Hòa trộn văn hóa Đông – Tây

Giai điệu du dương của nhạc cổ điển, ngẫu hứng của jazz, hào hứng của pop và mộc mạc của blues… sẽ lại lan tỏa cảm xúc đến người nghe qua Liên hoan Âm nhạc châu Âu 2017. Đặc biệt, những giai điệu ấy tiếp tục được kết nối với nhạc truyền thống Việt Nam, thể hiện sự đồng điệu văn hóa một cách tinh tế.

“Tiếng nói” giao thoa

“Hòn vọng phu” lấy cảm hứng từ sự tích về người vợ chờ chồng hóa đá để kể câu chuyện về thời gian chờ đợi. Nếu ở phương Tây, chờ đợi khiến người ta mất kiên nhẫn, thì ở phương Đông, chờ đợi là bản năng. Mọi sự vận động ở phương Tây đều có mục đích, còn ở phương Đông nhằm đến sự ăn sâu bén rễ. Về tác phẩm lần đầu công diễn này, nhạc sĩ Jean-Luc Faffchamps đã đặt ra hàng loạt câu hỏi: Sự chờ đợi có cần hy vọng? Ta có thể chờ đợi nếu biết rằng đó là vô ích? Khác biệt ở chỗ, nếu có, một người châu Âu sẽ nói: Rốt cục, nhằm mục đích gì?... Để trả lời những câu hỏi ấy, hai nghệ sĩ đến từ Nhạc viện Tournai (Bỉ) và 3 nghệ sĩ Việt Nam đã bước vào cuộc phiêu lưu văn hóa đầy sáng tạo. “Hòn vọng phu” là sự kết hợp giữa nhạc cụ cổ điển châu Âu như kèn clarinet, saxophone với nhạc cụ cổ truyền Việt Nam là đàn nhị, đàn bầu, T’rưng và đàn K’ní. Kết nối tự nhiên để giai điệu cất lên tiếng nói giao thoa giữa hai nền văn hóa phương Đông và phương Tây.

Như các năm trước, Liên hoan là bữa tiệc âm nhạc đầy màu sắc, quy tụ tác phẩm của nhiều nước châu Âu. Nghệ sĩ Việt cùng thể hiện tác phẩm kinh điển phương Tây. Nghệ sĩ châu Âu cũng sẽ biểu diễn những giai điệu đậm văn hóa Việt. Như phần song tấu của nghệ sĩ Nazareno Ferruggio (Italy) và nghệ sĩ Phạm Quỳnh Trang, những giai điệu gặp nhau ở mục đích truyền tình yêu đích thực với âm nhạc cổ điển, là minh chứng sống động về tính đối thoại, chia sẻ giữa các nền văn hóa.

Trình diễn trích đoạn dự án Hợp tác xã bay, hòa trộn dân ca Đan Mạch và Việt Nam. (Ảnh: Thái Minh)

Nhấn mạnh vào tính đối thoại văn hóa, nghệ sĩ piano Trí Minh và ca sĩ/nhạc sĩ Đan Mạch Nay Ruby đã cùng thực hiện dự án âm nhạc “Hợp tác xã bay”. Đây sẽ là chương trình mở màn Liên hoan Âm nhạc châu Âu 2017 tại Hà Nội. Với sự pha trộn jazz, pop được sáng tác dựa trên sự phóng tác dân ca Việt Nam, Đan Mạch, các nghệ sĩ đã mở ra hành trình về nguồn, đi đến tận cùng văn hóa. Theo nghệ sĩ Trí Minh, sự kết hợp này làm cho âm nhạc mang tính toàn cầu, văn hóa đến gần nhau nhờ thấu hiểu. “Đối thoại văn hóa chỉ có khi hiểu nhau. Các tác phẩm tại Liên hoan lần này cho thấy, đó không thuần túy là đưa ra bản nhạc và nghệ sĩ chơi. Sự tương tác sẽ làm bật bản sắc của mỗi quốc gia”.

Bản sắc trong đa dạng

17 đêm diễn trong Liên hoan Âm nhạc châu Âu 2017, ở cả Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, là sự kết hợp giữa giai điệu du dương, tinh tế của nhạc cổ điển, tiết tấu ngẫu hứng và cuốn hút của nhạc jazz, sự hào hứng của pop, điệu blues mộc mạc lôi cuốn cùng những bài hát khỏe khoắn hay đậm chất trữ tình. Các nghệ sĩ cũng không ngừng tìm tòi, dung hòa giữa truyền thống và hiện đại để đem đến hương vị mới cho khán giả. Song tấu Christoph Angerer và Ines Shuttengruber (Áo) đã nỗ lực khôi phục những kiệt tác bị lãng quên của thế kỷ XVIII. Sử dụng các nhạc cụ xưa, khai thác khả năng diễn đạt độc đáo của chúng, hai nghệ sĩ cho khán giả đương đại cơ hội thưởng thức bản thảo hiếm hoi của các nhà soạn nhạc ít được biết đến ở thời kỳ đó.

Hay nhóm nhạc Jazz Mezcal Jazz Unit (Pháp) dùng lời hát, tiếng nhạc kể về đời sống sinh hoạt và các sự kiện diễn ra trong suốt một năm của người da đỏ. Bài “Turkey Moon” kể về tháng Mười, tháng dành cho việc thờ cúng tổ tiên; bài “Chestnut Moon” kể về tháng Hai, về tình anh em giữa những người da đỏ và nô lệ châu Phi; “Cách người da đỏ tìm ra bột ngô” là câu chuyện dài tôn vinh vai trò của người phụ nữ trong nền văn hóa của các bộ lạc… Các tác phẩm là tiếng nói ngợi ca văn hóa truyền thống đặc sắc của những bộ tộc thổ dân châu Mỹ thời xưa. Hơn hết, nhằm hướng tới phá bỏ những rào cản trong giao tiếp, tuyên ngôn về tự do.

Đó cũng chính là sức mạnh của âm nhạc trong gắn kết văn hóa, cho thấy sự thống nhất trong đa dạng, làm bật bản sắc của âm nhạc mỗi quốc gia. Phát biểu tại họp báo giới thiệu Liên hoan Âm nhạc châu Âu 2017 sáng 9/11, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam Bruno Angelet khẳng định, Liên hoan là cơ hội cho các nghệ sĩ châu Âu và nghệ sĩ Việt Nam thúc đẩy sáng tạo. “Nghệ sĩ các nước châu Âu và Việt Nam có thể tạo ra những giá trị mới thông qua kết hợp những yếu tố mang tính đặc trưng của mình. Qua đó, chúng tôi muốn nhấn mạnh không chỉ quan hệ thương mại mà giao lưu văn hóa mới là chất kết nối bền chặt giữa con người, giữa các dân tộc với nhau”.

Ông Bruno Angelet - Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam (bên trái, ảnh) và bà Axelle Nicaise - Tham tán thứ nhất Phái đoàn EU tại Việt Nam - trong buổi giới thiệu Liên hoan Âm nhạc châu Âu 2017. (Ảnh: L.Q.V)

Liên hoan Âm nhạc châu Âu là sự kiện văn hóa thường niên do Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, Đại sứ quán các nước thành viên Liên minh châu Âu và các Viện Văn hóa châu Âu đồng tổ chức. Liên hoan năm nay sẽ diễn ra từ ngày 17/11 - 2/12 tại Nhà hát Tuổi trẻ, Hà Nội và Nhạc viện TP Hồ Chí Minh.

Theo Đại biểu Nhân dân