Trong các đơn vị bộ binh của quân đội Syria, ngay từ đầu cuộc nội chiến, lực lượng xe tăng rất được coi trọng và quân đội Syria đang sở hữu khoảng 2.500 chiếc, trong đó có gần 1.200 xe tăng T-55, 500 xe tăng T-62 và không dưới 700 xe tăng T-72.

Ngày 25/4/2011, Quân đội Syria bắt đầu triển khai chiến dịch quân sự quy mô lớn đầu tiên của mình và trở thành màn trình làng của các xe tăng trong cuộc xung đột này. T-55MB thuộc thành phần sư đoàn cơ giới số 5 đã được sử dụng trong quá trình truy quét các thành phố.

Trong chiến dịch này và những chiến dịch sau đó của giai đoạn đầu cuộc xung đột, việc sử dụng xe tăng bị hạn chế, chủ yếu để hỗ trợ cho các chiến dịch của những đơn vị đặc nhiệm. Tuy nhiên, khi quy mô các hành động quân sự và thiệt hại về người của đặc nhiệm cũng như bộ binh Syria gia tăng, vai trò của các xe tăng bắt đầu trở nên rõ nét hơn.

Xe tăng T-72

Việc bắt đầu tăng cường sử dụng các đơn vị xe tăng vào đầu năm 2012 đã giúp cho Quân đội Syria triển khai hàng loạt những cuộc tấn công vũ bão nhằm vào phiến quân ở Homs, rìa Damask và ở nhiều khu vực khác.

Các đơn vị đã được huấn luyện và kiên cường được tung vào những chiến dịch này. Có thể ghi nhận sự tham gia của tiểu đoàn số 76 thuộc sư đoàn tăng thiết giáp số 1 trang bị xe tăng T-72 được cử tới phía bắc của tỉnh Idlib.

Tiểu đoàn này được coi như "cú đấm thiết giáp" mạnh mẽ, giúp cho quân đội khôi phục được quyền kiểm soát toàn diện thành phố Idlib và một loạt các khu dân cư xung quanh thành phố này.

Nhưng sau thỏa thuận ngừng bắn vào mùa xuân năm 2012, phiến quân không chỉ hồi phục mà còn chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc tấn công quy mô lớn vào mùa hè, đẩy các lực lượng Quân đội Chính phủ Syria vào một tình huống hết sức khó khăn.

Xe tăng T-62

Thế trận vào nửa cuối năm 2012 được cứu vãn phần nhiều là nhờ các đơn vị xe tăng của quân đội Syria. Với số lượng lớn xe tăng đang sở hữu đã giúp cho quân Chính phủ triển khai phòng thủ các thành phố cũng như nhằm tăng cường các chốt chặn và cứ điểm.

Trong những trận đánh gần đây nhất, các xe tăng được sử dụng như những lô cốt thép.

Chiến thuật sử dụng xe tăng kiểu này đã gây nhiều tranh cãi, bởi vì nó sẽ dẫn tới những thiệt hại nặng nề, thậm chí xe tăng có thể bị phiến quân đánh chiếm, bắt sống. Nhiều thứ phụ thuộc vào khả năng huấn luyện của các chỉ huy và tổ lái - điều bị coi là vấn đề nghiêm trọng ở các đơn vị xe tăng của Syria.

Nhưng, vì thiếu lực lượng bộ binh được huấn luyện tốt, chiến thuật này vẫn được coi là hợp lý khi lúc bấy giờ phiến quân không sở hữu nhiều tên lửa chống tăng.

Các cứ điểm lớn có sự xuất hiện của xe tăng trở thành mục tiêu không hề đơn giản đối với quân khủng bố, và với việc được huấn luyện tốt, các tổ lái có thể chịu được những cuộc tấn công của phiến quân và thậm chí còn bảo vệ an toàn cho các tuyến đường tiếp tế.

Nhờ các trận đánh vào năm 2012, Quân đội Syria đã khiến cho đối phương không thể đạt được những mục tiêu chủ yếu, nhưng tất nhiên, chính họ cũng phải trả cái giá khá đắt.

Căn cứ vào vai trò của các xe tăng trong những đơn vị của Quân đội Chính phủ Syria, không có gì đáng ngạc nhiên khi các nhóm đối lập vũ trang đã yêu cầu những thế lực hậu thuẫn của mình cung cấp các loại vũ khí chống tăng.

Từ cuối tháng 4/2012, chính quyền quốc gia láng giềng Li-băng đã bắt được một chiếc tàu từ Lybia chở lô vũ khí dành cho phiến quân ở Syria, trong đó có cả các tổ hợp tên lửa chống tăng Metis-M rất hiện đại.

Xe tăng T-55

Cũng trong giai đoạn này, phiến quân được cung cấp rất nhiều vũ khí được cho là do Ả Rập Xê Út, Qatar và nhiều nước Đông Âu tài trợ. Vào cuối năm 2012 bắt đầu ghi nhận nhiều hoạt động cung cấp súng phóng lựu M79 của Nam Tư và các loại vũ khí khác qua Thổ Nhĩ Kỳ và Jordan.

Việc những tổ hợp tên lửa chống tăng và súng phóng lựu phản lực được các nước cung cấp cũng như quân khủng bố cướp được của Quân đội Syria đã khiến cho số lượng các xe tăng bị bắn hạ tăng nhanh, nhưng đỉnh điểm chính là khi các tổ hợp TOW-2A được cung cấp cho phiến quân bắt đầu từ mùa xuân năm 2014.

Điều này đã đánh thẳng vào chiến thuật sử dụng xe tăng như nền tảng phòng thủ chính của các cứ điểm. Tình thế ngày càng xấu đi trên các mặt trận đã khiến chính phủ Syria phải yêu cầu Nga và Iran can thiệp vào mùa thu năm 2015 để cứu vãn. Khi đó, lần đầu tiên tại Syria đã xuất hiện các xe tăng chủ lực T-90.

Xe tăng T-90 ở Syria.

Cuộc xung đột tại Syria trở thành điểm nóng đầu tiên, nơi mà các cỗ máy chiến đấu này được thử lửa trong các trận đánh thực sự.

Thông tin về việc các xe tăng T-90 hiện diện tại căn cứ không quân Hmeimim (Syria) đã hé lộ vào đầu tháng 10/2015. Các vệ tinh của phương Tây đã phát hiện ra những cỗ máy này trong căn cứ không quân. Sau đó khoảng 1 tháng thì những bức ảnh đầu tiên đã xuất hiện trên mạng.

Hiện giờ các xe tăng của quân đội Syria thường tham gia với vai trò hỗ trợ. Phương pháp sử dụng các xe tăng cũ làm "cú đấm thiết giáp" để chống lại hệ thống phòng thủ bằng các tổ hợp tên lửa chống tăng của phiến quân đã khiến cho Quân đội Syria mất rất nhiều T-62 trong cuộc tấn công ở phía bắc Hama vào mùa thu năm 2015.

Tuy nhiên, vẫn có những đơn vị duy trì được khả năng chiến đấu cao như lực lượng Vệ binh Cộng hòa và Sư đoàn xe tăng số 4. Trong suốt chiều dài cuộc chiến, lính xe tăng của các sư đoàn tinh nhuệ này chứng tỏ được trình độ thành thạo và rất kiên cường.

Trong các trận đánh ở khu vực phía bắc và trung tâm Syria, các đơn vị mới được thành lập trong thời chiến như "Mãnh hổ" và "Chim ưng sa mạc" cũng đóng vai trò rất quan trọng.

Cũng cần phải nhắc tới những lực lượng người Shite của Iraq và Afganistan được Iran đưa tới Syria cùng các cố vấn người Iran. Họ đã tiếp nhận một số từ Quân đội Syria một số lượng nhỏ từ những chiếc T-55 cho đến T-72M1, cũng như một vài xe tăng T-90 từ Nga.

Vì số lượng xe tăng có hạn nên các đơn vị này thường cố gắng tránh bị thiệt hại bằng cách tham chiến từ khoảng cách xa hoặc từ nơi ẩn nấp.

Sergey Bogdan - Phi công thử nghiệm số 1 Nga và những điều đặc biệt mang đến Việt Nam

Bảo Lam