Oxfam đồng hành cùng Việt Nam thúc đẩy phát triển bền vững

Bà Vũ Thị Quỳnh Hoa, Giám đốc Quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam trao đổi về hợp tác giữa Oxfam với Ủy ban Công tác về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (COMINGO), Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam (VUFO), Ban Điều phối viện trợ nhân dân (PACCOM) và các cơ quan, đối tác Việt Nam, cùng những ưu tiên hỗ trợ trong giai đoạn phát triển mới của Việt Nam.

Oxfam sẽ hỗ trợ hơn 8 tỷ đồng khắc phục hậu quả thiên tai tại Hà Tĩnh và Nghệ An

Stichting Oxfam NOVIB hỗ trợ Quảng Trị tăng cường tiếp cận thông tin

- Bà đánh giá thế nào về sự đồng hành và hỗ trợ của COMINGO, VUFO, PACCOM, cũng như sự phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và các đối tác Việt Nam trong quá trình triển khai các chương trình, dự án của Oxfam tại Việt Nam? Những thuận lợi và khó khăn nổi bật là gì? Trong thời gian tới, bà mong muốn thúc đẩy quan hệ đối tác này theo hướng nào?

Bà Vũ Thị Quỳnh Hoa, Giám đốc Quốc gia Tổ chức Oxfam tại Việt Nam. (Ảnh: Oxfam)

Bà Vũ Thị Quỳnh Hoa: Tổ chức Stichting Oxfam Novib tại Việt Nam (viết tắt là Oxfam) đánh giá cao sự hỗ trợ và đồng hành của COMINGO, VUFO, PACCOM cùng các bộ, ngành liên quan trong việc hướng dẫn thủ tục đăng ký và triển khai hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tại Việt Nam. Các cơ chế trao đổi, chia sẻ thông tin minh bạch, kịp thời, cùng các đối thoại và tham vấn thường xuyên về định hướng phát triển của Việt Nam từ phía COMINGO, VUFO, PACCOM đã tạo nền tảng để các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tiếp tục huy động nguồn lực và ý tưởng mới, phù hợp với ưu tiên quốc gia, bối cảnh địa phương, đồng thời phản ánh mong muốn của người dân khi Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới. Quan hệ đối tác dựa trên sự tin tưởng và chia sẻ tầm nhìn chung về một Việt Nam bao trùm, bền vững và thịnh vượng sẽ tiếp tục là kim chỉ nam cho hợp tác giữa các tổ chức phi chính phủ nước ngoài với Chính phủ và nhân dân Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Oxfam cũng đánh giá cao quan hệ hợp tác chặt chẽ, hiệu quả và sự hỗ trợ từ chính quyền các cấp tại những địa phương nơi tổ chức triển khai hoạt động. Sự đồng hành xuyên suốt qua hàng thập kỷ đã giúp Oxfam và các đối tác Việt Nam thực hiện tốt các dự án nhân đạo và phát triển, đóng góp vào mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội bao trùm của Việt Nam.

Oxfam và VCCI phối hợp hỗ trợ các doanh nghiệp tre tham gia hội chợ quốc tế Ambiente để kết nối thị trường xuất khẩu, trong khuôn khổ dự án Xây dựng chuỗi giá trị tre Việt Nam bền vững và toàn diện. (Ảnh: Oxfam)

Trong giai đoạn chuyển đổi về ưu tiên và phương thức thực hiện các chương trình, dự án phát triển, COMINGO, VUFO, PACCOM đã phối hợp với các đối tác địa phương để tháo gỡ khó khăn liên quan đến đăng ký hoạt động, gia hạn giấy đăng ký, phê duyệt tiếp nhận viện trợ và thủ tục tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế. Vai trò của PACCOM đặc biệt quan trọng trong kết nối, hướng dẫn, hỗ trợ thủ tục và tạo điều kiện thuận lợi, giúp các chương trình và dự án được triển khai liên tục, không gián đoạn.

Oxfam mong đợi và tin tưởng vào tương lai hợp tác với COMINGO, VUFO, PACCOM, các bộ, ngành, các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân Việt Nam. Các điều chỉnh dự kiến trong khung pháp lý như Nghị định số 58/2022/NĐ-CP về đăng ký và quản lý hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tại Việt Nam, Nghị định số 80/2020/NĐ-CP về quản lý và sử dụng viện trợ không hoàn lại, cùng Quyết định số 06/2020/QĐ-TTg về tổ chức và quản lý hội nghị, hội thảo quốc tế được kỳ vọng sẽ đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian xử lý, tạo thuận lợi cho việc huy động và triển khai các nguồn lực trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện những cải cách mạnh mẽ.

Để phát huy vai trò của ngoại giao nhân dân trong việc tăng cường hiểu biết, củng cố sự tin cậy và mở rộng cơ hội hợp tác giữa các tổ chức quốc tế với đối tác Việt Nam, phù hợp với đường lối đối ngoại hòa bình, hợp tác và phát triển của Việt Nam, Oxfam mong muốn tiếp tục đồng hành cùng COMINGO, VUFO, PACCOM trong các cơ chế phối hợp và chia sẻ thông tin; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu trực tuyến; tổ chức các diễn đàn và trao đổi định kỳ để chia sẻ thông tin và kinh nghiệm giữa các tổ chức phi chính phủ nước ngoài, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội, cộng đồng doanh nghiệp và cộng đồng hưởng lợi tại địa phương. Những hoạt động này sẽ góp phần tăng cường hiểu biết, nâng cao hiệu quả phối hợp và hỗ trợ triển khai dự án bền vững hơn, đồng thời tạo nền tảng cho quan hệ đối tác lâu dài và hiệu quả.

Khởi động dự án Thúc đẩy tài chính xanh và bền vững tại các ngân hàng thương mại Việt Nam giữa Oxfam và Học viện Ngân hàng. (Ảnh: Oxfam)

- Xin bà chia sẻ một số mô hình, dự án hiệu quả và tiêu biểu của Oxfam trong giai đoạn 2020-2025, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên như chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, y tế…? Những yếu tố then chốt tạo nên thành công của các dự án này là gì? Tổ chức rút ra bài học kinh nghiệm và có khuyến nghị gì cho giai đoạn tiếp theo?

Bà Vũ Thị Quỳnh Hoa: Từ những năm 1990, Oxfam đã đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam, các đối tác xã hội, khối doanh nghiệp và người dân thông qua nhiều chương trình, dự án, hoạt động hợp tác nghiên cứu và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế. Trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam ưu tiên phát triển bao trùm và bền vững, Oxfam tiếp tục cam kết đồng hành và hỗ trợ các mục tiêu quốc gia của Việt Nam, tập trung vào chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cộng đồng.

Xác định nông nghiệp là một thế mạnh xuất khẩu và là trụ cột của chiến lược an ninh lương thực quốc gia, Oxfam phối hợp với các đối tác thực hiện chương trình Phát triển chuỗi giá trị lúa gạo bền vững, phát thải thấp và thích ứng biến với đổi khí hậu vùng Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần thực hiện Đề án 1 triệu ha lúa bền vững và hỗ trợ Việt Nam đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính.

Để hỗ trợ mở rộng thị trường cho các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam thông qua tăng cường năng lực tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững, Oxfam đã triển khai nhiều sáng kiến quan trọng. Tiêu biểu như hỗ trợ áp dụng chứng chỉ quốc tế FSC về quản lý rừng bền vững, thúc đẩy mô hình chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES), hướng dẫn các thực hành nuôi trồng và chế biến tôm, nghêu theo tiêu chuẩn ASC xuất khẩu thị trường châu Âu, và thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và năng lượng tái tạo trong chuỗi nông nghiệp.

Bảo đảm quyền lao động, an sinh xã hội và bình đẳng giới nằm trong các trọng tâm trong các dự án của Oxfam thúc đẩy kinh doanh có trách nhiệm. (Oxfam)

Nhằm hỗ trợ các đối tác Việt Nam trong lĩnh vực đầu tư có trách nhiệm và dịch chuyển công bằng, Oxfam triển khai nhiều sáng kiến thúc đẩy áp dụng các tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) trong một số ngành trọng điểm. Oxfam đồng hành cùng với các ngân hàng thương mại lồng ghép tiêu chí ESG vào chính sách tín dụng, góp phần xây dựng hệ thống tài chính minh bạch, bền vững và bao trùm. Trong ngành cao su, Oxfam phối hợp với Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam thúc đẩy mô hình trồng và xuất khẩu cao su bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế. Ở cấp cộng đồng, Oxfam hỗ trợ phát triển du lịch sinh thái kết hợp với nông nghiệp truyền thống và phát huy tri thức bản địa.

Trong câu chuyện phát triển bền vững và bao trùm tại Việt Nam, bình đẳng giới luôn giữ vai trò then chốt. Oxfam áp dụng cách tiếp cận đa chiều, phối hợp cùng các đối tác thúc đẩy giải pháp lồng ghép bình đẳng giới với đổi mới sáng tạo, phát triển mô hình kinh tế xanh do phụ nữ làm chủ, mở rộng cơ hội đào tạo nghề và nâng cao kỹ năng, đồng thời hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu.

Sự thành công của các chương trình và dự án nêu trên là kết quả của đóng góp từ nhiều bên, nhưng đều chia sẻ ba yếu tố then chốt quyết định tính bền vững:

Thứ nhất, phát huy vai trò chủ động của cộng đồng. Các mô hình thành công tạo cơ chế để người dân, đặc biệt là phụ nữ và các nhóm yếu thế, tham gia tích cực và thực chất vào quá trình xây dựng, thực hiện và giám sát sáng kiến. Sự tham gia này không chỉ tạo sự đồng thuận mà còn bảo đảm duy trì tác động lâu dài sau khi chương trình/dự án kết thúc.

Thứ hai, tiếp cận theo hướng thị trường, tăng cường khả năng chống chịu và tôn trọng tri thức/văn hóa địa phương. Trong bối cảnh rủi ro thiên tai và các cú sốc mới gia tăng, các dự án cần nâng cao năng lực thích ứng, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời tăng cườngtiếp cận thị trường. Các can thiệp cũng cần song hành với tri thức và văn hóa địa phương, vốn là những cơ chế nội sinh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và tự nhiên của từng vùng.

Thứ ba, kết nối mô hình địa phương với chính sách/chương trình mục tiêu quốc gia và kế hoạch địa phương nhằm bảo đảm tính bền vững. Các mô hình thành công được thiết kế gắn với các chương trình mục tiêu quốc gia và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương, nhằm tận dụng nguồn lực dài hạn và kết nối với các hỗ trợ sẵn có như tín dụng ưu đãi hoặc đào tạo nghề. Khi các sáng kiến quy mô nhỏ được chứng thực về hiệu quả và được thể chế hóa, tác động bền vững sẽ càng được củng cố.

- Bà đánh giá ra sao về xu hướng mở rộng và đa dạng hóa đối tượng vận động nguồn viện trợ cho Việt Nam hiện nay, nhất là hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài thông qua các chương trình CSR/ESG?

Bà Vũ Thị Quỳnh Hoa: Hiện nay, trước yêu cầu từ các chính phủ và sự dịch chuyển giá trị của người tiêu dùng toàn cầu sang hướng bền vững, các tập đoàn và doanh nghiệp nước ngoài đã có những thay đổi đáng kể, nâng cao mức độ tuân thủ đối với các tiêu chuẩn quốc tế về kinh doanh có trách nhiệm và bền vững. Xu hướng này khởi nguồn từ các quốc gia phát triển với các quy định pháp luật nghiêm ngặt, sau đó dần lan tỏa sang các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng ở những quốc gia nơi các doanh nghiệp FDI đặt nhà máy và cơ sở sản xuất.

Việc tăng cường tuân thủ và triển khai các sáng kiến ESG là bước đi tích cực, góp phần nâng cao quản trị doanh nghiệp, minh bạch thông tin và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường, xã hội trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, nguồn lực từ CSR sẽ trở thành một kênh huy động mới mang đến cách tiếp cận, nguồn lực và hỗ trợ kỹ thuật để đồng hành cùng các tổ chức nhà nước và ngoài nhà nước.

Oxfam hỗ trợ các dự án sản xuất lúa bền vững, giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu. (Ảnh: Oxfam)

Tuy nhiên, việc chuyển giao nguồn lực từ các sáng kiến CSR/ESG vẫn đối mặt với nhiều thách thức do cơ chế phối hợp giữa doanh nghiệp, nhà nước và các tổ chức phi chính phủ đang dần được hoàn thiện; năng lực thực hiện các dự án phát triển như lập kế hoạch có sự tham gia, đo lường và báo cáo tác động còn khác biệt giữa các bên; hoặc do yêu cầu cần hài hòa các mục tiêu khi doanh nghiệp thực hiện CSR/ESG để các sáng kiến được thực hiện thực chất, đến đúng nơi, đúng nhu cầu và tạo được tác động bền vững về mặt xã hội và môi trường.

Những thách thức này cũng mở ra cơ hội đối thoại và tăng cường hợp tác giữa các bên, tối đa hóa kinh nghiệm hàng thập kỷ của các tổ chức xã hội trong phối hợp cùng Nhà nước và cộng đồng khi thực hiện các dự án và chương trình phát triển.

Các tổ chức xã hội có thể đóng vai trò cầu nối trong hệ sinh thái phát triển, thúc đẩy chia sẻ kinh nghiệm và kỹ năng cốt lõi, đồng thời bảo đảm sự tham gia, tiếng nói và tính chủ thể của người dân, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương. Quan hệ đối tác đa bên giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội trong xây dựng, triển khai và giám sát các chương trình CSR/ESG sẽ tạo nên một hệ sinh thái hợp tác minh bạch, công bằng và bao trùm. Cách tiếp cận này không chỉ thúc đẩy đổi mới, chia sẻ nguồn lực và nâng cao năng lực mà còn tạo ra tác động lâu dài và bền vững cho cộng đồng và xã hội.

- Trân trọng cảm ơn bà!

Ứng phó thiên tai phải song hành cứu trợ khẩn cấp và phục hồi sinh kế bền vững

[Video] Oxfam hỗ trợ hơn 45.000 người dân phục hồi sinh kế sau bão Yagi