Trang chủ Bạn đọc - Cần biết
07:13 | 13/10/2018 GMT+7

Tình tiết bất ngờ suýt đẩy Mỹ, Liên Xô "mộng du" rơi vào chiến tranh hạt nhân

aa
Bức thư của lãnh đạo Liên Xô Brezhnev tới khi Nixon đang ngủ và Kissinger đã quyết định không đánh thức Tổng thống Mỹ. Sau đó, Mỹ nâng mức cảnh báo hạt nhân lên Defcon 3.

Dựa vào những tài liệu giải mật thu thập được, giáo sư quan hệ quốc tế của Đại học Cardiff Sergey Radchenko đã tìm ra một hướng lý giải cho tình huống cận kề chiến tranh hạt nhân của Mỹ và Liên Xô năm 1973. Dưới đây là phần lược dịch bài viết của ông đăng tải trên New York Times.

---

Một vụ đối đầu hạt nhân. Một nhà lãnh đạo say xỉn. Nhà lãnh đạo khác thì không tỉnh táo. Những thuộc cấp thì vội vã tìm cách né tránh tình trạng tồi tệ nhất.

Đây không phải là nội dung một bộ phim kịch tính về tận thế của Hollywood hay một giai đoạn trong lối ngoại giao thất thường của Tổng thống Trump. Đây là câu chuyện về việc Mỹ và Liên Xô đã đứng bên bờ vực đụng độ hạt nhân như thế nào tại Trung Đông.

Chiến tranh Yom Kippur, diễn ra trong vài tuần lễ vào tháng 10/1973, là một cuộc xung đột ồn ào giữa Israel và liên minh các nước Ả Rập - do Ai Cập, Syria dẫn đầu. Cuộc chiến kết thúc với thắng lợi của Israel, nhưng cho tới 45 năm sau, người ta vẫn băn khoăn về vai trò của 2 cường quốc Chiến tranh Lạnh trong vụ việc.

Những tài liệu mới đây - do Trung tâm Wilson thu thập và chuyển ngữ - cho thấy một Kremlin lộn xộn, nỗ lực tìm cách giúp đỡ Ai Cập, một trong những quốc gia phụ thuộc (client state) quan trọng nhất của Nga.

Suốt nhiều năm qua, người ta cứ nghĩ rằng hành động gay gắt của Liên Xô trong cuộc chiến là mánh khóe nhằm tranh giành ảnh hưởng với Mỹ hoặc nhằm tiếp cận các cảng nước ấm, các mỏ dầu. Tuy nhiên, theo những bằng chứng mới được tiết lộ, đây đơn giản chỉ là một vụ xử lý khủng hoảng kém cỏi.

Bức thư của Brezhnev

Sáng 6/10/1973, lợi dụng Yom Kippur, Ai Cập và Syria bắt đầu một cuộc tấn công phối hợp nhằm vào Israel để giành lại những vùng lãnh thổ đã mất trong cuộc chiến Ả Rập - Israel 6 năm trước đó.

Được Liên Xô hỗ trợ không vận, người Ai Cập và người Syria đã có những lợi thế khá sớm trước khi Israel giành lại được thế chủ động trên chiến trường. Phớt lờ kêu gọi ngừng bắn của Liên Hợp Quốc, Israel tiếp tục dấn tới.

Sau đó 2 tuần tại Washington, trong khi cuộc chiến vẫn tiếp diễn, Tổng thống Mỹ Richard Nixon buộc Tổng chưởng lý và Phó Tổng chưởng lý từ chức, sa thải công tố viên đặc biệt Archibald Cox. "Cuộc thảm sát Đêm Thứ bảy" này gây ra một cơn bão lửa chính trị và Nixon, đối mặt với cơn giận dữ, đã tìm tới rượu để giải khuây.

tinh tiet bat ngo suyt day my lien xo mong du roi vao chien tranh hat nhan

Tổng thống Mỹ Nixon và Ngoại trưởng Mỹ Kissinger. Ảnh: AP

Đêm 24/10, Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger nhận được một lá thư cảnh báo do Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev gửi cho Tổng thống Mỹ.

Tình hình ở Trung Đông đã chạm tới mốc nguy hiểm, ông Bzezhnev viết trong bức thư gửi Nixon. Moscow và Washington phải cùng nhau hành động để chế ngự người Israel. Nếu người Mỹ ngần ngại thì có thể Liên Xô sẽ đơn phương hành động và đưa quân tới.

Khi thông điệp của Brezhnev tới, Nixon không được khỏe. Kissinger và Chánh văn phòng Nhà Trắng Alexander Haig quyết định không đánh thức ông ta. Thay vào đó, Kissinger tập hợp một cuộc họp gồm các quan chức cấp cao để tính toán phản ứng của Mỹ. Họ đã nâng mức cảnh báo hạt nhân lên Defcon 3, mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba.

Các tài liệu được giải mật tiết lộ rằng, động thái này không chỉ nhằm phản ứng trước sự hiện diện ngày càng gia tăng của hải quân Liên Xô ở Địa Trung Hải như lâu nay người ta vẫn nói, mà còn là phản ứng trước tin tình báo về việc một tàu của Liên Xô chở theo một kiện hàng hạt nhân tiến về cảng Alexandria của Ai Cập.

Kết luận được đưa ra là Moscow đang lợi dụng bê bối Watergate để xâm nhập. Đúng như Kissinger đã nói, "Người Liên Xô cho rằng, theo quan điểm của họ, ông ấy [Nixon] - không có chức năng gì".

Brezhnev thoát khỏi "cơn mộng du"

Ở thời điểm ấy, trong khi lực lượng Mỹ khắp thế giới bước vào mức báo động cao, vẫn có những câu hỏi chưa được trả lời: Vì sao Brezhnev lại làm một việc như vậy? Có phải ông ta chỉ đang giả vờ không?

Nhờ số tài liệu mới được hé lộ, những khúc mắc ấy phần nào được giải mã. Giờ thì người ta đã biết rằng, lời đe dọa triển khai quân đội của Brezhnet không phải là ý tưởng điên rồ duy nhất mà ông có.

Ở giai đoạn cao trào của cuộc khủng hoảng, trước lời khẩn cầu không ngừng từ Tổng thống Ai Cập Anwar el-Sadat (những cuộc gọi tới vào giữa đêm), lãnh đạo Liên Xô đã đề nghị Bộ Chính trị cân nhắc những biện pháp tăng cường, như đưa lực lượng hải quân Liên Xô tới gần Tel Aviv, hoặc tạo điều kiện cho Ai Cập tấn công sâu vào lòng Israel với tên lửa Liên Xô cung cấp.

Những bước đi xông xáo ấy không giống với lối tiếp cận được coi là cẩn trọng của ông Brezhnev về chính sách ngoại giao. Vậy chuyện gì đã xảy ra? Lịch trình thường nhật của Brezhnev - mới được giải mật gần đây - đã tiết lộ một phần câu chuyện.

tinh tiet bat ngo suyt day my lien xo mong du roi vao chien tranh hat nhan

Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev. Ảnh: TASS

Kể từ khi cuộc chiến bùng phát, Brezhnev làm việc gần như không kể ngày đêm, tổ chức các cuộc họp Bộ chính trị vào ban ngày rồi lại tiếp các đoàn đại biểu vào ban đêm và thường xuyên điện đàm với Cairo.

Ngày 22/10, Brezhnev tới khu săn bắn ưa thích của mình, Zavidovo, để nghỉ ngơi. Nhưng theo lời các thư ký, ông thức cả đêm, thậm chí còn gọi tới văn phòng ở Điện Kremlin lúc 2 giờ sáng. Chính tại Zavidovo, ông Brezhnev đã soạn bức thư gửi Nixon và cả lời đề nghị với Bộ Chính trị về việc tiến hành các biện pháp mạnh tay hơn.

Bức thư được gửi đi. Nhưng đề xuất về các biện pháp mạnh tay thì lặng lẽ bị dập tắt. Ai đó trong hàng ngũ lãnh đạo Liên Xô nhận ra rằng vị Tổng bí thư đã đi chệch hướng.

Thế rồi, vào ngày 29/10, người đứng đầu cơ quan tình báo KGB Yuri Andropov đã gửi cho Brezhnev một lá thư, cảnh báo rằng người Mỹ và Sadat đã thông đồng lợi dụng ông bằng cách liên tục đẩy ông vào những tình huống quyết định khó khăn.

TIN LIÊN QUAN

  • tinh tiet bat ngo suyt day my lien xo mong du roi vao chien tranh hat nhan

    Mỹ từng trải qua "40 phút tận thế" vì người dân tưởng bị Liên Xô tấn công hạt nhân

  • tinh tiet bat ngo suyt day my lien xo mong du roi vao chien tranh hat nhan

    Tài liệu mật của Lầu Năm Góc hé lộ kế hoạch san phẳng, đưa Liên Xô và TQ về "thời đồ đá"

  • tinh tiet bat ngo suyt day my lien xo mong du roi vao chien tranh hat nhan

    "Vành đai, Con đường" của Trung Quốc rất giống siêu dự án đã đẩy Liên Xô đến bờ vực sụp đổ

Đây là "phá hoại", ông Andropov viết trong thư. Người đứng đầu KGB nhấn mạnh: Người Mỹ và người Ai Cập đang cố "khiến chúng ta tập trung vào cuộc xung đột Ả Rập - Israel, đẩy căng thẳng tăng cao với tất cả các bên, đặc biệt là với ông".

Andropov biết một điều mà Henry Kissinger không biết: Brezhnev đã bắt đầu nghiện thuốc ngủ mà loại thuốc này, cùng với rượu, đang hủy hoại khả năng tư duy rõ ràng của ông.

Andropov biết chuyện vài tuần trước khi cuộc chiến ở Trung Đông nổ ra nhưng không muốn can thiệp. Thế nhưng, hành vi thất thường của vị Tổng Bí thư trong cuộc chiến thuyết phục Andropov về mức độ nguy hiểm nếu ông tiếp tục đứng ngoài cuộc.

Một số tình tiết vẫn còn là bí ẩn nhưng Andropov và có thể là nhiều lãnh đạo cấp cao khác của Liên Xô đã giữ một vai trò thầm lặng trong nỗ lực giúp cho lãnh đạo của mình khỏi mộng du bước vào một cuộc thế chiến.

Brezhnev sớm phục hồi được khả năng tư duy của mình. Việc người Mỹ nâng mức cảnh báo lên Defcon 3 đã khiến ông tỉnh ngộ. Một cuộc chiến tranh hạt nhân với Mỹ do một khách hàng vội vã, không đáng tin cậy ở Trung Đông thúc đẩy là điều cuối cùng Brezhnev mong muốn.

Vậy là Mỹ và Liên Xô đã tìm cách tránh được một cuộc chiến tranh, một phần là nhờ sự can thiệp của Andropov và những nhà lãnh đạo Liên Xô khác, nhưng có lẽ phần nào là nhờ may mắn.

Thi Anh

Nguồn:

Tin bài liên quan

Các tin bài khác

Tử vi hôm nay 12 con giáp 3/4/2024: Thìn tài lộc hanh thông cơ hội làm ăn dồn dập đến

Tử vi hôm nay 12 con giáp 3/4/2024: Thìn tài lộc hanh thông cơ hội làm ăn dồn dập đến

Tử vi hôm nay 12 con giáp 3/4/2024 vận trình tài lộc của tuổi Thìn vô cùng hanh thông, rộng mở.
Tử vi hôm nay 12 con giáp 2/4/2024: Dần đón tin vui tài lộc

Tử vi hôm nay 12 con giáp 2/4/2024: Dần đón tin vui tài lộc

Tử vi hôm nay 12 con giáp 2/4/2024 tuổi Dần đón tin vui về tài lộc. Những dự án đầu tư đang dần đem lại kết quả khả quan giúp con giáp này có thể yên tâm phần nào và thêm phần tự tin để tiếp tục theo đuổi lý tưởng của mình.
Tử vi hôm nay 12 con giáp 1/4/2024: Thân cẩn trọng vướng họa tiểu nhân ngày đầu tháng

Tử vi hôm nay 12 con giáp 1/4/2024: Thân cẩn trọng vướng họa tiểu nhân ngày đầu tháng

Tử vi hôm nay 12 con giáp 1/4/2024 tuổi Thân đi làm cẩn thận có tiểu nhân nói xấu, cạnh tranh, hãm hại, mất chức.
Nguy cơ cao lũ quét, sạt lở đất tại Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng

Nguy cơ cao lũ quét, sạt lở đất tại Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, các tỉnh Lào Cai, Hà Giang và Cao Bằng tiếp tục có mưa với lượng mưa tích lũy phổ biến từ 20-50mm, có nơi trên 70mm, nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Đọc nhiều

Trao tặng danh hiệu “Công dân danh dự tỉnh Thừa Thiên Huế” cho Giám đốc điều hành Tổ chức phòng chống mù lòa Châu Á

Trao tặng danh hiệu “Công dân danh dự tỉnh Thừa Thiên Huế” cho Giám đốc điều hành Tổ chức phòng chống mù lòa Châu Á

Ngày 28/3, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức gặp mặt, trao tặng danh hiệu “Công dân danh dự tỉnh Thừa Thiên Huế” cho Giáo sư, Bác sỹ Hattori Tadashi, Giám đốc điều hành Tổ ...
4 nhiệm vụ trọng tâm Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc tỉnh Đồng Nai nhiệm kỳ 2024-2029

4 nhiệm vụ trọng tâm Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc tỉnh Đồng Nai nhiệm kỳ 2024-2029

Ngày 27/3, Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc tỉnh Đồng Nai đã tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ II, nhiệm kỳ 2024-2029.
Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Tối 27/3, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tổ chức Gặp gỡ Hữu nghị tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần 200 khách mời là các Tổng lãnh sự, đại diện đoàn ...
Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

“Cá nhân tôi rất tin tưởng và ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh, bởi Người có tinh thần yêu nước, đức hy sinh và tôn vinh nền độc lập của Việt Nam”.
Nghệ An: Hỗ trợ khoan giếng và xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho xã biên giới ở huyện Tương Dương

Nghệ An: Hỗ trợ khoan giếng và xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho xã biên giới ở huyện Tương Dương

Mới đây, Đồn Biên phòng Tam Quang (BĐBP Nghệ An), UBND xã Tam Quang (huyện Tương Dương) phối hợp với các nhà hảo tâm tổ chức Lễ khởi công khoan giếng, sửa chữa, xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho các trường học, các em học sinh THCS của hai bản Tân Hương, Tùng Hương với số tiền gần 250 triệu đồng.
Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Diễn ra từ ngày 27 đến 31/3, Triển lãm tư liệu, hình ảnh và báo cáo chuyên đề “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” do Thành Đoàn Đà Nẵng, Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân phối hợp tổ chức tại Nhà trưng bày Hoàng Sa nhằm bồi đắp tình yêu, lòng tự hào, ý thức, trách nhiệm đối với biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống Thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Thuận vừa thông tin về việc một lao động trên tàu cá bị mất liên lạc trên biển.
Xin chờ trong giây lát...
Hành trình chinh phục khán giả xứ anh đào của KURROCK
Cảm nhận biến đổi khí hậu để nỗ lực hành động vì trái đất
Xe đạp thồ trong Chiến dịch Điện Biên Phủ
Lần đầu tiên ẩm thực Hungary xuất hiện tại Hà Nội
“Hương vị nước Nga” giữa lòng Hà Nội
Ra mắt không gian ẩm thực Hungary tại Hà Nội
Csaba Szabo: người mang ẩm thực Hungary tới Việt Nam
Lũy thép biên phòng toàn dân
Đối ngoại nhân dân: Sức mạnh mềm trong quan hệ quốc tế
Clip học sinh Vương quốc Anh học chúc Tết Việt
Màn đẩy gậy kịch tích của Khách Tây với chàng trai H'Mông
45 năm cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc:
Người bạn Mỹ và khúc hát vì hòa bình cho Việt Nam
Mãn nhãn với màn 3D mapping tại Lễ hội Hai Bà Trưng
Kiều bào Thái Lan đoàn kết, hướng về Đảng, về quê hương
Phiên bản di động