Nữ giáo sư người Nga giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới

Ở khoa Ngữ Văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội có một giảng viên người nước ngoài có thể giao tiếp, giảng dạy bằng tiếng Việt với ngôn từ phổ thông chuẩn mực, ấm áp. Đó là cô Nonna Vladimirorovna Stankievich đến từ Đại học Tổng hợp Leningrat (nay là Saint Peterburg).

Đại sứ quán Ireland tại Việt Nam vinh danh những người phụ nữ truyền cảm hứng

Đại sứ Nga tại Việt Nam đánh giá cao quan hệ hợp tác với Việt Nam

Vào những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ trước, ở khoa Ngữ Văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội, có một cô giáo trẻ, xinh đẹp đến từ nước Nga. Rất nhanh chóng, cô chiếm được cảm tình và lòng kính trọng của hết thảy sinh viên trong khoa bởi những bài giảng hấp dẫn về ngữ pháp tiếng Việt, lý thuyết dịch và tiếng Nga thực hành.

Điều rất đặc biệt là cô giảng bài bằng tiếng Việt với giọng nói, ngôn từ phổ thông chuẩn mực. Cô là Nonna Vladimirorovna Stankievich đến từ Đại học Tổng hợp Leningrat (nay là Saint Peterburg). Cô đồng thời cũng chính là bạn đời của cố GS Nguyễn Tài Cẩn – nhà ngôn ngữ học tài năng, rất có uy tín trong giới Việt ngữ học nước nhà.

Cố GS. Nguyễn Tài Cẩn cùng phu nhân và PGS.TS Vũ Đức Nghiệu. Ảnh: https: ngonnguhoc.org

Rồi cuộc chiến tranh phá hoại lan ra miền Bắc, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội sơ tán lên huyện trung du Đại Từ (tỉnh Thái Nguyên). Trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, những bài giảng của cô dưới các lán tạm bằng tranh, tre, nứa vẫn đầy ắp nội dung, kiến thức hiện đại cùng nhiệt huyết của một nhà giáo hết lòng vì học sinh thân yêu.

Năm 1964, cô sang Đại học Tổng hợp Leningrat bảo vệ thành công luận án tiến sĩ về đề tài Phạm trù định ngữ trong tiếng Việt hiện đại. Khi trở lại Việt Nam, cô về mang theo nhiều sách quý và tiếp tục những bài giảng ở khu sơ tán của trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

Đúc rút từ kết quả nghiên cứu và giảng dạy của mình, cô đã cho in 2 cuốn sách: Loại hình các ngôn ngữ (năm 1982 ở Pháp) và Ngữ pháp tiếng Việt (cuốn này viết chung với GS. Nguyễn Tài Cẩn và GS. Buwsstrov, in năm 1975 tại Nga).

Vào những năm chiến tranh, sách báo, tư liệu khoa học thiếu thốn, giao lưu quốc tế của Việt Nam khó khăn, cô đã tích cực góp phần đưa những thông tin mới nhất về thành tựu nghiên cứu ngôn ngữ học của thế giới vào Việt Nam; đồng thời giới thiệu văn hóa Việt Nam ra quốc tế. Là cộng tác viên thường xuyên của Nhà xuất bản Ngoại văn ở Hà Nội, cô đã tham gia trực tiếp hiệu đính sang tiếng Nga những tác phẩm văn học Việt Nam hiện đại của các nhà văn như Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Minh Châu, Anh Đức…

Với kiến thức phong phú về văn hóa Phương Đông, cô còn viết báo giới thiệu một số tác phẩm văn hóa cổ.

Cũng ít người được biết, vào những năm 70 - 80 của thế kỷ trước, không ít văn kiện quan trọng của Nhà nước, tài liệu của các đoàn công tác cao cấp đi ra nước ngoài, nhiều bài viết của các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng cần chuyển sang tiếng Nga đều là do cô dịch. Cô cũng là thảnh viên trong Tổ dịch Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh sang tiếng Nga.

Với thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học và giảng dạy, năm 1984, cô Nonna Vladimirorovna Stankievich được Nhà nước Việt Nam phong chức danh giáo sư. Đây là trường hợp đặc biệt hiếm có ở nước ta.

Viết về cố GS Nguyễn Tài Cẩn và phu nhân Nonna Stankevich, GS Hà Minh Đức cho biết, bà Nonna là người vợ hiền, người mẹ chăm sóc con học hành đến trưởng thành. Mối tình giữa bà và cố GS Nguyễn Tài Cẩn nảy nở như thế nào còn là điều ít người biết đến nhưng có lẽ duyên đầu là sự cảm phục với thầy giáo Việt thông minh, “ngạc nhiên trước sự hiểu biết của ông về văn học cổ điển Trung Quốc”, rồi vốn kiến thức được giáo dục trong gia đình Nho học.

Và cứ thế tình yêu khoa học có thể mở đường cho nhiều nẻo đường mới mẻ. Trong bài viết bà ít nói về chồng mà chủ yếu là về khoa học, về sự hình thành và phát triển của ngành Việt Nam học ở Nga. Tuy nhiên tình cảm cũng hé lộ đôi điều qua trang viết.

Thời điểm đó, bận công việc nhiều nhưng bà Nonna vẫn dành thì giờ chăm sóc bố chồng và các con chu đáo. Chị cũng quan tâm đến bè bạn, nhất là các chị trong khoa. Nhà ở khu chợ Giời có cây phong lan nhiều hoa. Bà Nonna làm những phong bì nhỏ rồi cho hoa vào và gửi tặng các bạn. Chuyện nhỏ nhưng cũng nói lên tình cảm của chị với mọi người.

Sau gần hai năm ngày mất của Giáo sư Nguyễn Tài Cẩn, bà Nonna Stankevich viết bài “Nguyễn Tài Cẩn như tôi tưởng nhớ” với những dòng đằm thắm nói về người bạn đời của mình: “Nghĩ đến cuộc đời của Nguyễn Tài Cẩn thì thấy được một con đường thẳng, vượt nhiều khó khăn vật chất và tinh thần khó khăn chung cho cả nước và khó khăn riêng tư, một con đường tìm tòi đi lên cao..."

Bổ nhiệm hai công dân Nhật Bản làm Lãnh sự danh dự Việt Nam

Khoa học công nghệ là lĩnh vực cần thiết và thuận lợi cho hợp tác Việt Nam - Ấn Độ