Quảng Trị tổ chức hội nghị tổng kết 20 năm hợp tác quốc tế khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh 1996-2016

Tham dự Hội nghị có hơn 120 đại biểu đến từ các Bộ ngành trung ương, các nhà tài trợ quốc tế, các cơ quan đại diện ngoại giao, các tổ chức, dự án phi chính phủ nước ngoài (PCPNN), một số Sở Ngoại vụ các tỉnh trong khu vực. Về phía tỉnh Quảng Trị có ông Nguyễn Đức Chính - Chủ tịch UBND tỉnh, ông Mai Thức – Phó Chủ tich UBND, Trưởng Ban chỉ đạo khắc phục hậu quả bom mìn tỉnh, các ông bà lãnh đạo và đại diện các Sở, Ban ngành, đoàn thể, địa phương trong tỉnh.

Mục đích của Hội nghị lần này nhằm tổng kết, đánh giá tình hình và kết quả triển khai công tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh trong 20 năm qua (1996-2016); thông qua Chương trình hành động của tỉnh về khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh giai đoạn 2016-2025, Kế hoạch triển khai Chương trình hành động giai đoạn 2016-2020; Thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả đối với công tác khắc phục hậu quả bom mìn của tỉnh bền vững trong các năm tiếp theo. Đồng thời, hội nghị nhằm tiếp tục vận động chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, các tổ chức PCPNN, các tổ chức và cá nhân nước ngoài; chính phủ, các bộ ngành trung ương, các tổ chức, cá nhân trong nước tiếp tục quan tâm, tài trợ, hỗ trợ chung tay khắc phục hậu quả bom mìn tại tỉnh Quảng Trị, hướng đến mô hình tỉnh “an toàn” không còn nguy hiểm của bom mìn đầu tiên tại Việt Nam.

Quảng Trị trong chiến tranh là giới tuyến tạm thời, nơi chia cắt hai miền Nam - Bắc, đồng thời cũng là chiến trường ác liệt nhất với những trận đánh đã đi vào lịch sử chiến tranh Việt Nam. Sau chiến tranh, Quảng Trị là một trong những tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề nhất hậu quả của cuộc chiến và là tỉnh đứng đầu cả nước về mức độ ô nhiễm bom, mìn.

Theo báo cáo của tỉnh, từ năm 1975 đến nay, bom mìn đã gây thương vong cho 8.526 người, trong đó có 5.101 người bị thương và 3.425 người bị chết. Đặc biệt, các tai nạn do bom mìn gây ra với trẻ em từ chiếm tỉ lệ rất cao, trên 31% tổng số nạn nhân. Quảng Trị có trên 391.500 ha đất bị ô nhiễm nặng bởi bom mìn còn sót sau chiến tranh, chiếm 83 % diện tích toàn tỉnh.

Ngay sau khi chiến tranh kết thúc, chính quyền, quân đội và nhân dân tỉnh Quảng Trị đã tập trung mọi nỗ lực xử lý bom mìn còn sót lại sau chiến tranh để ổn định đời sống cho nhân dân và tái thiết. Tuy nhiên, do mức độ ô nhiễm bom mìn hết sức nặng nề và với nguồn lực hạn chế, bom mìn còn sót lại sau chiến tranh đã, đang tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng đối với tính mạng của nhân dân, cản trở các nỗ lực xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Từ năm 1996, Quảng Trị là tỉnh đầu tiên được Chính phủ cho phép hợp tác với các tổ chức quốc tế, các tổ chức PCPNN thực hiện các dự án khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh. Trong hai mươi năm qua, tỉnh nhận được sự hỗ trợ rất lớn của Trung ương, của các tổ chức, dự án quốc tế trong việc rà phá bom mìn, góp phần quan trọng hồi sinh nhiều vùng đất chết.

Hoạt động rà phá bom mìn

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có nhiều tổ chức PCPNN hợp tác với tỉnh Quảng Trị triển khai các hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn như Cây Hòa Bình Việt Nam, CPI, Roots of Peace, Catholic Relief Services, VVMF, JMU, VAP, Friend of RENEW đến từ Hoa Kỳ; tổ chức MAG (Anh), SODI (Đức), NPA (Na Uy), APOPO (Bỉ), DDG (Đan Mạch), UNICEF.... Nguồn vốn tài trợ chính cho các chương trình, dự án tại tỉnh chủ yếu đến từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao Na Uy, Bộ Ngoại giao & Bộ Hợp tác phát triển Đức, Bộ Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh, Quỹ viện trợ Ailen, Bộ Ngoại giao Đài Loan, Đại sứ quán Nhật cùng nhiều quỹ nhân đạo và các tổ chức, cá nhân khác. Tổng nguồn kinh phí tài trợ trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 1996 – 2016 đạt trên 67 triệu đô la Mỹ.

Cho đến nay, Quảng Trị là tỉnh đầu tiên trong cả nước có các hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn với đầy đủ các thành tố của một chương trình hành động bom mìn quốc tế.

Chặng đường 20 năm hợp tác giữa tỉnh Quảng Trị với các tổ chức PCPNN trong việc khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đem lại sự an toàn cho người dân, góp phần không nhỏ vào công cuộc xoá đói giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, cụ thể là:

Các chương trình, dự án đã giúp giảm thiểu các tai nạn bom mìn và số nạn nhân bom mìn trên địa bàn tỉnh; giảm thương vong, tổn thất cho nhân dân và chi phí cho xã hội: Trong giai đoạn 2001-2005, trên địa bàn tỉnh trung bình có gần 70 nạn nhân bom mìn mỗi năm. Đến giai đoạn 2006-2010 giảm xuống còn khoảng 50 nạn nhân một năm và con số này đến giai đoạn 2010-2015 giảm xuống còn trung bình 10 người mỗi năm. Từ đầu năm 2016 đến nay có 01 vụ tai nạn bom mìn khiến 01 người chết và 01 người bị thương.

Các chương trình, dự án đã rà sạch trên 11.000 ha đất bị ô nhiễm nặng, di dời và phá hủy an toàn gần 600.000 đơn vị bom mìn, vật nổ. Nhờ vậy, diện tích đất phục vụ canh tác, định cư tăng đáng kể, góp phần phát triển sản xuất, ổn định đời sống nhân dân.

Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục phòng tránh bom mìn đã góp phần nâng cao nhận thức nguy cơ bom mìn đối với nhân dân địa phương, đặc biệt là trẻ em. Người dân và trẻ em đã được chuẩn bị tốt hơn về tâm lý và kỹ năng để sống, sinh hoạt và sản xuất an toàn hơn trong môi trường bị ô nhiễm bom mìn. Đồng thời, niềm tin trong cộng đồng về việc luôn được hỗ trợ, giúp đỡ xử lý kịp thời khi phát hiện bom mìn, vật nổ được tạo dựng, củng cố và duy trì vững chắc.

Thông qua các hoạt động hỗ trợ nạn nhân và gia đình nạn nhân bom mìn như: tái định cư, hỗ trợ sinh kế, y tế, dạy nghề, tạo việc làm, cung cấp học bổng cùng nhiều hoạt động thiết thực khác đã giúp cho nạn nhân bom mìn và gia đình dịu bớt đau thương, mất mát, có điều kiện để vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống và hòa nhập xã hội. Các chương trình tái định cư đã giúp nhiều hộ gia đình ly tán trong chiến tranh trở về quê hương để bắt đầu một cuộc sống mới.

Học sinh tham quan Trung tâm trưng bày hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn của dự án RENEW

Các chương trình dự án đã đóng góp một nguồn đầu tư xã hội khá lớn cho địa phương. Đối với một tỉnh kinh tế khó khăn như Quảng Trị thì nguồn kinh phí từ các chương trình, dự án là một nguồn lực không nhỏ đối với công cuộc khắc phục hậu quả chiến tranh, xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội.

Bên cạnh đó, các dự án đã xây dựng và đào tạo được một đội ngũ nhân viên kỹ thuật đạt tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với kỹ thuật, công nghệ hiện đại, đây là một nguồn lực quan trọng để giúp tỉnh giải quyết vấn đề hậu quả bom mìn một cách bền vững trong tương lai. Đồng thời, các dự án cũng đã tạo ra gần 600 việc làm ổn định, có thu nhập cao cho địa phương.

Và một điều quan trọng nữa là quá trình hợp tác quốc tế giải quyết hậu quả bom mìn sau chiến tranh đã góp phần tạo dựng và lưu truyền một hình ảnh của Quảng Trị tuy có nhiều đau thương, mất mát trong chiến tranh nhưng luôn gần gũi, thân thiện, hợp tác và luôn nỗ lực vươn lên trong mọi hoàn cảnh. Đặc biệt, nhiều hoạt động đậm tính nhân văn đã để lại dấu ấn tốt đẹp trong lòng nhân dân địa phương cũng như bạn bè trong và ngoài nước.

Hành trình hai mươi năm nhọc nhằn và cam go để khắc phục hậu quả chiến tranh trên mảnh đất Quảng Trị với sự đồng hành của các tổ chức, dự án quốc tế sẽ vẫn còn tiếp tục, bởi mức độ ô nhiễm bom mìn trên địa bàn tỉnh vẫn còn hết sức trầm trọng. Và từng tấc đất, từng vùng quê được trả lại sự yên bình như ngày hôm nay chính là động lực để chính quyền, nhân dân tỉnh Quảng Trị và các tổ chức, dự án quốc tế tiếp tục công cuộc làm sạch bom mìn, cho đất thực sự hồi sinh.

Hoàng Vũ