Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ: Liệu có tiếng nói chung về vấn đề Syria?
12:08 | 16/07/2018
Trong 4 giờ đồng hồ, dự kiến sẽ có nhiều vấn đề được bàn luận tại Helsinki, Phần Lan. Truyền thông quốc tế dự đoán sẽ có 4 nội dung chính được nhắc đến trong Hội nghị Thượng đỉnh này.
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
4 vấn đề "đóng đinh" trong Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ
Thứ nhất là cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Hôm 13/6 vừa qua, Công tố viên đặc biệt Robert Mueller đã công bố danh sách 12 nhân viên tình báo Nga được cho là có hoạt động can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Tổng thống Trump khẳng định sẽ đề cập vấn đề này khi gặp ông Putin. Trước đó, nhà lãnh đạo Nga từng thẳng thừng bác bỏ những cáo buộc này tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 tháng 7/2017.
Thứ hai, cuộc chiến ở Syria cũng nằm trong nội dung được đề cập tại Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ. Tổng thống Trump muốn rút quân khỏi Syria trong khi Tổng thống Putin muốn bảo vệ đồng minh của mình thông qua việc đảm bảo vị trí hiện tại của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad. Hai nhà lãnh đạo có thể có được một thỏa thuận nhưng dù đó là thỏa thuận gì thì vẫn sẽ là thất bại đối với Mỹ xét trêm tình hình thực tế hiện nay ở Syria. Tuy nhiên, Mỹ cũng đang đứng ở phía lực lượng nổi dậy muốn chiến đấu để loại bỏ quyền lực của ông Assad. Điều này khiến Mỹ phải đối đầu với Nga. Như vậy, không có gì ngạc nhiên khi ông Trump muốn bàn bạc với ông Putin về Syria.
Thứ ba là vấn đề Crimea. Câu hỏi liệu Mỹ có công nhận Crimea là một phần của Nga hay không từng được Tổng thống Trump nhận định là "một câu hỏi thú vị". Tổng thống Mỹ từng tuyên bố nếu ông nhậm chức từ năm 2014 thì sẽ không cho phép Crimea sáp nhập vào Nga như sai lầm của cựu Tổng thống Barack Obama. Vào tháng 7/2017, Quốc hội Mỹ tuyên bố nước này không bào giờ thừa nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea.
Thứ tư, vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân chắc chắn nằm trong nội dung thảo luận. Nga và Mỹ thực sự đang trong một cuộc chạy đua vũ trang. Lầu Năm Góc đã lên kế hoạch phát triển các bom hạt nhân nhỏ hơn, mới hơn, trong khi Tổng thống Putin đã công bố kế hoạch chế tạo loại tên lửa hạt nhân “bất khả chiến bại”, có thể vượt qua bất cứ hệ thống phòng thủ nào của Mỹ.
Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới 2010 (New START) là một thỏa thuận kiểm soát vũ khí có hiệu lực vào ngày 5/2/2011. Mục đích của hiệp ước này, về cơ bản là giới hạn quy mô các kho vũ khí hạt nhân của Nga và Mỹ - hai nước sở hữu nhiều vũ khí hạt nhân nhất thế giới. New START có hiệu lực cho đến năm 2021 và người ta đang kỳ vọng cuộc gặp Thượng đỉnh Trump-Putin có thể mở đường cho việc gia hạn hiệp ước này thêm 5 năm.
Theo đánh giá của giới quan sát, nếu New START có thể được gia hạn thì sau đó hai bên có thể cân nhắc nối lại những cuộc đàm phán ổn định chiến lược. Trong đó, một lựa chọn sẽ là khởi động đối thoại 2+2 của Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại giao Mỹ - Nga.
Quan hệ Nga - Mỹ tại Syria
Sputniknews đưa tin, cựu Cố vấn về Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Walid Phares cho biết ông Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin có khả năng sẽ nhất trí các nguyên tắc chung về cuộc nội chiến Syria, khi cả hai bên đều thấy được sự cấp thiết phải giải quyết vấn đề này.
 |
Hai nhà lãnh đạo trong cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hamburg, Đức, ngày 7/7/2017. Ảnh: Washington Post.
Trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ diễn ra tại Helsinki ngày 16/7, ông Phares chia sẻ: "Tôi không rõ liệu một thỏa thuận thực chất có thể đạt được tại cuộc gặp thượng đỉnh Helsinki hay không, song thỏa thuận về các nguyên tắc chung liên quan tới Syria thì rất có khả năng đạt được. Đây là mối quan tâm chung của cộng đồng quốc tế cũng như người dân Syria, vì vậy hai bên có thể đạt được một thỏa thuận".
Theo ông Phares, danh sách các nguyên tắc chung có thể bao gồm một "lệnh ngừng bắn thật sự" trên khắp cả nước, đánh bại hoàn toàn tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS tự xưng và rút các lực lượng nước ngoài ra khỏi Syria.
Bên cạnh đó, ông Phares mong rằng Mỹ và Nga sẽ thảo luận về sự hiện diện của binh sỹ Iran tại Syria, đồng thời bày tỏ hy vọng hai bên sẽ nhất trí rút quân như một phần kế hoạch an ninh rộng hơn cho quốc gia bị chiến tranh tàn phá này.
Ông Phares cũng nhận định nếu xung đột tại Syria được hòa giải, điều này có thể tạo nền tảng cho giải pháp đối với cuộc xung đột Israel-Palestine, đồng thời tạo ra một cơ cấu an ninh rộng lớn cho toàn bộ khu vực.
Nhiều chính trị gia hy vọng Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ sẽ giúp cải thiện quan hệ giữa hai nước và ổn định môi trường an ninh toàn cầu. Mỹ hiện có khoảng 2.000 quân ở Syria với mục đích đánh bại tổ chức Nhà nước Hồi giáo IS tự xưng. Họ làm nhiệm vụ này thông qua việc hỗ trợ các lực lượng người Kurd và làm việc với các nước khác nằm trong khối liên minh chống IS.
Nga hứa sẽ không tấn công lực lượng chiến binh do Mỹ hậu thuẫn ở Tây Nam Syria, gần biên giới với Jordan. Nếu điều này là sự thực, nó sẽ cung cấp cho Tổng thống Trump không gian để rút binh sỹ Mỹ làm nhiệm vụ hỗ trợ cho các lực lượng chống chính phủ Syria về.
Ngoài ra, Tổng thống Trump còn muốn Nga đảm bảo rằng sẽ không có xung đột lớn giữa quân đội Syria và các lực lượng chống đối ở Tây Nam Syria, và lực lượng được Iran hậu thuẫn như Hezbollah không được hiện diện ở khu vực này.
Việc cải thiện quan hệ giữa Nga và Mỹ phụ thuộc vào hành động của Nga. Đây là tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm nay 16/7 trước thềm cuộc gặp Thượng đỉnh giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại thủ đô Helsinki, Phần Lan.
 |
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Ảnh: NPR.
Trong thông báo đăng tải trên trang Twitter, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết: “Tổng thống Donald Trump và tôi sẽ gặp những người đồng cấp Nga tại Helsinki ở Phần Lan. Xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Mỹ và Nga sẽ có lợi cho tất cả các bên, nhưng quả bóng hiện giờ đang trên sân của Nga. Chúng tôi sẽ tiếp tục khiến Nga phải chịu trách nhiệm cho các hành động “không đúng đắn” của nước này”.
Tổng thống Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo đã có mặt tại thủ đô Helsinki của Phần Lan ngày 15/7. Theo dự kiến, cuộc gặp Thượng đỉnh Nga - Mỹ sẽ diễn ra vào cuối ngày 16/7. Hai nhà lãnh đạo sẽ thảo luận một loạt vấn đề, gồm cuộc khủng hoảng Syria, xung đột Ukraine, Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân và cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ.
Thông báo về Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ đã nhận được sự hoan nghênh của nhiều nhà chính trị hai nước, cũng như các quốc gia khác, với hy vọng hội nghị lần này sẽ giúp cải thiện quan hệ Nga-Mỹ và ổn định môi trường an ninh toàn cầu.
Quan hệ của Nga và Mỹ thời gian qua đã ở một mức độ mà các quan chức hai nước đều cho là thấp nhất kể từ thời Chiến tranh Lạnh. Đặc biệt, kể từ sau khi Mỹ cáo buộc Nga can thiệp cuộc bầu cử Mỹ năm 2016. Nga nhiều lần bác bỏ cáo buộc này, đồng thời cho biết Mỹ không đưa ra được bằng chứng xác thực để chứng minh cho cáo buộc của mình.
N.H