-Ông có thể cho biết những nét khái quát về thành quả hợp tác kinh tế của Quảng Trị và Lào?

Phát huy truyền thống do các thế hệ đi trước đã dày công vun đắp, trong những năm qua, quan hệ giữa Quảng Trị và 2 tỉnh Savannakhet, Salavan liên tục có những bước phát triển mới, đi vào chiều sâu và đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai tỉnh.

Hai bên đã ký kết và triển khai thực hiện tốt các Thỏa thuận hợp tác cấp cao trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh - quốc phòng và đối ngoại; hoàn thành công tác tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới đoạn qua hai tỉnh; hoàn thành công tác điều tra, khảo sát, thống kê, lập danh sách những người di cư tự do và kết hôn không giá thú trong vùng biên giới trình Trung ương hai nước phê duyệt và cấp quốc tịch cho các đối tượng đủ điều kiện ở lại.

Thực hiện Hiệp định Thương mại Biên giới Việt Nam - Lào năm 2015, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Kế hoạch thực hiện Hiệp định của Chính phủ hai nước về phát triển Thương mại Biên giới. Tuy nhiên hơn 2 năm qua do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 nên quan hệ hợp tác thương mại giữa Việt Nam và Lào có phần bị chững lại. Nhiều tiềm năng, dư địa phát triển, các văn kiện hợp tác giữa Quảng Trị với các tỉnh bạn Lào bị hạn chế…

Nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho doanh nghiệp vừa đảm bảo công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19, tại cặp cửa khẩu quốc tế Lao Bảo - Đen Sa vẳn, La Lay - La Lay các ngành chức năng của tỉnh Quảng Trị và hai tỉnh Savannakhet, Salavan/Lào đã tích cực thực hiện các giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp thực hiện thủ tục thông quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, người và phương tiện vận tải xuất nhập cảnh thực hiện phương án giao nhận hàng hóa tại khu vực cửa khẩu bằng việc đổi tài xế, đổi đầu xe đối với các doanh nghiệp đã được các lực lượng chức năng của Việt Nam - Lào tại cửa khẩu đồng ý, đảm bảo hàng hóa không bị ùn tắc, được thông quan thông suốt tại cửa khẩu.

Ông Hà Sỹ Đồng tại một buổi họp của UBND tỉnh Quảng Trị.

Tỉnh Quảng Trị đang tập trung đầu tư Cảng biển nước sâu Mỹ Thủy để từng bước hình thành Hành lang đường bộ từ cửa khẩu Quốc tế La Lay về cảng Mỹ Thủy kết nối với các tỉnh Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan.

Hiện nay, quốc lộ 15B phía Lào nối từ Cửa khẩu Quốc tế La Lay đã được đầu tư rất tốt, được đánh giá là một trong những tuyến quốc lộ đẹp nhất của Lào, kết nối các điểm du lịch nổi tiếng của tỉnh Salavan và các điểm du lịch khác của khu vực Nam Lào như di sản thế giới Wat Phou, thác Khon Pha Pheng trên sông Mêkong hùng vĩ nhất Đông Nam Á; kết nối các cửa khẩu Vang Tao - Chong Mek (Lào - Thái Lan), Nong Noc Khun - Domclo (Lào - Campuchia).

Tỉnh Salvan có tiềm năng lớn về nông nghiệp, kết nối với các tỉnh Nam Lào trên cao nguyên Boloven màu mỡ và trù phú. Nhiều nông sản hàng hóa sản xuất tại tỉnh Salavan đã và đang được xuất khẩu về Việt Nam qua cửa khẩu quốc tế La Lay với số lượng khá lớn như sắn củ tươi, sắn lát khô, lúa gạo... Chỉ tính riêng trong 3 năm 2020-2022, tỉnh Quảng Trị cũng đã cam kết hỗ trợ tỉnh Salavan mỗi năm 2 tỷ đồng để đầu tư xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng, phát triển nông thôn tại khu vực biên giới bằng các công trình cụ thể theo đề xuất của tỉnh Salavan.

Những năm gần đây, các hoạt động đầu tư nước ngoài tại tỉnh Savanakhet, nhất là tại huyện Sêpon, nơi có Khu thương mại biên giới Đensavan tiếp giáp với Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo (Quảng Trị) đang trở nên sôi động. Hàng hóa quá cảnh từ cảng Đà Nẵng qua cửa khẩu quốc tế Lao Bảo sang Lào và ngược lại tăng đột biến.

Theo số liệu của Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị, các năm 2020, 2021 mỗi năm có trên 120.000 lượt phương tiện, gần 2 triệu tấn hàng hóa, gần 60.000 lượt container quá cảnh qua cửa khẩu quốc tế Lao Bảo. Năm 2022, tuyến đường bộ cao tốc Cam Lộ (Quảng Trị) – Túy Loan (Đà Nẵng) sẽ hoàn thành đi vào vận hành.

Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt chủ trương quy hoạch dự án đường bộ cao tốc Cam Lộ - Lao Bảo quy mô mặt cắt 4 làn xe; hiện nay, tỉnh Quảng Trị đang phối hợp các bộ, ngành Trung ương sớm triển khai dự án để kết nối toàn tuyến cao tốc Lao Bảo – Đà Nẵng. Từ ngày 3/12/2021, tuyến đường sắt Vientiane (Lào) - Côn Minh (Trung Quốc) chính thức vận hành sẽ mở ra cơ hội mới hình thành hành lang giao thông Lao Bảo - Sêno -Vientiane - Côn Minh, kết nối tiểu vùng sông Mêkong (GMS) rộng lớn.

Dự báo giai đoạn 2022 - 2030 các hoạt động đầu tư, thương mại tại khu vực Lao Bảo (Việt Nam) - Đensavan (Lào) sẽ trở nên sôi động.

Thành quả lớn nhất đạt được trong hợp tác kinh tế giữa tỉnh Quảng Trị với các tỉnh bạn Lào chính là nâng cao đời sống người dân hai nước; Nhân dân các tỉnh, nhân dân dọc tuyến biên giới có mối quan hệ ngày càng khăng khít, keo sơn bền chặt...

- Sau 24 năm tính từ ngày thành lập, Khu Kinh tế - Thương mại đặc biệt Lao Bảo đã đạt được nhiều thành tựu, thưa ông, trong tương lai Quảng Trị đặt kỳ vọng gì vào sự phát triển của Lao Bảo?

Khu KT-TM đặc biệt Lao Bảo được hình thành từ ngày 12/11/1998 theo Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 219/1998/QĐ-TTg với tên gọi ban đầu là Khu vực khuyến khích phát triển kinh tế – thương mại Lao Bảo dựa trên lợi thế của khu vực, mối quan hệ hữu nghị đặc biệt giữa hai nước, chủ trương của hai Bộ Chính trị cũng như sự quyết tâm của hai Chính phủ Việt Nam và Lào trong việc lựa chọn và thiết lập một khu vực chung, cho phép áp đụng thí điểm những chính sách đặc thù, trên cơ sở đó sẽ nhân rộng ra các khu vực khác khi có điều kiện.

Tổng thu ngân sách trong 20 năm đạt khoảng 3.859 tỷ đồng. Cùng với việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và thu hút đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, tốc độ đô thị hóa khu vực đã được đẩy nhanh. Có thể nói chưa có một khu vực nào nằm ở miền núi của miền trung Việt Nam lại có tốc độ phát triển đô thị nhanh đến vậy.

Tuy nhiên, cơ chế chính sách từ phía Chính phủ Việt Nam và Lào áp dụng cho địa bàn không ổn định, luôn thay đổi đã ảnh hưởng lớn đến khu vực. Chính vì vậy, về phía tỉnh Quảng Trị đang phối hợp với tỉnh Savannakhet xây dựng dự thảo, cùng kiến nghị Chính phủ 2 nước đồng ý cho hình thành Khu kinh tế Thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Densavan.

Việc hình thành Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới giữa Densavan và Lao Bảo hứa hẹn sẽ là “làn gió mới” trong kêu gọi các nhà đầu tư; tạo cơ hội cho cư dân hai bên biên giới tiếp tục phát huy những lợi thế để phát triển kinh tế; vun đắp thêm tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa nhân dân hai nước. Về phía tỉnh Quảng Trị, khu kinh tế này trong tương lai không xa được kỳ vọng sẽ là “cú hích” giúp phát triển kinh tế - xã hội vùng phía Tây Quảng Trị, với trọng điểm là huyện Hướng Hoá.