Sau 6 năm du học tại Học viện quốc tế Siba, sư thầy Thích Pháp Quang quyết định xây dựng Thiền viện Trúc Lâm, ngôi chùa Việt đầu tiên tại Sri Lanka. Ngôi chùa Việt Nam đầu tiên tại quốc gia Nam Á này được thành lập năm 2020 trên mảnh đất rộng 2.000 m² do chùa Siri Sugatha Thapowanaya phát tâm tặng.

Ở chùa, buổi sáng các sư tụng kinh tiếng Việt, tối tụng kinh tiếng Pali. Từ đó, người dân bản địa biết và đến chùa ngày một đông hơn. Nhiều lần nghe giảng pháp bằng tiếng Việt, trẻ em trong thị trấn cảm thấy tò mò rồi dần thích thú và muốn học theo để nói chuyện với sư thầy, hiểu hơn về Việt Nam. Vị trụ trì quyết định mở lớp dạy tiếng Việt cho trẻ em địa phương.

Lớp tiếng Việt tại Thiền viện Trúc Lâm (Ambakote, Kandy, Sri Lanka) thu hút nhiều người địa phương tham gia ngày đầu tiên, tháng 7/2022.

Lớp học đầu tiên được khởi xướng vào năm 2022, khi Thiền viện đã ổn định. Không bàn ghế, không bục giảng, không học phí, lớp học khai giảng tại chánh điện của chùa vào tháng 6. Ngay ngày đầu tiên, lớp đã có 30 học trò. "Nhỏ nhất là bé 5 tuổi, lớn nhất 71 tuổi. Ai cũng hăng say học tập khiến thầy rất bất ngờ và hạnh phúc", sư thầy nói. Sự hiện diện của nhiều thế hệ cùng một lớp học tạo nên một không khí ấm cúng, gần gũi, và đầy cảm hứng.

Lớp được mở đều đặn từ 18h30 đến 20h các ngày thứ 2 đến thứ 6. Ban đầu, thầy dạy những câu đơn giản như "Xin chào", "Cảm ơn sư phụ" để trò thực hành nói với nhau. Bên cạnh đó, thầy dạy thêm những bài hát tiếng Việt và giới thiệu văn hóa truyền thống của đất nước thông qua điệu múa quạt, biểu diễn áo dài. Về sau, lượng học viên ngày càng một đông nên thầy chia thành hai lớp.

Lớp tiếng Việt tại Thiền viện Trúc Lâm được duy trì đều đặn.

"Vui nhất là lúc các em hát tiếng Việt say sưa, cứ ngỡ như mình đang sống cùng cộng đồng người Việt. Điều đó giúp các thầy vơi đi nỗi nhớ nhà", sư thầy kể.

Sau ba tháng, những đứa trẻ đến chùa hình thành thói quen giao tiếp với nhau bằng tiếng Việt. Thầy kể, có hôm gặp một vị phụ huynh cười và cất tiếng: "Xin chào sư phụ". Hỏi ra mới biết, bọn trẻ về nhà dạy lại tiếng Việt cho bố mẹ. Cũng từ những học trò nhỏ tuổi ấy, phong trào mọi nhà cùng học tiếng Việt phát triển. "Tại thị trấn này khoảng 50% số hộ dân có con em theo học tiếng Việt", thầy Pháp Quang nói.

Các nhà sư Sri Lanka và Myanmar phát âm tiếng Việt.

Những buổi tối cuối năm 2022, Sri Lanka thường xuyên cúp điện, nhưng học viên vẫn đến lớp đều đặn, học dưới ánh đèn dầu hay pin chiếu sáng bảng. Hòa thượng Thích Pháp Quang nhớ lại: "Thật sự lúc đó thấy thương các em. Thầy không nghĩ người dân nơi đây yêu tiếng Việt đến vậy".

“Ban đầu, đây chỉ là một mô hình nhỏ bé, giản dị, nhưng với sự nỗ lực không ngừng và sự đón nhận nồng nhiệt từ cộng đồng, nó đã trở thành một điểm sáng về giáo dục cộng đồng, mang trong mình cả yếu tố ngôn ngữ và văn hóa, góp phần thắt chặt tình đoàn kết và hữu nghị giữa hai dân tộc", Hòa thượng Thích Pháp Quang chia sẻ.

Người dân địa phương đến Thiền viện Trúc Lâm (Ambakote, Kandy, Sri Lanka) ngồi thiền và học tiếng Việt.

Thiền viện Trúc Lâm Sri Lanka không chỉ là nơi học tập mà còn là trường học mở. Học viên không bị gò bó trong lớp học truyền thống; họ có thể ngồi thiền đường, xung quanh tượng Phật hoặc trong khuôn viên Thiền viện. Không gian thanh tịnh giúp tâm hồn học viên bình an, dễ dàng tiếp thu kiến thức.

Hòa thượng Thích Pháp Quang tự biên soạn giáo trình theo nguyên tắc "Dạy những gì học viên cần và có thể sử dụng ngay". Giáo trình xoay quanh các mẫu câu cơ bản: chào hỏi, giới thiệu bản thân, cảm ơn, xin lỗi, hội thoại đơn giản.

Hòa thượng Thích Pháp Quang tự biên soạn giáo trình theo nguyên tắc "Dạy những gì học viên cần và có thể sử dụng ngay". Giáo trình tập trung vào các mẫu câu cơ bản: chào hỏi, giới thiệu bản thân, cảm ơn, xin lỗi và hội thoại đơn giản.

Người dân địa phương học tiếng Việt tại Thiền viện Trúc Lâm.

Phương pháp giảng dạy mang tính tương tác cao: "Học mà chơi, chơi mà học". Học viên được khuyến khích nghe - nói - hát - diễn. Các bài hát thiếu nhi Việt Nam, trò chơi ngôn ngữ, cuộc thi phát âm, và các buổi kể chuyện qua hình ảnh sinh động giúp học viên thực hành giao tiếp một cách tự nhiên. Các hoạt động văn hóa như trình diễn áo dài, múa quạt, tổ chức lễ hội Trung Thu hay đón Tết cổ truyền Việt Nam được lồng ghép, giúp học viên hiểu sâu hơn về văn hóa và từ đó yêu mến ngôn ngữ.

Lớp học được tổ chức từ thứ Hai đến thứ Sáu, buổi tối từ 18h30 - 20h. Khi số lượng học viên vượt quá 50 người, Hòa thượng chia lớp thành hai nhóm theo độ tuổi, giúp việc giảng dạy phù hợp với khả năng tiếp thu của từng đối tượng.

Theo Hòa thượng Thích Pháp Quang, sau 3-6 tháng học tập đều đặn, những nỗ lực của thầy và trò đã bắt đầu đơm hoa kết trái: hơn 70% học viên có thể tự tin giới thiệu bản thân, chào hỏi và tham gia các hội thoại đơn giản bằng tiếng Việt. Nhiều học viên trở thành "thầy giáo" tại nhà, dạy lại tiếng Việt cho người thân. Hiện nay, gần một nửa số hộ gia đình trong làng Ambakote có thành viên đang học hoặc từng học tiếng Việt tại Thiền viện, cho thấy ngôn ngữ này đã đi vào đời sống và trở thành phần quen thuộc, được yêu mến.

Các bài kiểm tra Tiếng Việt đạt kết quả cao của học viên Sri Lanka.

Tiếng Việt cũng trở thành cầu nối hữu nghị giữa hai dân tộc. Trong các dịp lễ Phật giáo và lễ hội truyền thống Việt Nam, học viên tham gia biểu diễn văn nghệ, hát, múa, ngâm thơ bằng tiếng Việt. Những khoảnh khắc này không chỉ thể hiện niềm tự hào của học viên mà còn minh chứng cho tình cảm gắn bó giữa Việt Nam và Sri Lanka.

Bà Arakita, 58 tuổi, người dân Ambakote, kể: "Tôi bắt đầu học tiếng Việt khi thấy cháu hát bài "Kìa con bướm vàng". Sau ba tháng, tôi đã có thể giao tiếp cơ bản với người Việt Nam. Học tiếng Việt là cách để tôi tìm niềm vui trong cuộc sống".

Abhi, 15 tuổi, thuộc lòng nhiều bài hát như "Đi học", "Bông hồng cà áo", Quốc ca Việt Nam... Cậu học bằng cách nhẩm theo lời hát, lắng nghe giải thích ca từ và hình dung nội dung, với ước mơ sớm được đến Việt Nam.

Hai bé Hiranya và Osteen trình bày bài hát "Đi học" nhân Ngày Tôn vinh tiếng Việt 08/9/2023 sau 1 năm học tiếng Việt tại Thiền viện Trúc Lâm.

Từ thực tiễn giảng dạy tại Sri Lanka, Hòa thượng Thích Pháp Quang rút ra 3 bài học kinh nghiệm: ngôn ngữ phải đi kèm văn hóa và cảm xúc; động lực nội tại quyết định thành công; giáo viên cần tâm huyết, gần gũi và sáng tạo.Việc dạy tiếng Việt không chỉ là truyền đạt từ vựng hay ngữ pháp mà còn là quá trình gieo duyên văn hóa, nuôi dưỡng lòng yêu mến đất nước và con người Việt Nam. Khi học viên cảm nhận được sự ấm áp và vẻ đẹp của văn hóa Việt, họ sẽ tự nhiên mở lòng với ngôn ngữ. Điều này đòi hỏi người dạy không chỉ truyền kiến thức mà còn truyền tải tình cảm và sự thấu hiểu.

Hòa thượng Thích Pháp Quang (bên trái) trao học bổng cho học viên Praveen (Lâm Phong) vì đạt hạng nhất lớp, thông thạo tiếng Việt và tiếng Anh.

Ông cũng khuyến nghị nhân rộng mô hình tại các quốc gia có cộng đồng kiều bào, các trung tâm Phật giáo Việt Nam hoặc các nước quan tâm đến hợp tác văn hóa. Những nơi này thường có sẵn một nền tảng về sự quan tâm hoặc kết nối với Việt Nam, giúp việc triển khai lớp học trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Đặc biệt, các trung tâm Phật giáo Việt Nam ở nước ngoài có thể là những hạt nhân quan trọng để lan tỏa tiếng Việt và văn hóa Việt.

Ông đề xuất hỗ trợ biên soạn giáo trình tiếng Việt cho người nước ngoài phù hợp từng độ tuổi, nền văn hóa dưới dạng mở. Một bộ giáo trình chuẩn mực, được thiết kế khoa học, linh hoạt để giáo viên có thể điều chỉnh theo đặc điểm của từng đối tượng và nền văn hóa sẽ là công cụ đắc lực. Giáo trình nên tập trung vào giao tiếp thực tế, có yếu tố văn hóa lồng ghép, và có thể bao gồm các tài liệu nghe nhìn phong phú. Đồng thời, xây dựng mạng lưới liên kết giữa các trung tâm, tổ chức dạy tiếng Việt ở các quốc gia khác nhau để chia sẻ tài liệu, kinh nghiệm giảng dạy và hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Điều này sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp công tác lan tỏa tiếng Việt đạt được hiệu quả cao hơn, chuyên nghiệp hơn.

Hòa thượng Thích Pháp Quang nhận quà của học trò nhân ngày 20/11 tại Thiền viện Trúc Lâm (Ambakotte, Kandy, Sri Lanka).

Tháng 8/2024, trong dịp công tác tại Kandy, Đại sứ Việt Nam tại Sri Lanka Trịnh Thị Tâm đã đến thăm và giao lưu với trẻ em học tiếng Việt tại Thiền viện. Bà xúc động khi xem các em biểu diễn các bài hát và điệu múa Việt Nam, đánh giá cao mô hình và mong muốn các sư thầy tiếp tục truyền bá ngôn ngữ, văn hóa Việt.

Hòa thượng Thích Pháp Quang nhấn mạnh: "Từ những lời chào đầu tiên, những bài hát thiếu nhi trong veo, đến các trải nghiệm văn hóa và Phật pháp, mỗi hạt giống tiếng Việt gieo ở Sri Lanka sẽ nảy mầm thành cây đại thụ của sự hiểu biết, tình đoàn kết và tuệ giác".