Nhận thức tầm quan trọng chiến lược của tiếng Việt, ngày 03/8/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 930/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án "Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023-2030" (Đề án). Theo đó, ngày 08/9 hàng năm được xác định là Ngày Tôn vinh tiếng Việt, trở thành dấu mốc thường niên nhằm lan tỏa tình yêu tiếng mẹ đẻ, khuyến khích phong trào dạy và học tiếng Việt, củng cố bản sắc dân tộc, tăng cường đoàn kết và nâng cao vị thế tiếng Việt trong nhiều lĩnh vực.

Quyết định số 930/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023 - 2030".

Phát biểu tại Lễ tổng kết Ngày Tôn vinh tiếng Việt năm 2025 tổ chức tại Hà Nội tháng 8/2025, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định, Đề án đã đi vào cuộc sống và dần trở thành phong trào rộng khắp trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Trong các chuyến công tác nước ngoài, lãnh đạo Đảng và Nhà nước luôn dành thời gian gặp gỡ kiều bào, lắng nghe tâm tư nguyện vọng và trao gửi trách nhiệm duy trì tiếng Việt, đồng thời tặng các bộ sách tiếng Việt được đặt tại cơ quan đại diện Việt Nam, hội đoàn, thư viện và trường học... những nơi có cộng đồng kiều bào sinh sống.

Vinh danh Sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài các năm 2023, 2024, 2025.

Giữ tiếng Việt không chỉ là trách nhiệm mà còn là chiến lược để duy trì bản sắc và củng cố sức mạnh cộng đồng người Việt toàn cầu. Đề án đặt mục tiêu nâng cao nhận thức về ngôn ngữ và văn hóa dân tộc đối với kiều bào trên toàn thế giới và bạn bè quốc tế, đặc biệt là thế hệ trẻ; lan tỏa mạnh mẽ tình yêu tiếng Việt, trở thành động lực thúc đẩy phong trào dạy và học tiếng Việt trong cộng đồng, qua đó góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống dân tộc; đặt nền tảng cho giai đoạn mới về phát triển vị thế tiếng Việt trên nhiều lĩnh vực giáo dục cộng đồng. Thông qua việc tôn vinh ngôn ngữ dân tộc, góp phần xây dựng cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài ổn định, đoàn kết, vững mạnh, tích cực đóng góp cho quê hương, đất nước; thúc đẩy việc công nhận cộng đồng người Việt là một dân tộc thiểu số chính thức tại những địa bàn có đông người Việt sinh sống.

Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm, bà Ngô Phương Ly, trao tặng Thư viện Trung tâm Oodi (Helsinki, Phần Lan) "Tủ sách tiếng Việt", ngày 21/10/2025.

Ngay từ khi Đề án được triển khai, nhiều phong trào học tiếng Việt và hoạt động văn hóa, giáo dục đã nở rộ. Cuộc thi "Tìm kiếm Sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài" là một minh chứng tiêu biểu. Qua 3 mùa tổ chức, 16 Sứ giả tiếng Việt đã được vinh danh, trở thành những tấm gương tiên phong trong việc gìn giữ và quảng bá tiếng Việt tại địa bàn sở tại. Chương trình Gala "Tiếng Việt thân thương", diễn ra hàng năm vào ngày 08/9, đã trở thành sự kiện quy tụ các gương mặt xuất sắc, vừa tôn vinh tiếng Việt vừa khuyến khích phong trào học tập trong cộng đồng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân tặng Tủ sách tiếng Việt cho cộng đồng người Việt Nam tại Thụy Điển, ngày 11/6/2025.

Tủ sách tiếng Việt, với hàng nghìn đầu sách được trao tặng, không chỉ cung cấp kiến thức mà còn tạo môi trường thực hành và sinh hoạt văn hóa cho kiều bào. Những tủ sách này được đặt tại các đại sứ quán, cơ sở hội đoàn, thư viện và trường học ở nhiều quốc gia, giúp thế hệ trẻ tiếp xúc trực tiếp với ngôn ngữ và văn hóa dân tộc, duy trì thói quen đọc, học và tìm hiểu cội nguồn. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Nguyễn Trung Kiên, năm 2025, hơn 5.600 cuốn sách và tài liệu dạy học tiếng Việt đã được trao tặng cho các địa bàn có cộng đồng người Việt sinh sống. Nhiều địa phương trong nước cũng tích cực tham gia: Thành phố Hồ Chí Minh tặng 6 tủ sách cho cộng đồng tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch và Lào; An Giang và Đồng Nai trao tặng sách và học bổng cho học sinh gốc Việt tại Campuchia. Các bộ, ngành và cơ quan báo chí phối hợp với hội đoàn triển khai nhiều sáng kiến giảng dạy và giữ gìn tiếng Việt, hình thành mạng lưới giáo dục rộng khắp.

Khánh thành Tủ sách Tiếng Việt trong Trung tâm Văn hoá Việt Nam tại Paris (Pháp), ngày 20/7/2024.

Bên cạnh đó, tiếng Việt còn được lồng ghép trong các hoạt động văn hóa - nghệ thuật. Trại hè Việt Nam, các câu lạc bộ tiếng Việt, buổi kể chuyện, đọc thơ, tập hát dân ca, cũng như các hoạt động ngoại khóa như gói bánh chưng, làm quà Tết... đều sử dụng tiếng Việt. Những chương trình này tạo môi trường học tập tự nhiên, giúp thế hệ trẻ kiều bào gắn bó với ngôn ngữ, hiểu lịch sử và phong tục Việt Nam, hình thành ý thức về bản sắc dân tộc. Nhờ đó, tiếng Việt không còn là môn học xa lạ, mà trở thành phần sinh hoạt đời sống hàng ngày, biểu tượng của cội nguồn và niềm tự hào dân tộc.

Thông qua chương trình Trại hè Việt Nam hàng năm, các kiều bào trẻ phát huy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, góp phần gìn giữ và lan tỏa tình yêu tiếng Việt trên khắp thế giới.

Vai trò của giáo viên và tình nguyện viên được phát huy mạnh mẽ. Từ các lớp học tại gia đình đến lớp học trực tuyến, từ câu lạc bộ đến trại hè, mọi hoạt động đều hướng tới mục tiêu lan tỏa giá trị tiếng Việt và khuyến khích thế hệ trẻ gắn bó với tiếng mẹ đẻ. Một sáng kiến tiêu biểu là Mạng lưới Giảng dạy tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam toàn cầu, do Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Fukuoka khởi xướng và ra mắt ngày 29/9/2025, xây dựng một “ngôi nhà chung” kết nối thầy cô, phụ huynh và người học tiếng Việt trên khắp thế giới. Chủ tịch Hội Người Việt Nam tại Fukuoka, Tổng Thư ký Mạng lưới Nguyễn Duy Anh, cho biết Mạng lưới hướng tới ba mục tiêu cốt lõi: giữ gìn và phát triển tiếng Việt như biểu tượng bất biến của bản sắc dân tộc; kết nối cộng đồng người Việt toàn cầu, khơi dậy niềm tự hào và tinh thần đoàn kết; quảng bá hình ảnh Việt Nam hiện đại, thân thiện, giàu truyền thống ra thế giới. Trên nền tảng số, Mạng lưới triển khai lớp học trực tuyến, xây dựng kho học liệu điện tử, tổ chức hội thảo quốc tế và kết nối thầy cô khắp năm châu, tạo môi trường học tập không biên giới.

Những trang báo tường do các em học sinh Trường Tiếng Việt Lạc Long Quân (Warsaw, Ba Lan) thực hiện.

Các kết quả đạt được trong ba năm triển khai Đề án cho thấy, khi có sự kết hợp đồng bộ giữa chính sách Nhà nước, nỗ lực của cộng đồng, hội đoàn, giáo viên và tình nguyện viên, tiếng Việt có thể lan tỏa bền vững, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc cho cộng đồng người Việt toàn cầu. Việc gìn giữ tiếng Việt không chỉ là trách nhiệm văn hóa mà còn là chiến lược củng cố sức mạnh cộng đồng, giữ bản sắc dân tộc và nâng cao vị thế tiếng Việt trong môi trường hội nhập quốc tế. Tiếng Việt trở thành nhịp cầu nối quá khứ, hiện tại và tương lai, là biểu tượng văn hóa - tinh thần và là sợi dây gắn kết cộng đồng người Việt khắp năm châu.

Lớp học hàng tuần tại Trường Việt ngữ Cây Tre (Osaka, Nhật Bản).

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, công tác giữ gìn và phát triển tiếng Việt trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài vẫn đối mặt với không ít thách thức. Việc duy trì tủ sách, lớp học tiếng Việt đòi hỏi nguồn lực về kinh phí và nhân lực; nhiều quốc gia gặp rào cản cơ chế giáo dục, hạn chế khả năng tiếp nhận chương trình tiếng Việt; việc phối hợp với trường sở địa phương cũng còn nhiều khó khăn...

Trước bối cảnh đó, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài xác định tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, đa dạng hóa hình thức hoạt động, huy động sự tham gia của các hội đoàn và thế hệ trẻ, kết hợp quảng bá tiếng Việt với các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao...

Nhiều gia đình kiều bào vẫn luôn hướng về cội nguồn qua trang phục dân tộc, món ăn ngày Tết và tiếng Việt thân thương.

Theo các chuyên gia, để tăng hiệu quả lâu dài, cần phát triển đồng bộ nhiều giải pháp: mở rộng tủ sách và áp dụng các tủ sách luân phiên giữa gia đình, câu lạc bộ và hội đoàn; phát triển chương trình học trực tuyến kết hợp giảng dạy truyền thống, xây dựng kho học liệu số, video, podcast, trò chơi tương tác để thế hệ trẻ tiếp cận tiếng Việt sinh động; tổ chức trại hè, lớp ngoại khóa, sự kiện văn hóa - nghệ thuật và thể thao, biến ngôn ngữ thành phần sống động trong đời sống cộng đồng; hình thành mạng lưới giáo viên, tình nguyện viên và kết nối các lớp học tại nhiều quốc gia, chia sẻ giáo trình, kinh nghiệm và tổ chức các hoạt động thực hành tiếng Việt hiệu quả.

Lễ Tôn vinh tiếng Việt tại Lào năm 2025.

Bài viết: Phan Anh

Đồ họa: Mai Anh