Việt – Nga: xúc tiến công nghệ và đổi mới sáng tạo vì mục tiêu phát triển bền vững
15:56 | 21/11/2025
 |
| Phiên hội thảo trong khuôn khổ Diễn đàn khoa học Việt – Nga về xúc tiến công nghiệp, công nghệ và đổi mới sáng tạo. (Ảnh: Bạch Dương) |
Hợp tác vì mục tiêu phát triển dài hạn
Phát biểu khai mạc diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài khẳng định quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Liên bang Nga tiếp tục phát triển tốt đẹp. Ông nhấn mạnh, Việt Nam coi trọng hợp tác quốc tế, đặc biệt với Liên bang Nga, quốc gia có nền tảng khoa học kỹ thuật vững mạnh, sẽ góp phần giúp Việt Nam thực hiện các mục tiêu phát triển dài hạn.
Bước vào giai đoạn phát triển mới, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ trọng công nghiệp và xây dựng chiếm trên 40% GDP, trong đó công nghiệp chế biến – chế tạo đạt khoảng 30%. Để đạt mục tiêu này, Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển các ngành công nghiệp mới như năng lượng mới, vật liệu mới và công nghiệp số.
 |
| Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài (phải) và Thứ trưởng Bộ Công Thương Liên bang Nga Aleksey Gruzdev (giữa) dự khai mạc hội thảo. (Ảnh: Bạch Dương) |
Thứ trưởng Bộ Công Thương Liên bang Nga Aleksey Gruzdev đánh giá hợp tác công nghiệp luôn giữ vai trò động lực trong quan hệ hai nước. Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương tăng 20%, đạt gần 6 tỷ USD (theo số liệu phía Nga). Tuy vậy, hai bên vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng thương mại và đầu tư. Diễn đàn khoa học Việt – Nga về xúc tiến công nghiệp, công nghệ và đổi mới sáng tạo góp phần xác định các hướng tăng trưởng mới và mở ra những cơ hội phù hợp với ưu tiên phát triển của mỗi quốc gia. Ông bày tỏ mong muốn hai bên duy trì trao đổi thường xuyên, triển khai các dự án chung nhằm tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững trong quan hệ kinh tế – thương mại.
Đề xuất đa dạng hướng hợp tác
Báo cáo tại diễn đàn, Thạc sĩ Nguyễn Mạnh Linh, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, cho biết đến năm 2030, Việt Nam ưu tiên các ngành có hàm lượng công nghệ cao và giá trị gia tăng lớn, gồm công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp nền tảng và công nghiệp số. Trong lĩnh vực năng lượng, trọng tâm là năng lượng xanh và sạch. Việt Nam đang thúc đẩy bốn chuyển đổi lớn: chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng và cơ cấu nguồn nhân lực. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ nằm trong nhóm ba nước dẫn đầu ASEAN về năng lực cạnh tranh công nghiệp.
Ông Nguyễn Mạnh Linh thông tin, Liên bang Nga hiện là đối tác đầu tư quan trọng của Việt Nam với khoảng 200 dự án, với tổng số vốn đăng ký khoảng 990 triệu USD, tập trung vào dầu khí, khoáng sản và chế biến – chế tạo. Việt Nam có 17 dự án tại Nga với tổng vốn đầu tư gần 1,6 tỷ USD. Hợp tác khoa học – công nghệ và đào tạo nhân lực chất lượng cao tiếp tục là điểm sáng, nổi bật là Trung tâm nhiệt đới Việt – Nga.
Hai nước cần mở rộng hợp tác trong các ngành công nghiệp ưu tiên như năng lượng tái tạo, LNG, điện hạt nhân, cơ khí, luyện kim và công nghệ cao. Ông Linh nhấn mạnh sự cần thiết của môi trường thuận lợi cho đầu tư và thương mại, trong đó có nền tảng dữ liệu chung về doanh nghiệp, sản phẩm, viện nghiên cứu và các cơ sở đào tạo của hai bên. Ông đề nghị tăng cường tổ chức các hội chợ, hội thảo và nghiên cứu chung về năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, cũng như sử dụng bền vững tài nguyên.
Ngoài ra, Việt Nam và Liên bang Nga cần sớm đưa vào hoạt động Trung tâm khoa học – công nghệ hạt nhân, đồng thời nâng cấp hiệu quả hợp tác tại Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga; mở rộng mạng lưới đại học kỹ thuật và kinh tế trong đào tạo nhân lực chất lượng cao.
Tiến sĩ Trịnh Minh Anh, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, cho biết tại COP26, Việt Nam đã cam kết về mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Việt Nam sở hữu hơn 3.200 km bờ biển và có tiềm năng kỹ thuật phát triển điện gió ngoài khơi hàng trăm GW. Tuy nhiên, phát triển điện gió ngoài khơi đòi hỏi công nghệ phức tạp, vốn lớn và hệ thống hạ tầng hiện đại. Đây là lĩnh vực Nga có nhiều thế mạnh, tạo tiền đề thúc đẩy hợp tác.
 |
| Tiến sĩ Trịnh Minh Anh, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: Bạch Dương) |
Ông nhấn mạnh hợp tác dầu khí giữa hai nước, đặc biệt thông qua Liên doanh Vietsovpetro và Tập đoàn Zarubezhneft, đã tạo nền tảng kỹ thuật vững chắc cho hợp tác năng lượng mới. Công nghệ khoan sâu, hạ tầng ngoài khơi và chương trình đào tạo kỹ sư tại các trường Nga tạo ra nguồn chuyên gia chất lượng cao cho Việt Nam. Đây là kinh nghiệm để hai bên tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi.
Ông đề xuất hai nước đẩy mạnh chuyển giao công nghệ nền tảng như công nghệ móng nổi, công nghệ cáp ngầm và quản lý lưới điện thông minh. Việt Nam cần phát triển công nghiệp hỗ trợ để chủ động sản xuất cấu kiện điện gió và xây dựng cảng dịch vụ chuyên dụng.
Tiến sĩ Trịnh Minh Anh khuyến khích các tập đoàn Nga đầu tư hoặc liên doanh sản xuất thiết bị quy mô lớn tại Việt Nam. Hai bên cũng cần hợp tác đào tạo kỹ sư vận hành và bảo dưỡng điện gió, kết hợp nguồn lực của các viện nghiên cứu hai nước.
Bên cạnh đó, ông Minh Anh đề xuất thành lập Quỹ xúc tiến công nghệ xanh Việt – Nga nhằm hỗ trợ vốn ưu đãi cho nghiên cứu và phát triển, khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng điện gió ngoài khơi. Hai nước cũng cần trao đổi kinh nghiệm để hoàn thiện khung chính sách và cơ chế đặc thù, thu hút đầu tư quốc tế.
Tại hội thảo, Tiến sĩ Hoàng Trường, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, nhìn nhận hợp tác phát triển nguồn nhân lực khoa học – công nghệ giữa Việt Nam và Liên bang Nga là di sản giá trị trong quan hệ hai nước. Việt Nam coi Nga là đối tác chiến lược trong đào tạo nhân lực cho các dự án công nghiệp quy mô lớn. Tuy nhiên, hợp tác song phương hiện còn một số hạn chế.
Theo ông Trường, các chương trình nghiên cứu chung còn hạn chế; liên kết viện – trường – doanh nghiệp hai nước chưa hiệu quả; cơ chế huy động mạng lưới chuyên gia và cựu lưu học sinh còn thiếu; dữ liệu về nhân lực chưa đầy đủ; thị trường Nga cũng chưa đủ hấp dẫn với nhân lực trẻ của Việt Nam do rào cản ngôn ngữ, tiếp cận tri thức và cơ hội ứng dụng khi về nước. Ngoài ra, cần giải quyết các hạn chế trong công nhận chuẩn đầu ra, đào tạo song bằng và đào tạo tại chỗ. Việt Nam hiện thiếu nhân lực trẻ giỏi tiếng Nga, đặc biệt là tiếng Nga chuyên ngành.
Trong bối cảnh Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi số, tăng trưởng dựa trên tri thức, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo, hai nước có cơ hội tái định vị hợp tác nguồn nhân lực dựa trên nền tảng của các hiệp định chiến lược. Trong thời gian tới, hai bên cần định hướng mở rộng các chương trình liên kết quốc tế, phát triển chương trình đào tạo mở và linh hoạt, thành lập các trung tâm hợp tác về đào tạo, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo. Hợp tác sẽ hướng đến mô hình đào tạo kép, gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp. Hai bên cũng sẽ nâng cấp các cơ chế hỗ trợ nhân lực, mở rộng quỹ học bổng, thúc đẩy đồng tài trợ nghiên cứu và xây dựng các chương trình thạc sĩ theo hướng ứng dụng. Cuối cùng, việc huy động mạng lưới chuyên gia và cựu lưu học sinh Nga sẽ trở thành nền tảng quan trọng giúp Việt Nam tiếp nhận và làm chủ công nghệ mới.
Bạch Dương