Tuấn Khanh: Tàu chiến Trung Quốc và hố thẳm phía trước

Người Hong Kong muốn hạn chế khách du lịch Trung Quốc vì họ đến đây gom hàng rất nhiều

Mới đây, tin tức báo chí Úc tường thuật về chuyến đi của chiếc tàu chiến 152 của Trung Quốc ghé cảng Brisbane, Úc, trong một chuyến hải hành ngoại giao quốc tế đã làm bùng lên nhiều tranh cãi.

Lý do là ngay khi tàu cập cảng, người ta nhìn thấy hầu hết thuỷ thủ của tàu 152 vội vã đi mua gom loại sữa bột trẻ em hiệu Aptamil 3, một loại sữa Úc mà mọi người dân Trung Quốc tin dùng.

Liên tiếp trong nhiều năm, những vụ bê bối về sữa độc bị phát hiện ở đại lục đều khiến giới phụ huynh ai nấy đều hoảng kinh. Vì tham tiền, các nhà sản xuất sữa ở Trung Quốc đã trộn vào đó các hoá chất khiến sữa bột được quảng cáo là hấp dẫn hơn, bất chấp nguy hại.

Hình ảnh các nhóm hải quân oai hùng của Bắc Kinh khệ nệ ôm các thùng sữa mang xuống tàu, khiến lời bình của dân chúng rộ lên. Trung Quốc được coi là quốc gia có nền kinh tế hàng đầu thế giới, hàng hoá tràn ngập khắp nơi, thế nhưng chất lượng của nó là điều làm mọi người nói đúng hơn là lo sợ.

Từ khi nhiều nhãn hiệu sữa bị phát hiện là thứ gây độc hại cho trẻ em, sữa Aptamil 3 của Úc trở thành nhãn hàng cứu tinh cho các gia đình trung lưu ở Trung Quốc, mặc dù giá mắc đến gấp hai, ba lần. Dĩ nhiên, còn các gia đình có thu nhập thấp ở đại lục chỉ còn biết im lặng và tuyệt vọng.

Câu chuyện nói trên đang là đề tài bàn thảo, giúp cho nhiều người nhìn lại mô hình phát triển hào nhoáng của Bắc Kinh, vốn đã mê hoặc một lớp người bên ngoài nhìn vào, thích giàu có nhanh và thành đạt, bất chấp hậu quả.

Quả là có cái gì đó đáng phải nghĩ về một nền kinh tế xuất hàng đi khắp thế giới với giá rẻ mạt nhưng đi mua gom hàng của nước khác về sử dụng, dù giá đắt hơn nhiều lần. Trung Quốc vĩ đại đang né tránh sử dụng hàng hoá của chính mình sản xuất, nhưng họ tống sang các quốc gia lân cận mình những thứ gây chết người và đầu độc dân tộc láng giềng.

Ngay tại Trung Quốc lúc này, vấn nạn ngày càng lớn: tiền bạc làm ra như chỉ để nhằm thoát nạn, đi khỏi đất nước mình. Dân chúng mất niềm tin vào cuộc sống chung quanh, về tương lai – và dĩ nhiên là mất luôn niềm tin vào các nhà lãnh đạo.

Các loại hàng hoá gọi là sạch và an toàn chỉ còn phục vụ cho số ít giới nhà giàu, bỏ lại đại đa số còn lại bấp bênh với số phận. Một sự phân hoá giai cấp tàn nhẫn hơn cả giai cấp tư bản, mà vốn các sách chính trị của Trung Quốc vẫn cao đạo lên án.

Làm ra thật nhiều tiền, nhưng không để an sinh, mà chỉ để tìm sự sống sót. Những đoàn người Trung Quốc đua nhau mua hàng bên ngoài về dự trữ, để sống. Trong The love of life của Jack London, người đàn ông thoát chết qua băng giá đã mắc bệnh giấu thức ăn dưới giường vì sợ sẽ bị chết đói, còn Trung Quốc hôm nay thì săn tìm và cất giữ lương thực để mong không trúng độc từ thực phẩm của quê hương mình.

Năm ngoái, tờ The Guardian có làm một cuộc thăm dò trên 20 thành phố lớn của Trung Quốc về vấn đề niềm tin vào thực phẩm nội địa, đã có 80% số cư dân trả lời rằng họ lo sợ.

Là người cùng một nước, nhưng người dân ở Hong Kong ngày càng mệt mỏi với việc mua gom của người Trung Quốc đại lục. Kelvin Chan, cây bút của AP tại Hong Kong từng có bài bình luận, ghi nhận việc người dân ở hòn đảo này ngày càng bất bình trước làn sóng khách du lịch ở đại lục vác theo nhiều túi và vali, ồn ào chen lấn chỉ để mua gom hàng, gây náo loạn và mất cân bằng trong thị trường địa phương.

Lý do là người Trung Quốc chuộng mua bán mọi thứ từ bên ngoài để yên tâm về chất lượng. Một trong những nhà lãnh đạo, quản lý về thương vụ ở Hong Kong, ông Leung Chun-ying nói rằng năm 2015 có đến 4,6 triệu du khách từ đại lục, mỗi tuần đến một lần để mua gom hàng như vậy.

Vậy thì những nguồn hàng độc hại, kém chất lượng và đầy bẫy rập đó của Trung Quốc, sẽ được đưa về đâu? Ở châu Á, Việt Nam và Lào là những nơi xe hàng Trung Quốc ngày đêm vượt biên giới để chuyển đến các tỉnh, bao gồm cả loại thịt heo, bò được đông lạnh cả nửa thế kỷ: mục rữa, thối và đầy hoá chất.

Sau khi truyền thông Trung Quốc khám phá những kho lạnh cất giữ 800 tấn thịt được giữ lạnh từ thập niên 1970, trị giá hơn 10 triệu nhân dân tệ, giờ thì đường chuyển đi đến thị trường mới, chỉ còn nhằm vào Việt Nam. Báo giới phương Tây dự đoán Trung Quốc còn tàng trữ đến cả trăm ngàn tấn thịt như vậy, cất giữ từ thời Cách mạng văn hoá, tức thập niên 1960, mà nơi dễ dàng lấy lại vốn tiện và nhanh, chỉ là Việt Nam.

Báo chí Việt Nam liên tục cảnh báo về tình trạng phát triển bệnh ung thư, tâm thần, các loại bệnh của trẻ em, rồi chuyện người ăn hàng quán vỉa hè… đang tự giết mình với các món ăn không rõ nguồn gốc, nhưng ít có lời tố cáo nào đủ mạnh rằng rất nhiều thứ ấy đều là do thực phẩm, hàng hoá của Trung Quốc đang cố ý huỷ diệt con người Việt Nam.

Ngay khi đã biết vậy, bất kỳ ai cũng kinh hoàng về một viễn cảnh đen tối, khi có những quan chức lên tiếng bênh vực hàng hoá Trung Quốc, thậm chí khi phát hiện có độc chất. Có người còn ra mặt thông báo với dân chúng rằng cứ dùng ít thì không sao, không chết. Thật đáng khinh.

Trung Quốc hôm nay săn tìm các loại thức ăn sạch như một cách tự cứu. Thị trường thực phẩm Việt Nam giờ đây cũng bùng phát với tiếng rao về thực phẩm sạch, với giá đắt đỏ. Và cũng như đại lục, giới trung lưu, giàu có Việt Nam đang không ngại bỏ tiền ra để sống sót. Người nghèo Việt Nam thì cũng im lặng và tuyệt vọng.

Vì sao Trung Quốc và Việt Nam giãy giụa với vấn đề thực phẩm sạch, trong khi Thái Lan, Campuchia, Malaysia, Singapore… vẫn kiểm soát được những điều đó? Có phải giới lãnh đạo của các quốc gia nói trên đủ mạnh để từ chối tiền tham nhũng và biết lo cho dân tộc mình, không biến tổ quốc mình thành bãi rác của kẻ khác?

Bài học phát triển nhanh và học đòi làm giàu như Trung Quốc từng là kim chỉ nam của nhiều người Việt. Ở Trung Quốc giờ đây bộc lộ một tương lai của thị trường và xã hội vô đạo đức, không có tương lai và phân hoá giàu nghèo đến phẫn nộ.

Con đường tận cùng của xã hội Trung Quốc đã rõ. Còn chúng ta, nhất là với các nhà lãnh đạo, khi nào thì sẽ nhận ra hố thẳm phía trước? Hố thẳm trên đường chạy song song của tình hữu nghị vô nhân tính.

Tuấn Khanh/Tiếp thị Thế Giới