợ?