Thăng trầm quan hệ Nga - Israel leo thang sau vụ máy bay rơi tại Syria?

Theo thông tin mới được hệ thống điều khiển S-400 của Nga tại căn cứ Hmeymim, Syria cung cấp, ít nhất một máy bay Israel bay ở độ cao 10.000m, có cùng phương vị (góc đo trong hệ thống định vị hình cầu) với máy bay IL-20 của Nga trong sự cố vừa qua.

Israel khẳng định không liên quan đến vụ máy bay rơi

Cụ thể, Sputnik đưa tin, Israel tuyên bố đã cung cấp cho quân đội Nga đầy đủ các bằng chứng chính xác, cho thấy Israel không liên quan đến vụ máy bay trinh sát Il-20 của Nga bị bắn rơi ở Syria. Thông tin trên được đưa ra sau khi Bộ Quốc phòng Nga tái khẳng định trách nhiệm của quân đội Israel trong vụ máu bay Nga bị bắn rơi ở Syria khiến 15 thành viên thiệt mạng.

Bộ Quốc phòng Nga nói thêm rằng, tuyên bố không liên quan của Israel đến vụ IL-20 bị bắn rơi là sai.

Phát biểu tại cuộc họp báo công bố chi tiết liên quan đến vụ máy bay trinh sát Il-20 bị hệ thống phòng không Syria bắn rơi, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov khẳng định rằng lỗi gây ra vụ máy bay trinh sát Il – 20 của Nga bị bắn rơi ở Syria hoàn toàn thuộc về “Lực lượng phòng không Israel”.

"Chúng tôi tin rằng Không quân Israel và những người đưa ra quyết định về những hành động này hoàn toàn có lỗi trong thảm kịch xảy ra với máy bay Il-20 của Nga", Thiếu tướng Igor Konashenkov nói trong một tuyên bố.

Máy bay trinh sát Il-20 của Nga.

Ngay sau khi xảy ra sự cố, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng, Tel Aviv sẵn sàng cung cấp cho Moscow tất cả thông tin cần thiết để phục vụ điều tra, cho rằng Syria phải chịu trách nhiệm vì hệ thống phòng không nước này bắn rơi máy bay Nga.

Trước động thái không hợp tác của Israel, ngày 24/9 Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu tuyên bố Nga sẽ đưa hệ thống phòng không S-300 đến Syria để bảo đảm an toàn cho lực lượng Nga tham gia chống khủng bố ở đây và tăng cường khả năng phòng thủ của Syria trước bất cứ đối tượng nào tiếp cận không phận của nước này. Theo Bộ trưởng Shoigu, động thái này sẽ “làm nguội những cái đầu nóng” và “ngăn chặn các hành động tệ hại” chống lại quân đội Nga.

Một năm qua, sự hiện diện ngày càng tăng của Iran tại Syria đã trở thành vấn đề gây căng thẳng trong quan hệ giữa Nga và Israel. Hồi tháng 2, căng thẳng leo thang khi hệ thống phòng không Syria bắn hạ một máy bay Israel gần cao nguyên Golan - nơi Israel đang nắm quyền kiểm soát. Vụ việc này thách thức sự tồn tại của “lằn ranh đỏ” của Nga và có nguy cơ làm xói mòn lợi ích chính trị của Moscow tại Syria.

Hồi tháng 5, Nga đã đạt được một thỏa thuận với Israel, cho phép chính quyền Syria đưa lực lượng tới các tỉnh Deraa và Quneitra ở phía bắc sau khi Mỹ bỏ rơi các nhóm đối lập do Washington hỗ trợ tại đây. Đổi lại, Nga đồng ý thuyết phục các lực lượng Iran duy trì khoảng cách so với cao nguyên Golan là 100 km và cam kết sẽ rút bớt các lực lượng do Iran dẫn đầu khỏi Syria. Thỏa thuận trên đã khiến căng thẳng giữa Nga và Israel tạm thời lắng dịu, song vẫn không thể thiết lập lòng tin giữa hai nước.

Nga đưa S-300 đến Syria “dằn mặt” Israel?

Vụ máy bay Nga bị bắn rơi hôm 17/9 đã cho thấy mối quan hệ đối tác giữa Nga và Israel mong manh như thế nào. Giọng điệu cứng rắn của Bộ Quốc phòng Nga khiến nhiều người bất ngờ vì trước đây Moscow thường rất cẩn trọng khi bình luận về các hoạt động của Israel tại Syria.

Cách đây vài tháng, Nga vẫn chần chừ trong việc cấp hệ thống S-300 cho Syria vì lo ngại phản ứng của Israel. Giới chức Israel từng nhiều lần khẳng định họ không đồng ý với kế hoạch này của Nga.

Bộ Quốc phòng Nga tiết lộ thông tin sự cố máy bay Nga bị bắn rơi. Ảnh: Sputnik

Theo một số chuyên gia, mặc dù việc đưa S-300 tới Syria là dấu hiệu cho thấy căng thẳng leo thang, song động thái này của Nga sẽ không làm thay đổi các toan tính của Israel tại Syria. Israel sẽ tiếp tục tấn công các mục tiêu tại Syria như nước này từng làm trong suốt những năm qua. Các mục tiêu này bao gồm: lực lượng vệ binh cách mạng Iran, nhóm Hezbollah của Lebanon, các lực lượng chính quyền Syria tham gia vào việc vận chuyển các tên lửa tấn công Israel và một số mục tiêu mà Israel cho là đe dọa tới họ.

Nga hiểu được ý đồ của Israel. Moscow biết rằng Israel sẽ không dừng các chiến dịch tại Syria nếu chỉ vì họ phải đối mặt với một mối đe dọa lớn hơn. Đó là lý do Nga chỉ đưa hệ thống S-300 tới Syria, thay vì hệ thống S-400 hiện đại hơn. Theo suy tính của Nga, trong khi S-400 có thể gây ra mối đe dọa lớn với các máy bay Israel, Israel có thể dễ dàng hơn trong việc khắc chế S-300 nhờ các vũ khí tác chiến điện tử.

Tổng thống Putin đương nhiên không muốn S-300 bắn hạ bất kỳ máy bay nào của Israel hay Israel phá hủy bất kỳ hệ thống S-300 nào của Nga. Ngoài việc ngăn chặn nguy cơ xảy ra một vụ bắn nhầm như vừa xảy ra, nhà lãnh đạo Nga cũng muốn gửi một thông điệp lớn hơn tới cộng đồng quốc tế khi đưa S-300 tới Syria. Trong bối cảnh Nga đang chịu sức ép từ phương Tây liên quan tới cáo buộc tấn công hóa học tại Syria, Tổng thống Putin muốn khẳng định rằng Nga không phải quốc gia yếu ớt. Thay vào đó, Moscow sẵn sàng hành động mạnh tay khi cần thiết.

Quyết định đưa S-300 tới Syria là thông điệp mạnh mẽ nhất của Nga gửi tới Israel. Động thái này có lẽ ảnh hưởng rất ít tới các chiến dịch của Israel tại Syria, nhưng đây là lần đầu tiên Moscow biến lời nói thành hành động trong quan hệ với Tel Aviv.

Đã có những dấu hiệu rõ rệt cho thấy Nga đang leo thang căng thẳng với Israel và điều này sẽ ảnh hưởng lâu dài tới quan hệ song phương. Mặc dù cơ chế giảm xung đột giữa hai quốc gia vẫn tiếp tục được thực thi, song nguy cơ xảy ra đối đầu bất ngờ đang cao hơn bao giờ hết.

V.H (t/h)