Từ khi thành lập Đảng và thành lập nước, sự nghiệp cách mạng của đất nước và nhân dân ta đã luôn nhận được sự ủng hộ, hỗ trợ nhiệt tình và đóng góp nguồn lực quý báu của bà con kiều bào khắp năm châu bốn biển. Nhiều bà con, trí thức, doanh nhân kiều bào đã nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc và Bác Hồ, phát huy trí tuệ, công sức cho sự nghiệp kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, như Giáo sư Trần Đại Nghĩa, Giáo sư Lương Định Của, Giáo sư Trần Hữu Tước…

Trong những năm đầu đổi mới, đóng góp của bà con kiều bào cả về nguồn lực vật chất lẫn tri thức, kinh nghiệm quản lý... góp phần giúp đất nước vượt qua khó khăn để từ đó có được thế và lực như ngày nay.

Các quan điểm, chủ trương, chính sách đại đoàn kết dân tộc đối với kiều bào “hợp ý Đảng, lòng dân” đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ và đồng lòng thực hiện của người dân ở trong và ngoài nước. Công tác đại đoàn kết, vận động, thu hút nguồn lực kiều bào tiếp tục được chú trọng, ngày càng nhiều kiều bào tham gia đóng góp nguồn lực kinh tế, nguồn lực tri thức và nguồn lực “mềm” cho quê hương, đất nước.

Từ khoảng 4,5 triệu người ở 109 quốc gia và vùng lãnh thổ năm 2016, đến nay đã có trên 6 triệu kiều bào sinh sống, làm việc trên 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, số người có trình độ đại học trở lên chiếm khoảng 10%, tương đương 600.000 người. Ở hầu hết các địa bàn có người Việt sinh sống đều đã thành lập tổ chức hội, đoàn. Các hội doanh nhân, hội chuyên gia, trí thức người Việt thường xuyên có các hoạt động kết nối với trong nước, tạo thành một mạng lưới rộng khắp, liên kết người Việt cả ở trong và ngoài nước.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định: Kiều bào trở thành nguồn lực quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn.

Với thế mạnh là tri thức và kinh nghiệm, kiều bào là nguồn lực chất xám quan trọng đóng góp cho đất nước. Hàng năm có khoảng 500 lượt chuyên gia trí thức người Việt Nam ở nước ngoài chủ yếu từ các nước phát triển về nước tham gia tích cực vào các hoạt động xây dựng và hoạch định chính sách, đặc biệt tư vấn cho các ngành, lĩnh vực phát triển mới của Việt Nam. Bà con đóng góp nhiều ý kiến sâu rộng, cụ thể trong các vấn đề lớn của đất nước như: Khoa học công nghệ, kinh tế xanh, môi trường, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo... Nhiều người tích cực kết nối, hợp tác với trí thức trong nước, hình thành nên những mạng lưới các nhà khoa học không chỉ trong phạm vi Việt Nam mà còn là ở phạm vi quốc tế, sẵn sàng nguồn lực hỗ trợ cho Việt Nam khi cần thiết.

Bên cạnh đó, kiều bào đã trực tiếp tham gia vào công tác nghiên cứu, giảng dạy ở trong nước. Các mô hình nghiên cứu ứng dụng chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với tên tuổi của trí thức kiều bào đã xuất hiện, ghi nhiều dấu ấn trong lĩnh vực nghiên cứu, đào tạo của đất nước. Tiêu biểu như: Trung tâm quốc tế khoa học và giáo dục liên ngành ICISE tại Quy Nhơn (Giáo sư Trần Thanh Vân - kiều bào Pháp); Viện nghiên cứu cao cấp về Toán (Giáo sư Ngô Bảo Châu - kiều bào Mỹ); Viện khoa học và công nghệ tính toán TP Hồ Chí Minh (Giáo sư Trương Nguyện Thành - kiều bào Mỹ); Trường Doanh thương Trí Dũng (Tiến sỹ Nguyễn Trí Dũng - kiều bào Nhật)...

Một nguồn lực vô cùng quan trọng khác của kiều bào đóng góp cho sự phát triển của đất nước là nguồn lực về kinh tế. Trong vòng hơn 30 năm qua, tổng lượng kiều hối chuyển về trong nước đạt hơn 200 tỷ USD, tương đương với lượng giải ngân vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cùng kỳ. Tính đến hết năm 2023, kiều bào đã đầu tư 421 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài với tổng số vốn đăng ký 1,72 tỷ USD; cùng với đó là hàng nghìn doanh nghiệp có vốn đầu tư của người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, lượng kiều hối chuyển về TP Hồ Chí Minh đạt gần 5,2 tỷ USD, bằng 54,7% so với cả năm 2023 và tăng 19,5% so với cùng kỳ. Dòng kiều hối đổ về TP Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thời gian tới, nhất là khi Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh Bất động sản sửa đổi vừa có hiệu lực.

Phát huy truyền thống đoàn kết, “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, đồng bào ta ở nước ngoài còn tích cực hỗ trợ, tham gia các hoạt động xã hội, nhân đạo hướng về quê hương, ủng hộ đất nước trong phòng, chống dịch bệnh; giúp đỡ đồng bào trong nước có hoàn cảnh khó khăn bị ảnh hưởng của bão lụt, thiên tai, đồng bào nghèo vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo; hỗ trợ cộng đồng người Việt ở các nước gặp khó khăn...

Song song với đóng góp nguồn lực kinh tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tích cực chung tay “xanh hóa” Trường Sa. Từ năm 2012 đến 2023, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã quyên góp ủng hộ đóng một số xuồng chủ quyền, xây dựng một số công trình trên đảo, mua quà tặng hiện vật và nhu yếu phẩm gửi tặng các điểm đảo, Nhà giàn DK1. Tổng số tiền ủng hộ trên 28 tỷ đồng.

Những đóng góp toàn diện trên các lĩnh vực của kiều bào ta ở nước ngoài đã góp phần không nhỏ cho sự phát triển của đất nước thời gian qua, thể hiện tình yêu quê hương đất nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

“Đó là những con số có thể định lượng, bên cạnh đó còn rất nhiều đóng góp về chất xám, trí tuệ không thể cân đong đo đếm”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh.

Hiện có nhiều cơ chế, chính sách được ban hành nhằm thu hút và phát huy nguồn lực của kiều bào trẻ người Việt Nam ở nước ngoài như: Quyết định 899/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; trước đó là Nghị định 87/2014/NĐ-CP về thu hút cá nhân người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài tham gia hoạt động khoa học công nghệ tại Việt Nam; Quyết định số 1314/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát hiện, bồi dưỡng và phát huy tài năng trẻ giai đoạn 2022 - 2030. Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư 05/2023/TT-BKHCN về thu hút, sử dụng và trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học công nghệ; xây dựng Đề án thu hút và phát huy hiệu quả các nhà khoa học, công nghệ, chuyên gia giỏi người Việt Nam ở nước ngoài.

Nhiều bộ, ngành như Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh… có các trung tâm, chương trình hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, trong đó các nhà khởi nghiệp trẻ người Việt Nam ở nước ngoài cũng được nhận rất nhiều hỗ trợ, ưu đãi. Đáng chú ý, môi trường hoạt động khoa học công nghệ, đầu tư, kinh doanh ở Việt Nam hiện có nhiều cải thiện, có dư địa phát triển lớn, là thị trường tiềm năng dành cho nhà đầu tư và start-up. Qua các chương trình này, kiều bào trẻ có thể nắm bắt và tận dụng tốt những ưu thế của Việt Nam, một trong những nền kinh tế mới nổi năng động nhất để làm điểm cất cánh cho những ý tưởng sáng tạo cũng như sự nghiệp của mình.

Những năm gần đây, số lượng kiều bào trẻ tham gia các hoạt động đóng góp cho đất nước tăng lên đáng kể, dưới rất nhiều hình thức đa dạng, phong phú; tích cực trau dồi chuyên môn và trở thành đại diện văn hóa tích cực của Việt Nam khi ở sở tại.

Nhấn mạnh việc thu hút nhân tài, nhất là thế hệ trẻ từ cộng đồng kiều bào, ông Johnathan Hạnh Nguyễn đề xuất, Chính phủ nên có chiến lược thu hút sinh viên, thanh niên Việt kiều về thực tập, khởi nghiệp, tham gia các dự án cộng

đồng tại Việt Nam để giúp họ gắn kết với nguồn cội và mang đến những sáng kiến mới, góp phần phát triển đất nước.

“Một điều rất đáng mừng, thời gian gần đây, có rất nhiều các bạn trẻ từ nước ngoài trở về Việt Nam lập nghiệp, trong đó có cả các bạn sinh ra ở nước ngoài. Điều này chứng tỏ có một sự dịch chuyển không nhỏ của tri thức từ nước ngoài về Việt Nam, đặc biệt là ở các nước có nền công nghệ và kinh tế phát triển. Ở TP Hồ Chí Minh hiện có gần 100 công ty start-up và nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm của các bạn kiều bào trẻ”, ông Johnathan Hạnh Nguyễn chia sẻ.

Để có thể phát huy khả năng của các kiều bào trẻ, tranh thủ những công nghệ mới, ông Johnathan Hạnh Nguyễn đề nghị Chính phủ nên áp dụng cơ chế sandbox (cho phép thử nghiệm các công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới mà không đòi hỏi nhiều giấy phép). Chính phủ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để các kiều bào trẻ có quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài, làm căn cước…

Với tinh thần yêu nước, đoàn kết, luôn hướng về cội nguồn, bà con kiều bào sẽ tiếp tục định hướng cho thế hệ con cháu - thế hệ trẻ kiều bào - những tri thức trẻ ưu tú của đất nước sẽ tiếp bước thế hệ cha chú trở về chung tay xây dựng quê hương, góp phần nâng cao hơn nữa vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt tới bà con kiều bào. Người đánh giá rất cao tấm lòng và tình yêu của kiều bào luôn hướng về Tổ quốc. Trong Thư chúc Tết gửi kiều bào năm 1946, Bác khẳng định: “Tổ quốc và Chính phủ cũng luôn luôn nhớ thương các đồng bào, như bố mẹ thương nhớ những người con đi vắng. Đó là nhân tâm thiên lý, đó là tình nghĩa một nhà”…

Từ tư tưởng đại đoàn kết dân tộc, sự quan tâm và chú trọng đến nguồn lực kiều bào của Bác Hồ, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định, người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Đảng, Nhà nước ban hành nhiều nghị quyết, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy công tác về người Việt Nam ở nước ngoài, phát huy vai trò của bà con kiều bào. Tiêu biểu là Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 26/3/2004 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài; Chỉ thị số 45-CT/TW ngày 19/5/2015 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới. Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra nhiệm vụ “triển khai toàn diện và mạnh mẽ hơn công tác người Việt Nam ở nước ngoài”.

Chương trình "Xuân Quê hương, Tết sum vầy" tại Thái Lan.

Năm 2024 đánh dấu 20 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài (Nghị quyết 36) - nghị quyết đã thực sự mở ra một giai đoạn mới trong việc phát huy, huy động nguồn lực to lớn của người Việt Nam ở nước ngoài tham gia xây dựng đất nước.

Trong 20 năm qua, Đảng, Nhà nước đã chủ trương xây dựng, sửa đổi, bổ sung nhiều luật, quy định theo hướng tạo thuận lợi cao nhất cho kiều bào về thăm quê hương, thân nhân, sinh sống, đầu tư, kinh doanh, hợp tác khoa học - công nghệ… Điển hình như Luật Đất đai, Luật Căn cước, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đầu tư, Luật Quốc tịch Việt Nam, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Giáo dục đại học và các biện pháp tạo thuận lợi về xuất nhập cảnh và lưu trú cho kiều bào.

Trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Giấy khen của Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài cho tập thể, cá nhân trong nước và kiều bào.

Cùng với đó là các sáng kiến, cơ chế, chiến lược, đề án quan trọng như thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia và Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam, Chiến lược quốc gia phát triển đội ngũ trí thức, đề án “Huy động người Việt Nam ở nước ngoài tham gia giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm và phát triển các kênh phân phối hàng Việt Nam ở nước ngoài, giai đoạn 2020 - 2024”, Đề án phát huy nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ đất nước trong tình hình mới…

Những chủ trương, chính sách, cơ chế đúng đắn này đã đi vào cuộc sống, cơ bản đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp kiều bào như với các doanh nghiệp trong nước, giúp kiều bào an tâm đầu tư, làm ăn lâu dài tại Việt Nam. Các bộ, ngành, địa phương cũng thường xuyên lắng nghe tâm tư, nguyện vọng chính đáng của kiều bào, tháo gỡ vướng mắc, chủ động giúp doanh nghiệp, doanh nhân kiều bào kết nối.

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Nghị quyết 36 mang dấu ấn bước ngoặt của công tác đại đoàn kết, hòa hợp dân tộc. Những tư tưởng đột phá, cởi mở của Nghị quyết như “người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam”; “công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài cần thể hiện đầy đủ truyền thống đại đoàn kết toàn dân tộc”; “công tác người Việt Nam ở nước ngoài là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị và của toàn dân”… thể hiện tư duy đổi mới của Đảng ta trong công tác người Việt Nam ở nước ngoài nói chung và công tác đại đoàn kết đối với người Việt Nam ở nước ngoài nói riêng.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài.

Đất nước đang tập trung dồn lực, “bứt tốc” để phấn đấu hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra; đồng thời chuẩn bị cho Đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng, dấu mốc quan trọng, mốc son của thời điểm lịch sử mới, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Qua đó, phấn đấu sớm hoàn thành các mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và để đạt được được mục tiêu đó, sự đóng góp của người Việt Nam ở nước ngoài có vai trò hết sức quan trọng.

Mới đây nhất, trong buổi gặp mặt Đoàn đại biểu kiều bào tiêu biểu nhân dịp về nước dự Hội nghị người Việt Nam ở nước ngoài toàn thế giới lần thứ 4, dự Diễn đàn Trí thức và Chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài năm 2024, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm khẳng định, Đảng, Nhà nước luôn xác định người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, là nhân tố quan trọng góp phần tăng cường quan hệ hợp tác giữa nước ta với các nước trên thế giới.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước mong muốn 6 triệu đồng bào ta ở nước ngoài sẽ muôn người như một, cùng một niềm tin, ý chí, nỗ lực hướng tới thực hiện khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc như Bác Hồ đã nói với bà con kiều bào khi Người thăm Pháp năm 1946: “Mỗi kiều bào phải là một Đại sứ nhân dân của Việt Nam, thi đua phấn đấu, cùng nhau góp sức vào sự nghiệp chung của cả dân tộc”.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước kêu gọi các chuyên gia, trí thức, nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài, những người có điều kiện tiếp cận nhanh nhất với công nghệ hiện đại, tri thức tiến bộ, tiếp tục đem trí tuệ, kinh nghiệm, tri thức của mình để hiến kế xây dựng, phát triển quê hương đất nước; mong các bà con không chỉ về nước đầu tư mà còn phát huy mạnh mẽ vai trò cầu nối mang hàng hóa, thương hiệu Việt ra khắp thế giới; quảng bá bản sắc văn hóa Việt Nam, truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta với bạn bè quốc tế.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước khẳng định Đảng, Nhà nước và nhân dân cả nước luôn chào đón, tạo điều kiện thuận lợi để người Việt Nam ở nước ngoài về nước thăm thân, du lịch, đầu tư sản xuất, kinh doanh; hết sức cầu thị, lắng nghe tâm tư nguyện vọng, tiếp thu ý kiến đóng góp, hiến kế xây dựng đất nước của bà con.

Thời gian tới, Đảng, Nhà nước sẽ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các chủ trương, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, phát huy tiềm năng, thế mạnh, nguồn lực quý báu của kiều bào trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời, đẩy mạnh hợp tác với các nước để bảo vệ quyền lợi chính đáng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, hỗ trợ đồng bào ổn định cuộc sống, yên tâm làm ăn, hội nhập và phát triển mạnh trong đời sống xã hội nước sở tại.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp mặt Đoàn kiều bào tiêu biểu về dự Hội nghị người Việt Nam ở nước ngoài toàn thế giới lần thứ tư và Diễn đàn Tri thức và chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài.

Nhấn mạnh tinh thần “nghe cho thấu, thấy cho rõ và hiểu cho hết” tâm tư nguyện vọng của bà con kiều bào, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định: “Trách nhiệm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, của cả hệ thống chính trị, của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhằm phát huy tối đa sức mạnh của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng và phát triển cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là cầu nối quan trọng, nguồn lực, động lực thúc đẩy tiến trình hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để đất nước ta bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong thế giới ngày nay”.

Đại đoàn kết dân tộc là truyền thống quý báu, cội nguồn sức mạnh của dân tộc Việt Nam, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Sự nghiệp làm nên bởi chữ ‘đồng’ và từ ‘đồng bào’ ở đây có nghĩa là anh em cùng một bọc, điều đó đã bao hàm ý nghĩa sâu sắc về sự đoàn kết, về nguồn cội".

Ở những chặng đường mới, để đạt được các mục tiêu đã đề ra, chắc chắn không thể thiếu sự chung sức, đồng lòng nỗ lực phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, trong đó có những đóng góp quý báu của kiều bào ta ở nước ngoài - nguồn lực quan trọng để xây dựng đất nước hùng cường.