Tọa độ lửa Truông Bồn - 50 năm khúc tráng ca huyền thoại!

TĐO-Ngã ba Truông Bồn được biết đến là tọa độ lửa, là “túi bom” trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Nơi đây là khúc tráng ca 50 năm của lực lượng TNXP thầm lặng tham gia san lấp hố bom, mở đường cho những đoàn xe ra tiền tuyến,… những người phụ nữ chân yếu tay mềm dưới mưa bom, lửa đạn trở nên gan dạ, kiên cường và quả cảm, là điểm tựa tinh thần, tiếp lửa cho tiền tuyến đánh Mỹ, giải phóng miền Nam.

Vào những ngày cuối tháng 10 với tiết trời se lạnh, bước chân tìm về địa danh lịch sử Truông Bồn, chúng tôi chợt hồi hộp như lần đầu tiên đặt chân đến - nơi mỗi tấc đất, ngọn cỏ, nhành cây... đều mang một câu chuyện, hồn cốt riêng, đêm ngày rì rầm linh thiêng vọng về từ đất Mẹ...

Đài tưởng niệm Truông Bồn, nằm trên tuyến Quốc lộ 15, xóm 10, Mỹ Sơn, Đô Lương, Nghệ An.

Chúng tôi có dịp ghé thăm ngôi nhà của mẹ Thởm (tên thật là Nguyễn Thị Phác) nằm sát triền đồi thông thuộc xóm 9, xã Mỹ Sơn. Dù mẹ đã 97 tuổi và sức khỏe đã rất yếu nhưng khi nhắc đến chị Trần Thị Thông - Tiểu đội trưởng, là người còn sống duy nhất của tiểu đội cảm tử, đại đội TNXP 317 trong trận bom Đế quốc Mỹ trút xuống Truông Bồn sáng ngày 31/10/1968, bao hồi ức của những ngày khói lửa trong mẹ chợt vực dậy.

Mẹ Thởm xúc động kể lại những ngày khói lửa ở Truông Bồn cách đây 50 năm.

Hồi ấy, sau khi phát hiện ra chị Thông nhờ nòng súng nhô lên khỏi mặt đất, đồng đội đưa chị về sân kho HTX Mỹ Thái (thuộc xóm 9 xã Mỹ Sơn ngày nay) trong cảnh đầu tóc rũ rượi, áo quần bê bết bùn đất, hơi thở rất yếu. Người dân xóm 9 ra sức cứu chị bằng tất cả tình thương.

Lúc bấy giờ, nhà mẹ Thởm ở gần nhà ăn của bộ đội, TNXP tham gia phục vụ tại tuyến lửa Truông Bồn. Những bà Hồng, ông Lữ… vẫn còn nhớ rõ hình ảnh người phụ nữ nhỏ nhắn một nách bảy đứa con thơ còn tình nguyện chăm sóc cho cô TNXP Trần Thị Thông.

"Mặt hắn (chị Thông) nhuốm đầy máu, cứ tưởng hắn sẽ chết. Cháo nuốt chẳng trôi, nước đùn vô không được. hắn bị thương nặng lắm. Được ngày mô hay ngày nớ, cứ chăm cho hấn, may ra trời thương cho hắn khỏe, rứa mà hắn hồi phục đó”, mẹ Thởm cố nhớ lại.

Chị Trần Thị Thông - Tiểu đội trưởng Tiểu đội 317 - người sống sót duy nhất của Tiểu đội này trong trận bom ngày 31-10-1968 về dâng hoa, dâng hương tưởng niệm và tri ân 1.240 Anh hùng liệt sĩ.

Rồi những ngày tháng bom đạn dội về trong ký ức của mẹ Thởm. Mơ mơ màng màng, mẹ kể từng giây phút chăm sóc o Thông. Cuộc sống thời chiến khốn khó trăm bề, một nách mẹ Thởm mấy đứa con vất vả nay lại chăm thêm o Thông nhưng những tháng ngày cận kề cái chết, dưới bàn tay của người mẹ lam lũ, tảo tần, o Thông đã hồi sinh trở lại.

Mẹ Thởm nói đứt quãng: "Bữa đó hắn sốt mê sảng cứ gọi tên từng đồng đội khiến tui ứa nước mắt. Nhưng khi nớ hấn yếu lắm, sợ hắn ngất nên không dám nói thật, cùng lắm, tói nói dối hắn là các anh, chị ấy đang làm nhiệm vụ".

Và rồi, câu chuyện hai người phụ nữ - mẹ Thởm, chị Thông - vượt qua cửa tử trong mái nhà tranh, vách đất dưới chân Truông Bồn ngày ấy được mẹ Thởm nhớ lại hiện lên như một thước phim chiếu chậm.

“Hắn (giặc mỹ) dí sung vô tui, tui không khai chi hết”, mẹ Thởm bàng hoàng nhớ lại giây phút bị quân giặc hỏi có nuôi O Thông hay không. 2 hàng nước mắt mẹ trào ra, mẹ Thởm ôm lấy đầu và khóc. Trong hồi ức, mẹ cứ ngỡ như đang sống trong thời chiến, đối mặt với đạn bom. Rồi đâu đó lẫn trong câu chuyện của mẹ, mẹ bảo tôi đóng cửa lại, chốt chặt vào, “bom nổ đó, hắn hỏi chi thì đừng có khai ra”, trong nỗi hoảng sợ của người mẹ trải qua những năm tháng ác liệt, tôi ôm chầm lấy mẹ.

“Nếu không có bà Thởm tận tình chăm sóc thì o Thông khó có ngày hôm nay. Chính bà Thởm đã giành giật sự sống cho o Thông từ tay tử thần”, ông Nguyễn Tất Lữ - nguyên xóm trưởng xóm 9, xã Mỹ Sơn thời ấy kể lại.

Nhắc đến Mẹ Thởm, nguyên Tiểu đội trưởng tiểu đội cảm tử, đại đội TNXP 317 Trần Thị Thông rưng rưng: Tôi rất biết ơn mẹ Thởm và người dân xóm 9 xã Mỹ Sơn. Trong thâm tâm của mình, mảnh đất xóm 9 như là nơi khai sinh lần thứ 2 của tôi.

Du khách thập phương và những người CCB, TNXP đến đây thắp nén nhang cho các liệt sĩ.

Đã hơn 40 năm đất trời Việt Nam nối liền một dải, sự thanh bình đã trải dài khắp bờ bãi xóm thôn, nhưng dưới mỗi tấc đất, mạch sông của Mỹ Sơn này, trong mẹ Thởm vẫn còn đó vẹn nguyên nỗi âm ỉ đau thương và khốc liệt, là thăm thẳm đêm ngày sáng pháo dù giặc Mỹ, là những buổi đào hầm, hào chạy quanh trong những rẻo chân đồi, chân núi và quên sao được, những tinh mơ mờ sương giữa hai đợt thả bom chết chóc, mẹ Thởm cùng cán bộ và nhân dân xã Mỹ Sơn lại gióng kẻng ra đồng, tranh thủ làm mùa, đảm bảo quân lương chuyển vào cho miền Nam ruột thịt.

Và nửa thế kỷ đã trôi qua, Truông Bồn không còn dấu vết của những hố bom và màu xanh đã thay thế những đau thương, mất mát của một thời đạn lửa. Nhưng có một điều chắc chắn rằng tình quân dân nơi “tọa độ lửa” Truông Bồn sẽ còn mãi mãi trường tồn nơi mảnh đất huyền thoại này.

Khu tưởng niệm 13 liệt sĩ TNXP Truông Bồn – Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia Đêm 30, rạng sáng 31/10/1968, Đại đội TNXP 317 nhận được mật lệnh “0h ngày 1/11 máy bay Mỹ ngừng ném bom miền Bắc; 7h sáng có đoàn xe quân sự đi qua, các đơn vị đóng quân trên tuyến đường 30 nâng cao cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu; khẩn trương sửa chữa cầu đường, san lấp hố bom, bảo vệ an toàn cho đoàn xe vượt qua”. Ngay sau đó, Đại đội 317 triển khai thực hiện nhiệm vụ. Cùng làm với đơn vị Tiểu đội 2 được tiếp tục giao nhiệm vụ trực chiến, san lấp nhiều hố bom còn sót lại, sẵn sàng đón đoàn xe. Cả đêm hôm đó, 12 nữ TNXP cùng 2 chiến sỹ Cao Ngọc Hòa và Trần Văn Hạp cầm quốc, xẻng, xà beng, quang gánh ra trận địa. Đến 6h10’, khi hố bom cuối cùng được san lấp, bỗng kẻng báo động vang lên, máy bay địch gầm rú trên bầu trời, bom rơi nhiều như vãi trấu, cả tiểu đội chưa kịp chạy vào hầm thì nhiều tiếng nổ chát chúa vang lên, Truông Bồn chìm trong biển lửa khói. 13/14 TNXP đã hi sinh (trong đó có 11 nữ, 2 nam), khi còn ít giờ nữa máy bay Mỹ ngừng ném bom trên toàn miền Bắc. Hầu hết, các anh chị đã hoàn thành nhiệm vụ. Có người đã có quyết định ra quân, người có quyết định đi học, người chuẩn bị cưới… nhưng, các anh chị đã mãi mãi để lại tuổi hai mươi, 7 chiến sĩ không tìm thấy thi thể, máu xương của họ đã hòa với đất trời, cỏ cây nơi đây, tạo nên khúc ca về TNXP, về huyền thoại Truông Bồn bất tử! Ghi nhận vai trò, vị trí của Truông Bồn và tri ân những đóng góp, hy sinh to lớn của quân và dân ta tại địa danh lịch sử này, ngày 12/9/1996, Bộ Văn hóa – Thông tin đã có Quyết định số 51 QĐ/BT xếp hạng là di tích lịch sử Quốc gia. Ngày 23/9/2008, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam đã có Quyết định số 1304/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu Anh hùng vũ trang cho tập thể 14 chiến sỹ TNXP Truông Bồn thuộc Đại đội TNXP 317, Đội 65, Tổng đội TNXP chống Mỹ cứu nước tỉnh Nghệ An. Khu di tích Truông Bồn là biểu tượng cho ý chí, sức mạnh tinh thần của quân, dân ta trong công cuộc đấu tranh, bảo vệ Tổ quốc, làm tỏa sáng thêm chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho các thế hệ mai sau.

Nhóm PV