e magazine
Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

10:53 | 04/01/2023

Nói đến Bến Tre thì ngoài ấn tượng mơ hồ từ nhạc phẩm Dáng dứng Bến Tre, vùng đất này được biết đến, được hình dung trong suy nghĩ của số đông như thế nào vẫn là câu hỏi còn để ngỏ. Nói vậy để thấy, nếu khu biệt lại trong phạm vi hẹp hơn là về kinh tế thì dấu ấn của địa phương này còn gợi nhiều tò mò hơn nữa. Đây có lẽ cũng là khó khăn lớn nhất với Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ. Đảm nhiệm trọng trách và lĩnh xướng công cuộc phát triển kinh tế Bến Tre, ông Thọ sẽ đối diện với nhiều cửa ải không dễ dàng vượt qua. Nhân dịp Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 13-NQ/TW về phát triển tổng thể vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Thời Đại đã có cuộc trao đổi với ông Thọ về tiềm năng, hy vọng, cơ hội cũng như những trở ngại mà Bến Tre sẽ gặp phải trong thực tiễn.
Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

Nói đến Bến Tre thì ngoài ấn tượng mơ hồ từ nhạc phẩm Dáng dứng Bến Tre, vùng đất này được biết đến, được hình dung trong suy nghĩ của số đông như thế nào vẫn là câu hỏi còn để ngỏ. Nói vậy để thấy, nếu khu biệt lại trong phạm vi hẹp hơn là về kinh tế thì dấu ấn của địa phương này còn gợi nhiều tò mò hơn nữa. Đây có lẽ cũng là khó khăn lớn nhất với Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ. Đảm nhiệm trọng trách và lĩnh xướng công cuộc phát triển kinh tế Bến Tre, ông Thọ sẽ đối diện với nhiều cửa ải không dễ dàng vượt qua.

Nhân dịp Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 13-NQ/TW về phát triển tổng thể vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Thời Đại đã có cuộc trao đổi với ông Thọ về tiềm năng, hy vọng, cơ hội cũng như những trở ngại mà Bến Tre sẽ gặp phải trong thực tiễn.

- Thưa ông, Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (viết tắt là NQ 13) xác định mục tiêu phát triển của Bến Tre thế nào trong mối liên kết vùng?

- Bí thư Lê Đức Thọ: Liên kết vùng đã được Đảng ta định hướng tại văn kiện các Đại hội VIII, X, XI và gần nhất là Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Nghị quyết đã hiện thực hóa chủ trương của Đảng về liên kết vùng với nhiều chính sách sát hợp, tạo bước đột phá cho sự phát triển toàn vùng và của từng địa phương trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Trên cơ sở đó, ngày 10/10/2022 Tỉnh ủy Bến Tre đã cụ thể hóa bằng Chương trình số 26-CTr/TU thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị; trong đó, xác định mục tiêu phát triển tỉnh trong mối liên kết vùng, cụ thể:

-Đến năm 2030, phát triển tỉnh Bến Tre nhanh, toàn diện, bền vững trong khu vực vùng ĐBSCL; phấn đấu trở thành tỉnh phát triển ở mức khá của cả nước (top 30); tăng cường kết nối nội vùng, liên vùng, trong nước và quốc tế; phát triển Bến Tre thành trung tâm đầu mối về nông nghiệp gắn với vùng nguyên liệu chính về trái cây, rau màu của vùng ĐBSCL; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng số đồng bộ, hiện đại và kết nối thuận lợi với các tỉnh ĐBSCL và cả nước.

-Đến năm 2045, Bến Tre có nền kinh tế phát triển tiên tiến và bền vững, bảo đảm môi trường theo hướng thông minh, sáng tạo, xanh, sạch, là nơi “đáng sống” cho người dân; các trụ cột tăng trưởng có trình độ phát triển cao và trở thành động lực phát triển quan trọng của tỉnh, vùng ĐBSCL và cả nước.

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

- Đâu là những thế mạnh của Bến Tre sẽ được tập trung khai thác theo NQ13, thưa ông?

- Bí thư Lê Đức Thọ: Những thế mạnh của tỉnh sẽ được tập trung khai thác cụ thể là:

- Thứ nhất, Bến Tre ở vị trí tương đối thuận lợi của tuyến giao lưu kinh tế với Thành phố Hồ Chí Minh và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam thông qua hệ thống đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương - cầu Rạch Miễu - kết nối cầu Cổ Chiên với tỉnh Trà Vinh và các tỉnh phía Nam ĐBSCL như Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau,… là đầu mối giao thương hàng hóa và trở thành vệ tinh của vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là cơ hội tốt để thúc đẩy phát triển nhanh các ngành thương mại, dịch vụ, du lịch, đô thị hóa trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, Bến Tre có khoảng 65 km đường bờ biển với 3 huyện giáp biển (chiếm 50% diện tích toàn tỉnh), có điều kiện khai thác thềm lục địa để phát triển kinh tế biển, du lịch, năng lượng tái tạo,...

-Thứ hai, về kinh tế, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) tính theo giá hiện hành năm 2022 ước đạt 63.585 tỷ đồng, chủ yếu được thúc đẩy bởi ngành nông nghiệp và sản xuất, đóng vai trò trụ đỡ kinh tế tỉnh nhà, chiếm tới khoảng 34,9% GRDP của tỉnh.

Tỉnh đã xây dựng một số chuỗi giá trị các sản phẩm nông nghiệp chủ lực và đạt được một số kết quả khả quan; một số sản phẩm nông nghiệp có giá trị cao của Bến Tre đã khẳng định được chỗ đứng ở các thị trường trong nước và xuất khẩu như: dừa, sầu riêng, măng cụt, bưởi da xanh, chôm chôm, xoài, cây giống, cây cảnh,...

Đây là thế mạnh để tỉnh phát triển trung tâm đầu mối về nông nghiệp gắn với vùng nguyên liệu chính về trái cây, rau màu của vùng ĐBSCL; trong đó, tỉnh ưu tiên phát triển các sản phẩm đặc sản nổi tiếng như bưởi da xanh, dừa xiêm cùng những thương hiệu nội địa mạnh với chỉ dẫn địa lý rõ ràng; đặc biệt tỉnh vừa xuất khẩu lô bưởi da xanh đầu tiên của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ, khẳng định được thương hiệu và giá trị nông sản của cả nước nói chung và tỉnh Bến Tre nói riêng. Bên cạnh, còn có các sản phẩm trái cây, thủy sản đạt chất lượng cao và đồng đều với khả năng tiếp cận nhiều thị trường quốc tế.

-Thứ ba, với lợi thế tài nguyên du lịch đặc thù gắn với đồng bằng ven biển, Bến Tre nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung có sức hấp dẫn cao đối với thị trường khách du lịch quốc tế. Bến Tre có thế mạnh lớn để phát triển du lịch sinh thái; tiềm năng rừng ngập mặn, bãi biển là cơ hội phát triển du lịch sinh thái.

-Thứ tư, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt là hạ tầng giao thông đang được tập trung đầu tư, tạo kết nối thuận lợi trong nội tỉnh và liên vùng, là một trong những động lực cho các nhà đầu tư đến với Bến Tre.

Hiện cầu Rạch Miễu 2 đã khởi công và sắp tới đây tỉnh sẽ triển khai nhiều dự án khác như cầu Đình Khao (thay thế phà Đình Khao) kết nối tỉnh Bến Tre với tỉnh Vĩnh Long; sắp tới đề xuất dự án xây dựng cầu Tân Phú;… hứa hẹn đưa Bến Tre phát triển nhanh trong tương lai gần.

Đặc biệt, dự án tuyến đường bộ ven biển kết nối các tỉnh Bến Tre - Trà Vinh - Tiền Giang và Thành phố Hồ Chí Minh, đây là hành lang tạo động lực tăng trưởng mới, đột phá cho Bến Tre, giúp tăng cường kết nối 3 huyện ven biển: Bình Đại, Ba Tri và Thạnh Phú, thúc đẩy liên kết của Bến Tre với các tỉnh Trà Vinh, Tiền Giang và Thành phố Hồ Chí Minh.

-Thứ năm, dân số tỉnh Bến Tre khoảng 1,3 triệu người, trong đó tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao, Bến Tre có thể đáp ứng cho các ngành cần nhiều lao động trong giai đoạn đầu (doanh nghiệp FDI, công nghiệp chế biến, xây dựng kết cấu hạ tầng,…) và là nền tảng cho việc hình thành con người tri thức của các ngành công nghiệp mới trong tương lai.

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng
Ông Lê Đức Thọ (đứng giữa) trong buổi khảo sát tiến độ nghiên cứu hướng tuyến đường ven biển qua địa phận Bến Tre

- Đầu năm nay, phát biểu trong buổi làm việc khi Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ về thăm Bến Tre, ông có nhấn mạnh việc Bến Tre phát triển hướng Đông, trong đó có lấn biển để tạo không gian phát triển mới cho tỉnh, đề xuất này gắn kết với kế hoạch thực thi Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện NQ 13 thế nào, thưa ông ?

- Bí thư Lê Đức Thọ: Phát triển khu vực lấn biển phù hợp với định hướng phát triển Bến Tre về hướng Đông theo Nghị quyết số 04-NQ/TU, ngày 29/01/2021 của Tỉnh ủy, trong đó trọng tâm là phát triển kinh tế biển gắn với tiềm năng, lợi thế của tỉnh.

Bến Tre cũng đã kiến nghị Trung ương cho phép triển khai thí điểm dự án lấn biển tại một số khu vực bờ biển của tỉnh nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng kinh tế biển, phòng chống sạt lở, tạo quỹ đất và không gian phát triển mới cho địa phương.

Tỉnh cũng đã thành lập Ban chỉ đạo nghiên cứu, lập Đề án phát triển khu vực kinh tế biển. Đồng thời, các nhà đầu tư cũng đã đến tìm hiểu, nghiên cứu, khảo sát để phát triển dự án về khu đô thị, thương mại, dịch vụ, cảng biển tại 3 huyện biển của tỉnh. Nội dung đề xuất về lấn biển cũng đã được đưa vào Quy hoạch tỉnh Bến Tre thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đang trình Hội đồng thẩm định Trung ương xem xét, phê duyệt để triển khai thực hiện.

- Nói một cách khách quan thì Bến Tre là một địa phương có vị trí rất khiêm nhường nếu so sánh với các tỉnh khác, đã gần một năm rưỡi kể từ ngày ông đảm nhiệm trọng trách Bí thư Tỉnh ủy, đâu là những điều ông trăn trở về sự phát triển của tỉnh?

- Bí thư Lê Đức Thọ: Vấn đề tôi trăn trở nhất hiện nay là kinh tế - xã hội của tỉnh, gần đây tuy có bước phát triển nhanh nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng; GRDP còn tương đối khiêm tốn; thu nhập bình quân đầu người mới đạt 49 triệu đồng trong năm 2022; tỷ lệ hộ nghèo điều tra sơ bộ cuối năm 2022 toàn tỉnh có 14.326 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 3,55%.

Tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong việc tiếp cận đến các thị trường xuất khẩu với chi phí vận chuyển cao; cơ sở hạ tầng tuy được quan tâm đầu tư nhưng do hệ thống sông rạch nhiều, địa hình bị ngăn cách, nền đất yếu, thiếu nguồn vật liệu,... nên nhu cầu vốn đầu tư lớn, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển một số ngành, lĩnh vực.

Công nghiệp có phát triển nhưng chưa có nhiều ngành sản xuất/chế biến có giá trị gia tăng cao, quy mô lớn, công nghệ hiện đại; các ngành công nghiệp mũi nhọn và công nghiệp ưu tiên, công nghiệp hỗ trợ phát triển chậm; công nghiệp chế biến nông sản - thủy sản chưa phát triển mạnh; kinh tế biển phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Hệ thống hạ tầng kinh tế kỹ thuật nói chung, trong đó trước hết là hệ thống giao thông, thủy lợi còn nhiều hạn chế. Chưa có nhiều doanh nghiệp lớn làm đầu tàu dẫn dắt, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trình độ ứng dụng khoa học - công nghệ chưa cao, năng lực sản xuất, kinh doanh và cạnh tranh còn yếu, hạn chế khi tiếp cận đến các thị trường xuất khẩu khó tính. Môi trường đầu tư kinh doanh của tỉnh mặc dù đã có nhiều cải thiện, nhưng còn thiếu quỹ đất sạch, giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, chi phí đầu tư cao...vì vậy chưa tạo ra nhiều cơ hội để nhà đầu tư, doanh nghiệp mở rộng đầu tư sản xuất, kinh doanh.

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

- Bến Tre có những khó khăn, thách thức nào, theo ông, cần nhận diện và ý thức một cách đầy đủ để từ đó tập thể Đảng bộ tỉnh xây dựng một lộ trình bài bản để giải quyết toàn diện?

- Bí thư Lê Đức Thọ: Thách thức từ hội nhập quốc tế sâu rộng sẽ đặt Bến Tre trước sức ép cạnh tranh gay gắt của thị trường quốc tế, trong nước và các tỉnh trong vùng ĐBSCL về thu hút nguồn vốn đầu tư và nhân lực. Vì vậy, nếu Bến Tre không có những giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh tốt thì sẽ dẫn tới nguy cơ tụt hậu ngày càng xa hơn.

Bến Tre là một trong các tỉnh duyên hải Tây Nam bộ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, sạt lở bờ sông, bờ biển diễn ra ngày càng gay gắt làm ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống dân cư; tiêu tốn nhiều nguồn lực của xã hội thay vì để dành cho đầu tư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Thách thức do việc cạnh tranh quỹ đất giữa nông nghiệp, phát triển công nghiệp và các khu tái định cư. Quỹ đất sạch của các khu/cụm công nghiệp đã đầu tư không còn, trong khi việc tạo thêm quỹ đất sạch mới có nhiều khó khăn để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Vì vậy, nếu không giải quyết tốt mâu thuẫn trong quy hoạch các loại đất này sẽ tác động rất lớn đến việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động qua đào tạo tuy tăng về số lượng nhưng chưa đồng bộ, chưa đồng đều và có thể nói còn bất cập với nhu cầu nhân lực, đặc biệt là nhu cầu nhân lực chất lượng cao. Ngoài ra, nhân lực được đào tạo bài bản có thể có xu hướng rời khỏi Bến Tre để tiếp cận các cơ hội tốt hơn và làm ảnh hưởng tới lực lượng lao động cũng như văn hóa địa phương.

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

- Ông kỳ vọng gì vào tương lai của Bến Tre sau khi chương trình hành động thực hiện NQ 13 được ban hành và triển khai mạnh mẽ?

thư Lê Đức Thọ: Với vai trò là người đứng đầu Đảng bộ tỉnh Bến Tre, trong thời gian tới, tôi cùng tập thể Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả Chương trình của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW của Bộ Chính trị; khẩn trương hoàn chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển tỉnh có chất lượng tốt, tổ chức thực hiện có kết quả; tận dụng, khai thác và phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế, thời cơ phát triển cũng như các thành quả của tỉnh đạt được trong những năm qua; khắc phục khó khăn, thách thức, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để tạo ra các đột phá nhằm phát triển kinh tế nhanh và bền vững, sớm thu hẹp khoảng cách phát triển so với các tỉnh, thành phố trong vùng và cả nước. Phấn đấu tốc độ tăng trưởng kinh tế GRDP bình quân hằng năm đến năm 2030 đạt 12 -13%; GRDP bình quân đầu người đạt mức bình quân chung của cả nước.

-Trân trọng cảm ơn ông!

Bí thư Tỉnh uỷ Lê Đức Thọ: Trăn trở nhất là Bến Tre phát triển nhanh nhưng chưa xứng với tiềm năng

Bài: Lê Sơn

Đồ họa: Tào Đạt

Lê Sơn - Tào Đạt

Tin bài liên quan

Cỏ vuông tôm xuất ngoại và chuyện ai cũng được làm việc

Cỏ vuông tôm xuất ngoại và chuyện ai cũng được làm việc

Gần hai năm nay, cỏ năn tượng, một loại cỏ vốn mọc hoang tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã giúp tăng thu nhập cho người dân bản địa theo cách thức phù hợp với năng lực và điều kiện thời gian của họ.
Đưa du lịch Bình Định thành ngành kinh tế mũi nhọn: lãnh đạo quan tâm từ bếp, bar, buồng, bàn...

Đưa du lịch Bình Định thành ngành kinh tế mũi nhọn: lãnh đạo quan tâm từ bếp, bar, buồng, bàn...

Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Tuấn Thanh - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định tại buổi thông tin kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư và tuần lễ văn hóa, thể thao, du lịch của tỉnh Bình Định với các cơ quan báo chí trong nước và nước ngoài.
375 triệu USD hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật cho lúa carbon thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

375 triệu USD hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật cho lúa carbon thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Ngày 19/3, tại thành phố Cần Thơ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức Hội thảo tham vấn đối với Dự án hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật cho lúa carbon thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) trên cơ sở Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” đã được Chính phủ phê duyệt.

Tin mới

Việt - Nhật: phối hợp chặt chẽ trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trên từng dự án

Việt - Nhật: phối hợp chặt chẽ trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trên từng dự án

Chiều 26/3, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã tiếp Phó Chủ tịch điều hành cấp cao Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) Yamada Junichi đang có chuyến thăm Việt Nam.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống LB Nga Vladimir Putin

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống LB Nga Vladimir Putin

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh Việt Nam xác định quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện với Liên bang Nga là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của mình.

Tin khác

Những bước tiến sau 6 tháng nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ

Những bước tiến sau 6 tháng nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ

Ngày 25/3, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã chủ trì Đối thoại cấp Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ lần thứ nhất.
Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia

Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia

Kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2024), Tháng Thanh niên năm 2024, sáng 26/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp mặt và đối thoại cùng thanh niên với chủ đề “Phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia”.
Phần Lan coi Việt Nam là đối tác kinh tế quan trọng nhất trong ASEAN

Phần Lan coi Việt Nam là đối tác kinh tế quan trọng nhất trong ASEAN

Chiều 25/3, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Chủ tịch Quốc hội Phần Lan Jussi Halla-Aho đang có chuyến thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Việt Nam luôn sẵn sàng phối hợp trong việc triển khai các sáng kiến thuộc Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN

Việt Nam luôn sẵn sàng phối hợp trong việc triển khai các sáng kiến thuộc Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN

Ngày 24/3, tại Luang Prabang, Bắc Lào đã diễn ra Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN lần thứ 31 dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào. Đây là kỳ họp đầu tiên trong năm 2024 với sự tham dự của các Bộ trưởng, Trưởng đoàn phụ trách Cộng đồng Văn hoá - Xã hội 10 nước thành viên ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN. Đoàn đại biểu đến từ Timor Leste tham gia hội nghị với tư cách quan sát viên.
Phiên bản di động