“Trong 35 năm hoạt động tại Việt Nam, Tổ chức Cứu trợ Trẻ em tại Việt Nam (SC) đã không ngừng thay đổi và phát triển, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước. Thông qua các can thiệp và cách tiếp cận mới cùng sự hợp tác, hỗ trợ bền vững từ các cơ quan đối tác, mỗi năm SC đã hỗ trợ hàng triệu trẻ”. Đó là chia sẻ của bà Lê Thị Thanh Hương, Trưởng đại diện Tổ chức SC khi trao đổi với Tạp chí Thời đại về những thành tựu của SC trong hành trình 35 năm tại Việt Nam.

Tổ chức Cứu trợ Trẻ em bắt đầu có một số hoạt động hỗ trợ đầu tiên tại Việt Nam vào năm 1968. Nhưng hơn 20 năm sau, năm 1990, SC mới chính thức đăng ký hoạt động tại đây và là một trong những tổ chức phi chính phủ (PCP) đầu tiên hoạt động tại Việt Nam sau thời kỳ đổi mới. SC tới Việt Nam với sứ mệnh thúc đẩy những đột phá trong cách quan tâm tới trẻ em, mong muốn mang lại những thay đổi tích cực, nhanh chóng và bền vững cho cuộc sống của trẻ.

Bà Lê Thị Thanh Hương, Trưởng đại diện Tổ chức SC.

Thời kỳ đầu, SC có 4 văn phòng đại diện với nguồn lực hỗ trợ từ Tổ chức Cứu trợ Trẻ em Mỹ, Anh, Nhật Bản và Thụy Điển. Các văn phòng hoạt động tương đối độc lập với nhau. Với việc sáp nhập hoạt động của các Tổ chức Cứu trợ Trẻ em thành viên và sự ra đời của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em Quốc tế vào năm 2010 hoạt động song song trong cả lĩnh vực phát triển và cứu trợ khẩn cấp, SC đã trở thành tổ chức lớn nhất trên thế giới hoạt động về quyền trẻ em và luôn hướng tới một thế giới mà mọi trẻ em đều có quyền được sống còn, được bảo vệ, được phát triển và tham gia.

Việc sáp nhập 4 tổ chức thành viên đã mang lại những dự án đa dạng với nhiều cách tiếp cận phong phú, nguồn lực dồi dào và cách tổ chức hoạt động hiệu quả. Từ hoạt động đầu tiên của SC là dự án dinh dưỡng trẻ em tại Thanh Hóa, với cách tiếp cận sáng tạo dựa vào cộng đồng và lấy trẻ em làm trung tâm, chương trình lá cờ đầu này sau đó được nhân rộng. Bước đi đầu tiên này tạo tiền đề cho sự phát triển không ngừng của SC.

Tới nay, SC đã từng hoạt động tại hơn nửa số tỉnh thành của Việt Nam. Với văn phòng tại Hà Nội, Lào Cai, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, cùng sự nhiệt huyết của nhiều thế hệ lãnh đạo và nhân viên từ những ngày đầu tiên, đặc biệt là sự hỗ trợ, hợp tác hiệu quả của các cơ quan đối tác, SC đã không ngừng phát triển và mở rộng hoạt động trên các lĩnh vực, từ chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng đến các chương trình giáo dục, bảo vệ trẻ em cũng như cứu trợ khẩn cấp và giảm thiểu rủi ro thiên tai.

Trải qua hơn 100 năm kể từ ngày đầu được thành lập tại Anh Quốc, đến nay, tôn chỉ, sứ mệnh của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em không hề thay đổi. Đó là: Thúc đẩy những đột phá trong việc quan tâm tới trẻ em trên thế giới nhằm đạt được sự thay đổi trước mắt và lâu dài cho trẻ em. Tầm nhìn của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em là một thế giới nơi mọi trẻ em có quyền được sống, được bảo vệ, được phát triển và tham gia. Đây không chỉ là mục tiêu chung của tổ chức trên toàn cầu, mà còn là định hướng mà SC cam kết thực hiện trong từng dự án và hoạt động. Tại Việt Nam, chúng tôi tập trung vào sáu lĩnh vực hoạt động chính gồm: Giáo dục, Sức khỏe và Dinh dưỡng, Bảo vệ trẻ em, Quản trị quyền trẻ em, Giảm nghèo cho trẻ em và thanh thiếu niên, Giảm nhẹ rủi ro thiên tai và Ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tầm nhìn của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em là một thế giới nơi mọi trẻ em có quyền được sống, được bảo vệ, được phát triển và tham gia.

SC đặt ra ba tham vọng đến năm 2030: Không trẻ em nào bị tử vong trước 5 tuổi vì những lý do có thể phòng tránh được; Mọi trẻ em được hưởng một nền giáo dục có chất lượng; Bạo lực với trẻ em không còn được dung thứ. Để đạt được các mục tiêu này, chúng tôi theo đuổi nguyên lý thay đổi dựa trên bốn yếu tố: đổi mới sáng tạo, đảm bảo tiếng nói của trẻ em, xây dựng các quan hệ đối tác chiến lược và triển khai các mô hình tác động hiệu quả ở quy mô lớn.

Với những định hướng này, SC hy vọng sẽ tiếp tục hành trình đồng hành cùng trẻ em và cộng đồng tại Việt Nam, tạo nên những tác động tích cực, bền vững và mở ra nhiều cơ hội phát triển cho các thế hệ tương lai.

Trong 35 năm hoạt động tại Việt Nam, SC đã không ngừng thay đổi và phát triển, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước. Thông qua các can thiệp và cách tiếp cận mới cùng sự hợp tác, hỗ trợ bền vững từ các cơ quan đối tác, mỗi năm SC đã hỗ trợ được hàng triệu trẻ, riêng năm 2023 là 8,4 triệu trẻ em được lớn lên khỏe mạnh, có nền tảng giáo dục có chất lượng và an toàn, đảm bảo các em được bảo vệ an toàn khỏi bạo lực, xâm hại. SC cũng tạo điều kiện để các em được tham gia đóng góp ý kiến cho những vấn đề có liên quan tới trẻ em, hỗ trợ sinh kế để giảm nghèo và tăng cường khả năng chống chịu trước những tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu.

Trong lĩnh vực Y tế và Dinh dưỡng, SC là tổ chức đi đầu trong việc thực tiễn hóa và nhân rộng mô hình Chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh liên tục từ nhà đến bệnh viện; cách tiếp cận khuyến khích thực hành phòng tránh tích cực ngay tại nhà và cộng đồng, đồng thời nâng cao chất lượng, khả năng tiếp cận và việc sử dụng dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh tại các cơ sở y tế. Cách tiếp cận này đảm bảo tính bền vững nhờ dựa vào hệ thống y tế hiện có, nâng cao khả năng quản lý Chương trình Chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh, môi trường chính sách, củng cố năng lực của cán bộ y tế, cũng như huy động sự tham gia của cộng đồng thông qua các mô hình Đội chuyển tuyến, Đội chăm sóc y tế thôn bản... Về dinh dưỡng chúng tôi đã đóng góp một khối lượng lớn kinh nghiệm thực tế, góp phần xây dựng nền tảng bền vững cho việc hình thành Chiến lược Dinh dưỡng Quốc gia do Viện Dinh dưỡng hợp tác cùng các tổ chức PCP quốc tế phát triển.

Vườn rau dinh dưỡng trong trường tiểu học tại Bảo Yên, Lào Cai.

Với mục tiêu mang lại cơ hội tiếp cận giáo dục cơ bản chất lượng cho mọi trẻ em, đặc biệt là trẻ em dân tộc thiểu số, SC đã triển khai nhiều sáng kiến giáo dục giúp hàng trăm ngàn trẻ từ 3-11 tuổi tại các vùng khó khăn phát triển kỹ năng học tập và học tiếng Việt. Những chương trình này giúp các em tăng sự tự tin, sẵn sàng đến trường, đồng thời góp phần nâng cao đáng kể kết quả học tập. Hai phương pháp tiếp cận chung của SC là Hỗ trợ trẻ mầm non làm quen với đọc viết và toán; Tăng cường đọc viết đã chứng minh hiệu quả và khả năng ứng dụng cao qua kinh nghiệm thực tiễn trong nhiều dự án, đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng Đề án tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mẫu giáo và tiểu học dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2020, định hướng 2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như chương trình Bồi dưỡng giáo viên thường xuyên và được triển khai tại hơn 30 tỉnh thành. Trong năm 2023, gần 200.000 trẻ em tại hơn 300 trường học đã được hưởng lợi từ các chương trình này, tạo ra những thay đổi tích cực trong chất lượng giáo dục tại vùng sâu, vùng xa và góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững về giáo dục của Việt Nam.

Ngày hội Giao lưu tiếng Việt tại Điện Biên.

Để thúc đẩy quyền được bảo vệ và quyền tham gia của trẻ em, SC đã đồng hành cùng ngành Lao động, Thương binh và Xã hội, các tổ chức xã hội và cộng đồng, đảm bảo mọi trẻ em, đặc biệt trẻ em yếu thế được sống trong môi trường an toàn, được bảo vệ khỏi tổn hại thể chất, tinh thần và trên không gian mạng. Chúng tôi cũng cam kết đảm bảo tiếng nói và quyền tham gia của trẻ em được tôn trọng và đáp ứng bởi các bên liên quan, các tổ chức/cá nhân có trách nhiệm và những người lớn khác. SC tập trung xây dựng hệ thống bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng, nâng cao kỹ năng và kiến thức cho gia đình và cán bộ địa phương để phòng ngừa, ứng phó hiệu quả với các vấn đề bạo lực, xâm hại trẻ em. Chúng tôi tự hào là đơn vị tiên phong trong giáo dục kỷ luật tích cực tại nhà trường và gia đình, với những mô hình đã được áp dụng rộng rãi, góp phần tạo nên môi trường phát triển an toàn, lành mạnh cho trẻ em. Chúng tôi cũng đã có nhiều hoạt động tích cực trong việc thúc đẩy thực hiện Hướng dẫn về Quyền Trẻ em trong nguyên tắc kinh doanh, đảm bảo thực thi quyền trẻ em trong khu vực doanh nghiệp.

Cuộc thi vẽ Tiếng nói của chúng em.

Hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THCS.

Với vai trò là tổ chức PCP hàng đầu trong lĩnh vực cứu trợ khẩn cấp, SC là thành viên chủ chốt của nhóm Đối tác giảm nhẹ thiên tai thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, tích cực tham gia các nhóm kỹ thuật quốc gia về quản lý rủi ro thiên tai, nước sạch và vệ sinh môi trường. Chúng tôi tập trung vào nâng cao năng lực cho trẻ em, cộng đồng và chính quyền địa phương trong việc chuẩn bị và ứng phó thiên tai. Sau cơn bão số 3 năm 2024 (Yagi) gây thiệt hại nặng nề, SC đã huy động thành công và cam kết viện trợ gần 1,5 triệu USD (hơn 36 tỷ VNĐ) cho Lào Cai và Yên Bái, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong công tác ứng phó khẩn cấp tại Việt Nam.

Hỗ trợ khẩn cấp và phục hồi sau bão số 3 Yagi.

Người dân tham gia trồng rừng ngập mặn tại xã Tam Giang, Năm Căn, Cà Mau.

Trong bối cảnh xã hội ngày nay, trẻ em không chỉ đối mặt với những thách thức về thể chất mà còn phải đối diện với áp lực tâm lý và xã hội. Các em cần một môi trường hỗ trợ toàn diện, nơi sức khỏe tâm thần, kỹ năng sống và khả năng thích ứng được chú trọng, đồng thời cần được trao cơ hội để hiểu và thực hiện đầy đủ các quyền của mình.

Là một tổ chức hoạt động độc lập về quyền trẻ em, chúng tôi tiếp tục hướng đến việc thúc đẩy quyền cho trẻ em và thanh thiếu niên, giúp các em trở thành hạt nhân của sự thay đổi và chủ động hành động vì thế hệ tương lai. Trong giai đoạn 2025-2027, chúng tôi sẽ tập trung nguồn lực vào các trọng tâm: Một là hỗ trợ sức khỏe tâm thần và tâm lý cho trẻ em và thanh thiếu niên. Hai, nâng cao khả năng thích ứng của trẻ em và cộng đồng trước những tác động tiêu cực của thiên tai và khủng hoảng môi trường thông qua các chương trình giáo dục khí hậu và mô hình sinh kế bền vững. Ba, đảm bảo trẻ em được tiếp cận nền giáo dục chất lượng cao và có những kỹ năng cần thiết để chuyển tiếp thành công vào thị trường lao động, thông qua ứng dụng công nghệ trong giáo dục và các chương trình phát triển kỹ năng vị thành niên. Bốn, thúc đẩy thực hiện Hướng dẫn về quyền trẻ em trong nguyên tắc kinh doanh (CRBP), hướng đến xây dựng môi trường sống an toàn và lành mạnh cho các em thông qua mô hình "Gia đình an toàn", "Kỷ luật tích cực trong thực hành làm cha mẹ hàng ngày (PDEP)".

SC tiếp tục hướng đến việc thúc đẩy quyền cho trẻ em và thanh thiếu niên, giúp các em trở thành hạt nhân của sự thay đổi và chủ động hành động vì thế hệ tương lai.

Điểm nhấn quan trọng trong tất cả các chương trình của chúng tôi là luôn đặt trẻ em vào trung tâm và luôn nỗ lực tạo điều kiện để chính trẻ em và thanh thiếu niên được làm chủ những sáng kiến và hành động, trở thành những người dẫn dắt cho sự thay đổi trong cộng đồng của mình. Với sự hợp tác chặt chẽ cùng các cơ quan chính phủ, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội, chúng tôi tin tưởng sẽ cùng trẻ em xây dựng một thế hệ tự tin, bản lĩnh, sẵn sàng kiến tạo tương lai tốt đẹp.

Tác phẩm về chủ đề biến đổi khí hậu do học sinh Việt Nam thực hiện được chia sẻ tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2022 (COP27) được tổ chức tại Ai Cập.

Chúng tôi thường xuyên chia sẻ các câu chuyện thành công, câu chuyện điển hình từ các dự án tại Việt Nam cho nhà tài trợ cũng như thông qua các kênh truyền thông của Tổ chức Cứu trợ Trẻ em khu vực và toàn cầu. Một số hoạt động nổi bật của chúng tôi cũng được đăng tải trên các phương tiện truyền thông quốc tế. Các nội dung này thể hiện những nỗ lực không ngừng của Việt Nam trong việc bảo vệ quyền trẻ em và thúc đẩy các sáng kiến vì trẻ em, tạo nên hình ảnh tích cực của Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế.

SC cũng chú trọng đưa tiếng nói của trẻ em Việt Nam đến với các diễn đàn quốc tế, giúp các em có cơ hội chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và quan điểm của mình. Những năm gần đây, cùng với Tổ chức Cứu trợ Trẻ em khu vực và toàn cầu, chúng tôi đã tích cực đóng góp các tác phẩm sáng tạo về chủ đề biến đổi khí hậu của trẻ em từ các vùng dự án để chia sẻ tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc, giúp lan tỏa tiếng nói của trẻ em Việt Nam về những vấn đề cấp bách mà các em đang phải đối mặt. Tham gia chia sẻ và cập nhật tiến trình thực thi quyền trẻ tại Việt Nam… Những câu chuyện chân thực này không chỉ tạo ấn tượng mạnh mẽ mà còn góp phần xây dựng một hình ảnh Việt Nam năng động và đầy trách nhiệm trước các vấn đề toàn cầu.

Với những nỗ lực này, SC không chỉ góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực bảo vệ và phát triển trẻ em mà còn trở thành cầu nối quan trọng, lan tỏa những giá trị và hình ảnh tốt đẹp của đất nước Việt Nam ra thế giới.

Những thách thức trong thời đại mới đòi hỏi chúng ta, trong đó có SC, phải hành động ngay lập tức với những giải pháp mới nhằm tạo dựng một tương lai nơi mọi trẻ em đều được phát triển toàn diện, được lớn lên mạnh khỏe, được bảo vệ và được học tập trong môi trường an toàn. Sứ mệnh của chúng tôi vẫn không thay đổi, đó là luôn hướng đến việc kiến tạo những thay đổi lâu dài và bền vững cho trẻ em Việt Nam. Nhưng chúng tôi sẽ cần thay đổi cách tiếp cận và tăng cường hợp tác và chia sẻ nguồn lực với các đối tác tốt hơn nữa để đảm có sự tham gia tích cực của địa phương và cộng đồng trong các dự án của mình và cùng với họ tìm ra những giải pháp mới cho những thách thức mà trẻ em sẽ phải đối mặt trong tương lai.

Chúng tôi cam kết thúc đẩy quyền và sự tham gia của trẻ em, biến các em thành hạt nhân của sự thay đổi thông qua các chương trình đổi mới, bao trùm và bền vững. Chúng tôi sẽ phát huy thế mạnh qua các chương trình dựa trên bằng chứng, sử dụng công nghệ đổi mới sáng tạo (T4D) và tiếp cận giáo dục, y tế, và bảo vệ trẻ em một cách toàn diện. Đồng thời, việc trang bị cho trẻ em kỹ năng sống và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu là ưu tiên chiến lược, hướng tới xây dựng cộng đồng bền vững và có khả năng chống chịu, tạo ra các giải pháp hiệu quả và mở rộng tác động đến mọi cấp độ, từ cộng đồng đến chính sách quốc gia.

Chúng tôi sẽ thay đổi mạnh mẽ hơn nữa trong việc đưa ra mô hình hoạt động hiệu quả và bền vững thông qua một bộ máy tinh, gọn, nhẹ, áp dụng công nghệ và sáng tạo, tăng cường hợp tác chiến lược, và huy động nguồn lực đa dạng để trở thành đối tác chiến lược trong công tác trẻ em và thúc đấy quyền trẻ em và cung cấp các giải pháp kỹ thuật tối ưu cho những vấn đề liên quan đến trẻ em.

SC cam kết thúc đẩy quyền và sự tham gia của trẻ em, biến các em thành hạt nhân của sự thay đổi thông qua các chương trình đổi mới, bao trùm và bền vững.

Chúng tôi sẽ cần phải đổi mới hơn nữa trong giai đoạn 2025-2027 để:

- Trẻ em và cộng đồng sẽ có sức mạnh và nguồn lực để tự mình tạo ra những thay đổi tích cực và lâu dài cho chính mình

- Trẻ em bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu, phân biệt đối xử và bất bình đẳng sẽ được bảo vệ đầy đủ các quyền của mình để các em có thể tận hưởng một cuộc sống tốt đẹp hơn ở hiện tại và tương lai

- Trẻ em luôn có người đồng hành và được tham gia đóng góp ý kiến trong những tiến trình ra những quyết định có liên quan đến các em.