Việt Nam - Hoa Kỳ thúc đẩy hợp tác trao trả kỷ vật chiến tranh
08:57 | 13/12/2025
Theo thông tin từ Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), phát biểu tại cuộc làm việc, ông Kelly McKeague, Giám đốc DPAA nhấn mạnh tầm quan trọng của nhiệm vụ kiểm kê quân nhân mất tích. Ông chia sẻ, trên thực tế có nhiều trường hợp gần như không thể tìm thấy hài cốt. Trong hoàn cảnh đó, các kỷ vật chiến tranh trở thành niềm an ủi duy nhất và vô giá đối với thân nhân các gia đình, dù là phía Hoa Kỳ hay Việt Nam.
 |
| Lãnh đạo Cục Hợp tác quốc tế và Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) làm việc với đại diện Cơ quan Kiểm kê Tù binh và Người mất tích thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. (Ảnh: icd.gov.vn) |
Giám đốc DPAA nhắc lại sự kiện ý nghĩa trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Chủ tịch nước Lương Cường vào tháng 9/2025 tại New York. Tại đây, Chủ tịch Lương Cường đã chứng kiến lễ trao trả 5 kỷ vật chiến tranh cho các gia đình cựu chiến binh hai nước. Tiếp nối tinh thần này, DPAA đề xuất ý tưởng hai bên cùng rà soát hệ thống bảo tàng và các gia đình để thực hiện việc trao trả kỷ vật. Ông McKeague cho biết phía Hoa Kỳ sẵn sàng khuyến khích các gia đình cựu chiến binh Hoa Kỳ trao trả hiện vật cho Việt Nam và mong muốn điều tương tự từ phía Việt Nam.
Trao đổi tại cuộc làm việc, bà Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế khẳng định, việc trao trả các kỷ vật chiến tranh mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc đối với các gia đình thân nhân. Bà cho rằng, giá trị của những hiện vật này không chỉ nằm ở khía cạnh cá nhân mà còn ở ý nghĩa khi được trưng bày tại các bảo tàng, qua đó nhắc nhở công chúng về bài học vượt qua nỗi đau, nuôi dưỡng tình yêu thương và gìn giữ hòa bình. Bên cạnh việc tạo thuận lợi cho các gia đình trao trả kỷ vật cho nhau, một trong những việc làm có ý nghĩa là động viên, khuyến khích các gia đình hiến tặng kỷ vật cho các bảo tàng trưng bày. Việc giới thiệu các hiện vật này với công chúng sẽ giúp truyền tải thông điệp về hòa bình một cách rộng rãi hơn.
Bà Nguyễn Phương Hòa nhấn mạnh, Việt Nam luôn tôn trọng nguyện vọng của các gia đình thân nhân. Trong trường hợp các gia đình có nguyện vọng nhận lại kỷ vật, các cơ quan chức năng sẽ xem xét dựa trên các cơ sở pháp lý để thực hiện.
Từ góc độ cơ quan quản lý di sản văn hóa, ông Phạm Định Phong, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa cho biết, các kỷ vật chiến tranh đang được lưu giữ tại các bảo tàng Việt Nam thường không thuộc nhóm hiện vật bị tước đoạt hay buôn bán trái phép theo các công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia (như Công ước 1970 của UNESCO về các biện pháp ngăn cấm xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa), do đó không chịu ràng buộc pháp lý quốc tế về việc phải hoàn trả.
Tuy nhiên, trên tinh thần “gác lại quá khứ, mở ra tương lai” và chủ trương nhân đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam, ngành di sản luôn sẵn sàng hợp tác trong các nỗ lực tìm kiếm nguồn gốc và trao trả kỷ vật chiến tranh giữa hai nước. Ông Phạm Định Phong dẫn chứng trường hợp Bảo tàng tỉnh Quảng Bình năm 2017 đã thực hiện trao trả kỷ vật cho phía Hoa Kỳ dựa trên tinh thần này.
Đại diện Cục Di sản văn hóa cho biết sẽ nghiên cứu và tìm giải pháp phù hợp. Nếu xác minh được các hiện vật có nguồn gốc của quân nhân Hoa Kỳ đang lưu giữ tại các bảo tàng, di tích Việt Nam, phía Cục sẵn sàng hợp tác để xác minh, làm rõ và trao đổi các phương án giải quyết phù hợp.
Ông Kelly McKeague bày tỏ sự thấu hiểu sâu sắc đối với giá trị lịch sử và thông điệp hòa bình mà các bảo tàng Việt Nam đang gìn giữ. Ông cho biết, đối với các gia đình Hoa Kỳ, những kỷ vật cá nhân như thẻ bài, thẻ tên, nhẫn… mang ý nghĩa tinh thần đặc biệt thiêng liêng, giúp họ kết nối với người thân đã khuất, nhất là trong những trường hợp không thể tìm thấy hài cốt.
Theo ông McKeague, trong trường hợp các gia đình mong muốn nhận lại kỷ vật cá nhân, một giải pháp có thể được xem xét là trao đổi bằng các kỷ vật mang tính lịch sử khác, nhằm bảo đảm các bảo tàng Việt Nam vẫn có hiện vật phục vụ trưng bày và giáo dục lịch sử.
Kết thúc buổi làm việc, phía DPAA cho biết sẽ sớm gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch danh sách chi tiết các kỷ vật được cho là đang lưu giữ tại các bảo tàng Việt Nam, làm cơ sở để các cơ quan chuyên môn tiến hành rà soát, qua đó rút ngắn thời gian tìm kiếm trong hệ thống bảo tàng trên toàn quốc.
Phan Anh