Hội Luật quốc tế Việt Nam trả lời thư của Chủ tịch Hội luật quốc tế Trung Quốc

Ngày 29/10/2019, TS Nguyễn Bá Sơn - Chủ tịch Hội luật quốc tế Việt Nam đã trả lời thư ngày 19/9 vừa qua của Chủ tịch Hội luật quốc tế Trung Quốc và trao đổi lại với Chủ tịch CSIL về những vi phạm của nhóm tàu Hải Dương 8 tại khu vực biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.

Hội Luật quốc tế Việt Nam gửi thư ngỏ cho Trung Quốc về Biển Đông

Việt Nam khẳng định chủ quyền biển đảo bằng luật pháp quốc tế

Bãi Tư Chính và tầm nhìn chiến lược xây dựng nhà giàn DK1

Sau khi có Thư ngỏ của Hội luật quốc tế Việt Nam (VSIL) ngày 24/8/2019 gửi Hội Luật quốc tế Trung Quốc (CSIL), ngày 19/9/2019, Chủ tịch Hội Luật quốc tế Trung Quốc đã có thư trả lời.

Ngày 29/10/2019, TS Nguyễn Bá Sơn - Chủ tịch Hội luật quốc tế Việt Nam đã trả lời thư ngày 19/9 vừa qua của Chủ tịch Hội luật quốc tế Trung Quốc. Trong lá thư trả lời, Chủ tịch VSIL trao đổi lại với Chủ tịch CSIL về những vi phạm của nhóm tàu Hải Dương 8 tại khu vực biển hoàn toàn thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.

Mở đầu lá thư, TS Nguyễn Bá Sơn cảm ơn Giáo sư Hoàng Tiến và các thành viên Hội Luật quốc tế Trung Quốc đã có Thư phản hồi Thư ngỏ của Hội Luật quốc tế Việt Nam gửi CSIL.

Trên tinh thần nghiêm túc, khách quan khoa học, tôn trọng sự khác biệt quan điểm giữa chúng ta về các vấn đề pháp lý và cả các khía cạnh chính trị liên quan đến tranh chấp giữa hai nước Việt Nam và Trung Quốc tại Biển Đông, TS Nguyễn Bá Sơn phản biện lại những ý kiến mà Giáo sư Hoàng Tiến đã nêu ra trong Thư ngày 19/9/2019 như sau.

Tàu Hải Dương 8 của Trung Quốc. (Ảnh: Schottel)

Chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa là không thể tranh cãi

Về việc GS. Hoàng Tiến phê phán TS Nguyễn Bá Sơn “lảng tránh” đề cập đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Trường Sa và cho rằng vấn đề đó “phải được giải quyết trước tiên”, TS Nguyễn Bá Sơn khẳng định đó là một sự hiểu lầm hoàn toàn.

“Trong Thư trả lời, Giáo sư phê phán tôi “lảng tránh” đề cập đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Trường Sa và cho rằng vấn đề đó “phải được giải quyết trước tiên. Đây là một sự hiểu lầm hoàn toàn.

Như tôi đã nhấn mạnh trong Thư ngỏ ngày 24/8/2019, vấn đề chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa không phải là chủ đề chính của Thư ngỏ. Lý do rất rõ ràng và không thể hiểu khác được, điều mà tôi cũng sẽ làm rõ dưới đây, đó là vấn đề chủ quyền đối với quần đảo này không hề có sự liên quan gì, cả về pháp lý hay địa lý đối với khu vực biển nơi Trung Quốc đang có những hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam”, TS Nguyễn Bá Sơn viết trong lá thư trả lời Chủ tịch CSIL.

Trong lá thư, Chủ tịch Hội luật quốc tế Việt Nam tái khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

“Chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa ‘đã được Chính phủ Việt Nam khẳng định nhiều lần’. Khẳng định của Chính phủ Việt Nam là dựa trên những chứng cứ lịch sử - pháp lý vững chắc như đã được trình bày trong các Sách trắng về Chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, xuất bản trong các năm 1975, 1979, 1981 và 1988.

Chủ quyền không thể tranh cãi của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cũng đã được nhiều luật gia, sử gia quốc tế phân tích và công nhận, ví dụ như cuốn sách “Sovereignty over the Paracel and Spratly Islands” của Giáo sư Luật quốc tế người Pháp Monique Chemillier-Gendreau xuất bản lần đầu bằng tiếng Pháp năm 1986 (bản dịch tiếng Anh năm 2000), hay cuốn sách “The South China Sea. The Struggle for Power in Asia” của nhà nghiên cứu người Anh Bill Hayton xuất bản năm 2014”, lá thư có đoạn viết.

Chủ tịch Hội luật quốc tế Việt Nam Nguyễn Bá Sơn hoàn toàn không thể đồng ý với việc GS. Hoàng Tiến cho rằng từ những năm 1970’ Việt Nam “từng bước chiếm đóng một cách phi pháp một số đảo và bãi ngầm” thuộc quần đảo Trường Sa và đó là “nguyên nhân gây ra tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và Việt Nam”.

“Việc tiếp quản quần đảo Trường Sa vào Mùa Xuân 1975 và những hoạt động bình thường của Việt Nam trong khu vực quần đảo Trường Sa sau khi đất nước đã hòa bình, thống nhất là hoàn toàn phù họp với luật quốc tế và không có một quốc gia nào phản đối, kể cả Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, thì sao có thể nói là ‘phi pháp’ được”, TS Nguyễn Bá Sơn viết.

Chủ tịch Hội luật quốc tế Việt Nam nhắc lại việc Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm đóng một số đảo và thực thể (đảo đá, bãi cạn) trong khu vực hai quần đảo Hoàng Sa,Trường Sa của Việt Nam vào các năm 1974 và 1988, cho rằng “đó là những hành động bị luật quốc tế nghiêm cấm”.

“Việc Trung Quốc chiếm đóng, rồi từ đó đến nay, từng bước xây dựng các đảo nhân tạo và quân sự hoá một cách bất hợp pháp một số đảo đá và bãi cạn thuộc khu vực quần đảo Trường Sa mới chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình hình căng thẳng, đe doạ hoà bình và ổn định tại Biển Đông và trong khu vực”.

Trung Quốc đã vi phạm “nguyên tắc chấp thuận”

Về “nguyên tắc chấp thuận” của quốc gia trong việc giải quyết các tranh chấp quốc tế và nguyên tắc “đất thống trị biển” để xác định các quyền trên biển của quốc gia mà Giáo sư Hoàng Tiến đã nêu trong phần 2 Thư trả lời ngày 19/9/2019, TS Nguyễn Bá Sơn trả lời như sau:

“Với việc từ chối tham gia vụ kiện trọng tài Biển Đông với Philippines và tuyên bố không công nhận giá trị ràng buộc của Phán quyết của Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII UNCLOS, chính phía Trung Quốc đã vi phạm nguyên tắc chấp thuận mà quốc gia với tư cách là thành viên UNCLOS cần tuân thủ.

Bằng việc phê chuẩn UNCLOS, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã thể hiện sự chấp thuận của quốc gia mình đối với các nghĩa vụ pháp lý quốc tế được quy định trong Công ước, bao gồm việc chấp nhận thủ tục tài phán bắt buộc, công nhận và thực hiện Phán quyết mang tính chất chung thẩm và ràng buộc ngày 12/7/2016 mà Toà Trọng tài đã tuyên.

Liên quan đến việc áp dụng “nguyên tắc đất thống trị biển”, Tòa Trọng tài trong vụ kiện Biển Đông, trên cơ sở phân tích một cách khách quan và khoa học, đã đưa ra kết luận rằng không có bất kỳ thực thể luôn nổi nào tại khu vực quần đảo Trường Sa đáp ứng các điều kiện theo quy định tại Điều 121 UNCLOS để có quyền có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của riêng mình. Điều này có nghĩa rằng các thực thể luôn nổi thuộc quần đảo này chỉ có thể có tối đa lãnh hải 12 hải lý. Các thực thể giữa biển, nằm dưới mặt nước biển khi thủy triều lên không phải là đảo, không có vùng biển xung quanh.

Hơn nữa, Tòa Trọng tài cũng đưa ra kết luận rằng không một quốc gia nào có quyền yêu sách vẽ đường cơ sở quần đảo bao quanh quần đảo Trường Sa và xem quần đảo Trường Sa là một thực thể đơn nhất có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa riêng, vì nhóm đảo này không đáp ứng các điều kiện để có đường cơ sở quần đảo theo quy định tại Điều 47 của UNCLOS hoặc đường cơ sở thẳng theo quy định tại Điều 7.

Khu vực mà Trung Quốc gọi là “Bãi Vạn An” hoàn toàn chìm dưới mặt nước biển, thuộc thềm lục địa Việt Nam và không liên quan gì đến quần đảo Trường Sa, nơi các thực thể không có thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế như Tòa Trọng tài đã phán xử.

Như vậy, việc tồn tại tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Trường Sa không thể dẫn đến việc phát sinh bất kỳ sự chồng lấn nào giữa vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa được tính từ bờ biển lục địa của Việt Nam, với lãnh hải của bất kỳ thực thể luôn nổi nào thuộc quần đảo Trường Sa. Nói một cách khác, “nguyên tắc đất thống trị biển” mà Giáo sư nêu ra không có “đất” để áp dụng cũng như không có vùng biển chồng lấn để giải quyết.

Để biến Biển Đông thành “sự kết nối tất cả các bên” như Giáo sư đề xuất, thì mỗi bên khi tiến hành những hoạt động trên biển phải tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp và chính đáng của các bên đối tác khác, trân trọng lịch sử quan hệ hữu nghị mà các bên đã dày công vun đắp và tuyệt đối tuân thủ luật quốc tế”.

Cuối lá thư, TS Nguyễn Bá Sơn cho rằng “đàm phán và hiệp thương hữu nghị” là biện pháp ưu tiên trong việc giải quyết hoà bình mọi tranh chấp, bất đồng giữa các quốc gia.

TS. Nguyễn Bá Sơn cũng bày tỏ mong muốn hai nước Việt Nam – Trung Quốc có thể thông qua đàm phán và hiệp thương hữu nghị để giải quyết các tranh chấp bất đồng còn tồn tại.

Ngoài ra, Chủ tịch VSIL có niềm tin vững chắc là các cuộc trao đổi khoa học nghiêm túc, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau sẽ góp phần làm cho nhân dân hai nước và cộng đồng quốc tế có cái nhìn toàn diện và chính xác hơn về nguyên nhân cũng như biện pháp giải quyết tình hình căng thẳng hiện nay trên Biển Đông.

“Là hai tổ chức phi chính phủ, CSIL và VSIL không thể thay mặt cho chính phủ. Nhưng với vai trò là hai tổ chức tập hợp các chuyên gia và giới nghiên cứu về luật quốc tế, tôi tin rằng thông qua những cuộc trao đổi quan điểm một cách khoa học và khách quan, CSIL và VSIL có thể có những đóng góp tích cực vào việc vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước, xây dựng niềm tin, củng cố hòa bình, ổn định trên Biển Đông và trong khu vực, đáp ứng lòng mong đợi của tất cả các quốc gia trên thế giới”, TS Nguyễn Bá Sơn viết.

Cuối cùng, TS Nguyễn Bá Sơn chân thành cám ơn lời mời thăm Trung Quốc vào thời điểm thích hợp cho cả hai bên của Giáo sư Hoàng Tiến và hân hạnh được mời Giáo sư và các thành viên CSIL sang thăm Việt Nam. Chủ tịch VSIL nhất trí với Chủ tịch CSIL về việc hai Hội có thể cùng nhau tổ chức các cuộc tọa đàm hoặc hội thảo về những vấn đề pháp lý quốc tế trên Biển Đông mà hai bên cùng quan tâm và đề nghị hai Hội nên sớm thực hiện việc này.