Trang chủ Bờ cõi biển đảo Cuộc sống vùng biên
12:43 | 21/09/2020 GMT+7

Phong tục ở rể nhiều ý nghĩa của người Dao

aa
Tục ở rể là một trong những phong tục tập quán truyền thống của nhiều dân tộc thiểu số Việt Nam, thường gặp nhất ở dân tộc Dao. Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, phong tục này tưởng chừng không còn phù hợp, nhưng hiện nay, ở các vùng núi cao và xa trung tâm thành thị, tục ở rể vẫn tồn tại cùng với quan niệm mẫu hệ rất rõ.
Ý nghĩa thực sự của ngày lễ Vu Lan báo hiếu Ý nghĩa thực sự của ngày lễ Vu Lan báo hiếu
Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ

Anh Phùng Láo Lù tại xã Nậm Chạc, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Ảnh: Thụy Văn

Tôi đi cùng với cán bộ Đồn Biên phòng A Mú Sung, BĐBP Lào Cai đến nhà một gia đình người Dao ở xã Nậm Chạc, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai để khảo sát tình trạng nhà ở nhằm giúp đỡ và hỗ trợ hộ dân này xây nhà mới. Chúng tôi phải chờ rất lâu, gia chủ mới bỏ dở việc đang làm là chăm hoa màu từ nương về nhà tiếp khách. Và ngạc nhiên hơn nữa là anh Phùng Láo Lù, 25 tuổi, trụ cột của gia đình đã lấy vợ nhưng đi ở rể tận một làng rất xa đã gần 3 năm trời, chỉ thỉnh thoảng về nhà làm nương rồi lại đi. Ngôi nhà của anh Lù luôn quạnh quẽ, neo người, thiếu lao động và các thành viên còn lại thì ốm yếu, đuối sức dần. Đây cũng chính là một trong những lý do khiến gia đình này không thể thoát nghèo trong khi bà con làng trên xóm dưới ở Nậm Chạc đều hào hứng trồng mới nhiều diện tích cây ăn quả để làm giàu.

Phùng Láo Lù kể, anh sống ở đằng nhà vợ từ cách đây gần 3 năm do lúc lấy không lo đủ tiền thách cưới của nhà gái. Vợ anh cũng là người Dao ở huyện bên nên cả hai gia đình thống nhất là anh sẽ ở rể theo phong tục truyền thống. Thường thì 3 năm sẽ hết hạn và người đàn ông nghèo sẽ được mang cả vợ, con về nhà mình. Phùng Láo Lù nói, anh ở bên nhà vợ, được coi như con cái trong nhà, làm lụng, vun vén cho nhà vợ và thỉnh thoảng lại về nhà mình làm nương, khá vất vả vì đóng hai vai và khối lượng công việc gấp đôi. Tuy nhiên, anh chưa quyết định là lúc nào sẽ về lại nhà mình. Ở trong vùng này, vẫn luôn có người dân tộc Dao lấy vợ đi ở rể như anh. Đó là phong tục tập quán lâu đời và cũng là cách để những người nghèo lập gia đình. Còn nhà gái thì thách cưới nhiều tiền bạc, cỗ bàn cũng do phong tục cũ quy định thế và bên gia đình nào cũng muốn giữ phong tục truyền thống của dân tộc Dao.

Trên thực tế, phong tục ở rể hiện nay đã dần được bãi bỏ ở nhiều vùng dân tộc thiểu số do đời sống ngày càng đi lên, việc hội nhập, giao thoa văn hóa với các dân tộc khác khiến người Dao bỏ dần những tập tục không phù hợp với xã hội hiện đại. Trước đây, thanh niên nghèo lấy vợ giàu sang cả đời ở rể. Sâu xa của tục ở rể là tín ngưỡng thờ Mẫu, coi trọng người phụ nữ, người sinh sản của dòng tộc cũng là người am hiểu tục lệ, thờ tự tổ tiên. Chế độ mẫu hệ có thể không còn rõ nét nhưng tục ở rể chính là linh hồn của tín ngưỡng phồn thực, coi trọng sự sinh sôi, di truyền và nối dõi. Bởi vì ở gia đình có chàng rể mới, nếu cặp vợ chồng sinh con thì sẽ được về nhà bên nội trước thời hạn, chứ không quy định là 3 năm hay 5 năm. Hoặc nhà gái nếu có thanh thế, quyền lực thì sẽ quyết định chàng trai ở lại đến khi họ có 2 con, mỗi đứa con ở một gia đình, một mang họ bố, một mang họ mẹ, hay là chàng rể sẽ ở lại bên vợ cả đời, như con đẻ của gia tộc bên vợ.

Tìm hiểu về tục ở rể của người Dao một cách thấu đáo sẽ hiểu ý nghĩa sâu xa của quan niệm nhân sinh nhất quán của họ. Người Dao không phân biệt đối xử và không trọng nam, khinh nữ và ngược lại. Khi gia đình nào có được chàng rể hiền lành, tháo vát đến ở thì được xem là có phúc thêm người, thêm của. Nếu chàng trai cảm kích thâm tình của nhà vợ thì ở lại luôn, quyết định làm lễ cấp sắc và đổi họ luôn sang họ của bố vợ. Rất nhiều trường hợp người quản lý nhân khẩu ở địa phương lúng túng vì các thanh niên sau khi lấy vợ bỗng nhiên đổi họ, sai lệch hồ sơ nhân thân. Khi làm thủ tục hành chính thì tìm mãi không ra người, khi lập hồ sơ để phát triển đảng viên thì sau khi làm hồ sơ xong, thanh niên lấy vợ đổi họ làm người làm hồ sơ đi tìm không thấy có ai tên như trong hồ sơ.

Xét về tính cố kết và hương ước dòng tộc nhiều đời của các dân tộc thiểu số có thể thấy tục ở rể đã từng là cứu cánh của rất nhiều chàng trai mồ côi, nghèo khó, neo đơn. Nếu không chọn cách ở rể thì có những người không thể lập gia đình do tục lệ thách cưới bằng lễ vật, tiền bạc số lượng lớn. Những lễ vật này là đồ cúng tổ tiên, hồi môn cho gia đình nhà gái và cũng là quà tặng chia cho các gia đình trong dòng họ nên không thể thiếu được. Bên cạnh đó, việc ở rể cũng là niềm vui, sự kéo dài tính trường tồn của những gia đình chỉ có con gái. Lẽ tất nhiên là nếu chàng trai ở rể hoàn toàn gia nhập gia đình vợ thì phải đổi họ. Việc này liên quan đến quyền thừa kế, trách nhiệm thờ cúng tổ tiên nhà vợ và con cái cũng phải mang họ vợ để dòng họ truyền nhiều đời.

Người Dao chỉ làm lễ cấp sắc một lần cho thanh niên khi lớn lên và được coi là lễ trưởng thành nên thường thì các gia đình nghèo không có đủ tiền làm lễ quan trọng này. Khi chàng trai đi lấy vợ ở rể cả đời thì bên vợ cấp sắc và nhận người vào họ luôn. Chàng trai đi lấy vợ xác định ở rể thì đó cũng là lễ tiễn người và “cắt khẩu”. Đó là tục lệ nhân văn nhằm nhân lên thanh thế các dòng tộc và tăng cường tính cố kết cộng đồng.

Các dân tộc khác không có lễ cấp sắc như người Dao thì đều có những hình thức cam kết khác đối với chàng trai ở rể. Đối với người Dao, các bài thuốc dân gian bí truyền của họ thường chỉ truyền cho con gái và dù chàng trai ở rể được coi như con cái trong gia đình nhưng bài thuốc không bao giờ truyền cho con rể. Một vài dân tộc khác có nghề thủ công mỹ nghệ cũng truyền cho con gái, lý giải vì sao những trang sức quý giá đều được truyền đời từ mẹ sang con gái và chỉ vài đời sau là những trang sức này mất dấu, không biết lưu lạc ở đâu, hoặc thất thoát không tìm lại được.

Tục ở rể là phong tục nhiều tầng ý nghĩa và là điều đáng lưu ý đối với việc quản lý nhân khẩu cũng như hoạch định chiến lược phát triển kinh tế địa phương.

Thụy Văn

Phong tục lễ Vu Lan ở các nước Châu Á Phong tục lễ Vu Lan ở các nước Châu Á

Theo quan niệm của Phật giáo, Lễ Vu Lan là lễ đáp đền công ơn dưỡng dục của ông bà, bố mẹ, tổ tiên, thường ...

Phong tục ngày Tết của người Việt xưa có điều gì thú vị? Phong tục ngày Tết của người Việt xưa có điều gì thú vị?

Phong tục ngày Tết của người Việt thời xưa và những điều kiêng kị trong ngày đầu năm mới được Phan Kế Bính giới thiệu ...

Xem "Nghi lễ cưới của các dân tộc Nga" tại Việt Nam Xem "Nghi lễ cưới của các dân tộc Nga" tại Việt Nam

Qua các bức tranh trưng bày tại triển lãm, người xem sẽ có thêm hiểu biết và cảm nhận một nước Nga đa sắc tộc, ...

Thụy Văn
Nguồn: www.bienphong.com.vn

Tin bài liên quan

Những hoạt động văn hóa tín ngưỡng độc đáo đầu năm mới Ất Tỵ

Những hoạt động văn hóa tín ngưỡng độc đáo đầu năm mới Ất Tỵ

Nhiều hoạt động văn hóa tính ngưỡng độc đáo lâu đời của người dân trên cả nước được diễn ra dịp Tết đến, Xuân về.
Đan lát - nét văn hóa của người Dao Yến Dương

Đan lát - nét văn hóa của người Dao Yến Dương

Bên cạnh việc giữ gìn những bộ trang phục sặc sỡ sắc màu, người Dao Quế Lâm ở xã Yến Dương (Ba Bể) còn lưu giữ nghề đan lát truyền thống, tạo nên những sản phẩm đặc sắc, bền chắc phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất.
Đầu Xuân đi học chữ Nôm Dao

Đầu Xuân đi học chữ Nôm Dao

Theo quan niệm của người Dao ở Tuyên Quang, mùa Xuân là mùa khởi đầu của những điều mới mẻ, khai sáng những điều tốt lành. Trong tiết trời ấm áp, vạn vật như bừng tỉnh sau giấc ngủ Đông dài, đây là thời điểm thích hợp để các thầy tạo, thầy cúng, các già làng khai bút, dạy người trẻ học chữ Nôm Dao hướng về cội nguồn.

Các tin bài khác

Lai Châu (Việt Nam) - Hồng Hà (Trung Quốc) hợp tác quản lý và phát triển biên giới

Lai Châu (Việt Nam) - Hồng Hà (Trung Quốc) hợp tác quản lý và phát triển biên giới

Ngày 29/5, tại tỉnh Lai Châu diễn ra Hội đàm công tác quản lý biên giới giữa tỉnh Lai Châu (Việt Nam) và châu Hồng Hà (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) năm 2025. Hai bên khẳng định quyết tâm triển khai hiệu quả các thỏa thuận hợp tác, thúc đẩy kết nối hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội khu vực biên giới và tăng cường phối hợp bảo đảm an ninh, trật tự vùng giáp ranh.
Phát triển hệ thống giao thông động lực để Mường Nhé phát triển

Phát triển hệ thống giao thông động lực để Mường Nhé phát triển

Mường Nhé (Điện Biên) – nơi địa đầu cực Tây Tổ quốc – đang từng ngày chuyển mình mạnh mẽ nhờ những bước tiến trong phát triển hạ tầng giao thông. Từ chỗ đi lại cách trở, giao thương khó khăn, nay nhiều tuyến đường đã được đầu tư đồng bộ, mở ra cơ hội lớn cho phát triển kinh tế - xã hội ở vùng biên còn nhiều gian khó.
Lễ hội Hoa sim biên giới 2025: Sắc tím biên cương - Kết nối di sản

Lễ hội Hoa sim biên giới 2025: Sắc tím biên cương - Kết nối di sản

Lễ hội Hoa sim biên giới 2025 sẽ diễn ra trong hai ngày 17-18/5 tại xã Hải Sơn, thành phố Móng Cái (Quảng Ninh), hứa hẹn mang đến cho du khách hành trình trải nghiệm độc đáo giữa sắc tím biên cương và không gian văn hóa đặc sắc vùng cao.
Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học Nậm Vì - Nơi chắp cánh ước mơ cho học trò vùng khó

Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học Nậm Vì - Nơi chắp cánh ước mơ cho học trò vùng khó

Ẩn mình giữa đại ngàn Tây Bắc, Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học Nậm Vì (huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên) không chỉ là mái trường đơn thuần mà còn là nơi gieo mầm hy vọng, chắp cánh tri thức cho con em đồng bào dân tộc nơi vùng cao biên giới.

Đọc nhiều

Đề xuất World Vision mở rộng kết nối doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ trong các dự án tại Việt Nam

Đề xuất World Vision mở rộng kết nối doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ trong các dự án tại Việt Nam

Ngày 02/7 tại Hà Nội, Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Nguyễn Ngọc Hùng đã tiếp ông Doseba Sinay - Trưởng đại diện World Vision International (WVI/Mỹ) tại Việt Nam. Tại buổi tiếp, ông Nguyễn Ngọc Hùng đã đưa ra một số đề xuất nhằm tăng cường hiệu quả các dự án của tổ chức thời gian tới.
Kiều bào ủng hộ mô hình chính quyền hai cấp, tin tưởng vào bước chuyển lớn của quê hương

Kiều bào ủng hộ mô hình chính quyền hai cấp, tin tưởng vào bước chuyển lớn của quê hương

Từ ngày 01/7/2025, Việt Nam chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên toàn quốc. Nhiều kiều bào tại Lào, Israel, Indonesia bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với chủ trương này, đồng thời kỳ vọng vào một bước chuyển lớn trong bộ máy hành chính - hướng tới hiệu lực, hiệu quả, minh bạch và gần dân hơn.
Nhật Bản mở rộng điểm đến và thời gian du lịch tới du khách Việt

Nhật Bản mở rộng điểm đến và thời gian du lịch tới du khách Việt

Không chỉ giới hạn ở những điểm đến quen thuộc như “Cung đường vàng” Osaka - Kyoto - Toyohashi - Phú Sĩ - Tokyo, Nhật Bản đang mở rộng cánh cửa chào đón du khách Việt Nam đến với những điểm đến địa phương độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa và cảnh sắc theo mùa hấp dẫn.
Đến Vũ Hán (Trung Quốc) trải nghiệm đường sắt treo, đi taxi không người lái

Đến Vũ Hán (Trung Quốc) trải nghiệm đường sắt treo, đi taxi không người lái

Tháng 5/2025, 7 phóng viên đến từ 3 cơ quan báo chí Việt Nam là Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) và Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội đã có chuyến trải nghiệm tại TP Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc).
An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

An Giang: Bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn

Ngày 02/7, tại phường Rạch Giá (tỉnh An Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân đã tổ chức lễ bàn giao “Nhà đồng đội” cho quân nhân có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở đang công tác tại đơn vị.
Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Lưu giữ lá cờ đầu tiên tại cột cờ A Pa Chải sau 56 ngày treo

Sáng 1/7, tại cột cờ A Pa Chải – ngã ba biên giới thiêng liêng của Tổ quốc thuộc xã Sín Thầu, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đã phối hợp với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trên địa bàn tổ chức lễ hạ quốc kỳ, lưu giữ lá cờ đầu t
Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Vùng 5 Hải quân: Nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ

Trong hai ngày 26, 27/6, tại TP. Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phối hợp với Viện Kiểm sát Quân sự Khu vực 2 và Cơ quan Điều tra Hình sự Khu vực 3 Quân chủng Hải quân tổ chức Hội nghị phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2025.
infographic ky nang tranh bay lua dao du lich mua cao diem
infographics canh bao gia mao loi dung danh nghia mat tran to quoc de huy dong ung ho
cong nghiep phuc hoi manh xuat nhap khau tang truong an tuong
infographic viet nam hoan thanh vai tro dong chu tich chuong trinh dong nam a searp giai doan 2022 2025
infographic sua phap lenh dan so vo chong tu quyet dinh so con va thoi gian sinh con
infographics quan he doi tac toan dien giua viet nam va hungary
infographic quan he doi tac chien luoc toan dien viet nam phap
Xin chờ trong giây lát...
[Video] Người truyền cảm hứng về tình yêu nước
Sinh viên Lào đi chùa tắm Phật mừng Tết cổ truyền Bunpimay
[Video] 60 phút - Hành trình thay đổi cuộc đời
MV "Bắc Bling": Cụ già, em nhỏ ngân nga, du khách gần xa tỏ bày hứng thú
[Video] Dự án CAF: Ươm mầm những công dân toàn cầu tương lai
[Video] Du khách quốc tế trải nghiệm lễ Phật đầu năm tại chùa Tam Bảo (Đà Nẵng)
Tết của bác sĩ trực cấp cứu - hồi sức tích cực
Đại sứ nhóm G4 hát "Năm qua đã làm gì"
[Video] Bản hòa ca tình hữu nghị chào năm mới 2025
[Video] 30 năm quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ: từ chiến tranh đến đối tác chiến lược toàn diện
[Video] Samaritan’s Purse và Plan International Việt Nam hỗ trợ người dân Việt Nam phục hồi sau bão
[Video] Tái thiết thôn Làng Nủ: Quân đội - Nhân dân đồng hành xây dựng tương lai mới
[Video] Tổ chức Cứu trợ Trẻ em và hành trình 10 năm thay đổi cuộc sống trẻ em vùng cao
[Video] Kinh nghiệm tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam mới
Halloween: ứng xử thế nào cho đúng?
Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Thời tiết hôm nay (02/7): Mưa lớn ở Bắc Bộ và Thanh Hóa

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, đêm qua và sáng sớm nay (02/7), khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to đến rất to. Trong ngày 02/7, Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to. Lượng mưa phổ biến: 20–50mm, cục bộ có nơi trên 100mm.
Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Thêm nhiều địa điểm giải quyết thủ tục đất đai tại Hà Nội từ tháng 7

Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố Hà Nội cho biết, từ ngày 01/7/2025, nhiều thủ tục đất đai sẽ được tiếp nhận tại các chi nhánh. Thay đổi này nhằm tạo thuận lợi, đảm bảo giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp.
Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Thời tiết hôm nay (01/7): Nhiều khu vực trên cả nước có mưa giông

Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia dự báo, ngày 01/7, nhiều khu vực trên cả nước có mưa to và dông. Đáng chú ý, khu vực Bắc Bộ nhiều nơi có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to.
Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025: Chính thức bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, thay mã số thuế bằng số định danh

Từ ngày 01/7/2025, một số chính sách mới sẽ chính thức có hiệu lực như: bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh; thay mã số thuế bằng số định danh; mở rộng đối tượng được tham gia Bảo hiểm Xã hội (BHXH) bắt buộc; 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền có hiệu lực...
Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Thời tiết hôm nay (28/6): Bắc Bộ tăng mưa cả về diện và lượng

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 28/6, miền Bắc gia tăng mưa cả về diện và lượng, đặc biệt vùng núi nhiều nơi mưa rất to. Nam Bộ mưa giông rải rác.
Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Những chính sách nổi bật có hiệu lực từ tháng 7/2025

Trong tháng 7/2025, nhiều chính sách mới có hiệu lực như: 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp; Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền cấp "Sổ đỏ”; Đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc; Tiêu chuẩn, định mức sử dụng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp; Định mức xe ô tô phục vụ công tác chung ở cấp xã; Phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thi đua, khen thưởng...
Phiên bản di động