Bình Phước: Hàng chục người bị oan

Báo cáo trước đoàn giám sát, lãnh đạo TAND tỉnh Bình Phước cho biết từ năm 2011 đến nay đã có năm trường hợp tòa cấp sơ thẩm xét xử, tuyên bố bị cáo phạm tội. Nhưng sau đó tòa cấp phúc thẩm đã tuyên bố bị cáo không phạm tội hoặc hủy án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại và quá trình điều tra lại, cơ quan điều tra (CQĐT) hoặc VKS ra quyết định đình chỉ vụ án.

Tòa: Oan năm vụ, chỉ một vụ đòi bồi thường

Theo báo cáo của tòa thì trong năm trường hợp trên chỉ có một trường hợp có đơn đề nghị bồi thường oan là anh Trần Quốc Sỹ, người bị phạt hai năm tù về tội mua bán trái phép chất ma túy.

Đây cũng là vụ việc mà Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh. Theo hồ sơ, chiều 14/12/2009, Phan Hữu Quang (ngụ thị xã Đồng Xoài) gọi điện thoại rủ anh Sỹ hùn tiền mua ma túy về dùng, anh Sỹ đồng ý. Khi đang đứng trước cổng BV Đa khoa tỉnh Bình Phước thì anh Sỹ bị Công an thị xã Đồng Xoài bắt cùng với tang vật là một tép heroin.

Xử sơ thẩm ngày 15/6/2010, TAND thị xã Đồng Xoài đã phạt anh Sỹ hai năm tù, Quang ba năm tù về tội mua bán trái phép chất ma túy. Cho rằng mình chỉ mua ma túy để sử dụng, anh Sỹ kháng cáo kêu oan. Xử phúc thẩm, TAND tỉnh Bình Phước đã hủy phần hình phạt đối với anh Sỹ để điều tra, xét xử lại. Tại phiên xử này, đại diện VKSND tỉnh Bình Phước cũng đề nghị tòa tuyên bố anh Sỹ không phạm tội và đình chỉ vụ án.

Anh Trần Quốc Sỹ, người đã được TAND thị xã Đồng Xoài (Bình Phước) bồi thường oan 70 triệu đồng. Ảnh: NĐ

Sau khi điều tra lại, VKSND thị xã Đồng Xoài nhận thấy anh Sỹ mua ma túy chỉ để sử dụng chứ không có mục đích bán kiếm lời nên tháng 6/2011 đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với anh Sỹ. Anh Sỹ được trả tự do sau khi bị giam oan 11 tháng 14 ngày. Tháng 10/2011, anh Sỹ đã yêu cầu TAND thị xã Đồng Xoài bồi thường oan. Tháng 12/2013, tòa này đã thương lượng bồi thường cho anh 70 triệu đồng.

VKS bồi thường oan hơn 1,3 tỉ đồng

Theo báo cáo của VKSND tỉnh Bình Phước, trong ba năm qua VKS đã tiếp nhận 14 đơn đề nghị bồi thường oan, đã giải quyết xong 13 đơn với tổng số tiền bồi thường là hơn 1,3 tỉ đồng. Một đơn còn lại đang được xem xét. Điều đáng chú ý là trong tất cả vụ này, những cán bộ tố tụng từng làm oan người vô tội đều chưa bị buộc thực hiện nghĩa vụ hoàn trả số tiền bồi thường oan theo quy định.

Trong các trường hợp bị oan nói trên, vụ của anh Đặng Hồng Sơn (ngụ huyện Bù Gia Mập) là một điển hình được dư luận quan tâm.

Theo hồ sơ buộc tội thì sáng 19/6/2008, anh Sơn chạy xe máy đi chợ mua thuốc uống. Anh để xe trước một hiệu thuốc Tây rồi đi bộ đến tiệm tạp hóa gần đó và ngồi lên một chiếc xe Wave. Chủ xe từ trong tiệm đi ra, thấy vậy hỏi “Sao ngồi lên xe tui?” thì anh Sơn không nói gì và bỏ qua chỗ để xe của mình. Chủ xe Wave gặp một công an viên xã ĐaKia kể lại sự việc. Người này đã mời anh Sơn về trụ sở làm việc. Tại đây, anh Sơn khai nhận ý định trộm xe. Cùng ngày, Công an xã ĐaKia lập biên bản phạm tội quả tang đối với anh Sơn và tạm giữ tang vật.

Tháng 12/2008, Công an huyện Phước Long (nay là Bù Gia Mập) đã khởi tố vụ án. Ba tháng sau, công an huyện khởi tố bị can đối với anh Sơn và cấm đi khỏi nơi cư trú...

Sau đó TAND huyện Bù Gia Mập đã nhiều lần trả hồ sơ vì anh Sơn khai rằng do bị Công an xã ĐaKia đánh đập nên mới nhận tội, tại công an huyện thì sợ bị đánh tiếp nên lại phải nhận. Chứng cứ buộc tội chỉ có lời khai của người bị hại và lời khai nhận tội ban đầu của anh Sơn. Trong khi đó, lời khai của người bị hại đầy mâu thuẫn nhưng bốn năm sau CQĐT mới cho đối chất. Chín tháng sau khi sự việc xảy ra, CQĐT mới khám nghiệm hiện trường. Thực nghiệm điều tra (sau khi án xảy ra bốn năm) cũng chỉ dựa vào lời khai của người bị hại, trong khi người bị hại cho biết không còn nhớ chi tiết nên kết quả thực nghiệm không dùng làm chứng cứ buộc tội được… Đến tháng 7/2013, VKSND huyện Bù Gia Mập đã phải đình chỉ điều tra đối với anh Sơn.

Công an: Ba năm, làm oan 15 người

Về phần mình, Công an tỉnh Bình Phước báo cáo ba năm qua, trong hoạt động điều tra đã làm oan tổng cộng chín vụ/15 người (không có sự việc phạm tội, hành vi không cấu thành tội phạm, do hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện hành vi phạm tội). Trong số đó chỉ có hai đơn yêu cầu bồi thường oan. Cả hai đơn này đều đã được giải quyết với tổng số tiền bồi thường là 200 triệu đồng.

Trong báo cáo, Công an tỉnh Bình Phước cũng nhắc đến trường hợp bốn bị can trong một vụ hiếp dâm trẻ em ở huyện Bù Đốp đã được đình chỉ điều tra do CQĐT không chứng minh được họ đã thực hiện hành vi phạm tội. Bốn người bị oan này đã có đơn yêu cầu bồi thường và TAND tỉnh đang thụ lý, giải quyết.

Cạnh đó, báo cáo cũng đề cập tới vụ anh Bùi Thanh Sơn bỗng nhiên bị vướng phải vòng lao lý vì những lời khai vô căn cứ (anh Sơn không yêu cầu bồi thường). Năm 1998, một vụ cướp tài sản đã xảy ra tại huyện Lộc Ninh. CQĐT căn cứ vào lời khai của những người tham gia trong vụ cướp này để khởi tố, truy nã anh Sơn. Tháng 8/2014, anh Sơn mới biết mình bị truy nã nên đã ra trình diện. Quá trình điều tra đã xác định anh Sơn không tham gia cướp tài sản.