Đảo Ba Bình: "Quân cờ hiểm” trong tranh chấp Biển Đông

Nếu được công nhận như một “đảo tự nhiên”, Ba Bình nghiễm nhiên được hưởng vùng đặc quyền kinh tế có chiều rộng 200 hải lý, và sẽ càng khiến tranh chấp Biển Đông căng thẳng hơn bao giờ hết.

Ba Bình (tên quốc tế Itu Aba) là một đảo san hô nhỏ trong cụm Nam Yết của quần đảo Trường Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam, nhưng đang bị chính quyền Đài Loan chiếm đóng trái phép. Đây cũng là đảo có diện tích lớn nhất Trường Sa.

Hòn đảo này đang trở thành tâm điểm trong vụ kiện của Philippines lên Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) về tính hợp pháp trong các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với hầu hết diện tích Biển Đông.

Manila dẫn Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), cho rằng: không một thực thể nào trên quần đảo Trường Sa – kể cả đảo Ba Bình – có thể được coi là một đảo hợp pháp, bởi vì tất cả chúng đều không đủ khả năng duy trì sự sống cho con người, hay có đời sống kinh tế riêng.

Yêu sách chủ quyền vô lý của Đài Loan

Binh sĩ Đài Loan đồn trú trái phép trên đảo Ba Bình. (Ảnh: Reuters)

Theo hãng tin Reuters, Đài Loan mới đây đưa ra bằng chứng về việc khai thác được nước ngọt từ các giếng khoan trên Ba Bình, để củng cố lập luận rằng đây là đảo tự nhiên hợp pháp duy nhất trong số hàng trăm bãi cạn, đá ngầm và đảo san hô rải rác khắp khu vực tranh chấp trên Biển Đông.

Bên cạnh đó, chính quyền Đài Bắc cũng mời các nhà báo quốc tế ghé thăm Ba Bình, nhằm chứng minh “khả năng duy trì sự sống cho con người” trên đảo. Báo giới được chứng kiến những vườn rau, ruộng dứa, khoai lang và đu đủ, cùng với đàn gà khá đông. Lương thực trên đảo đủ cung cấp cho gần 200 người – chủ yếu là các nhân viên bảo vệ bờ biển – giới chức Đài Loan tuyên bố.

Ngoài ra, phía Đài Bắc cũng thiết lập hàng loạt công trình trên đảo Ba Bình: đường băng dài 1.200m, bệnh viện, máy phát điện sử dụng năng lượng mặt trời, một ngôi chùa, cầu cảng và hải đăng.

Trong một tuyên bố được đưa ra sau chuyến thăm của các nhà báo lên đảo Ba Bình, người đứng đầu chính quyền Đài Loan Mã Anh Cửu còn kêu gọi Philippines cử luật sư hoặc đại diện tới đảo này, để mục sở thị tình hình thực tế ở Ba Bình.

Trung Quốc, Philippines “phản đòn”

Công trường xây dựng một cầu tàu trên đảo Ba Bình. (Ảnh: Reuters)

Phản ứng trước động thái của Đài Loan, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố: “Người Trung Quốc ở 2 bờ eo biển Đài Loan có trách nhiệm bảo vệ chủ quyền của Trung Quốc do tổ tiên để lại”, tái khẳng định rằng Trường Sa là lãnh thổ của nước này từ thời cổ đại.

Mặc dù ông Mã từng tuyên bố “không liên quan” tới những hoạt động cải tạo, bồi đắp trên Biển Đông của Trung Quốc, bà Hoa Xuân Oánh vẫn cho biết: Bắc Kinh sẽ theo dõi và giám sát đảo Ba Bình trong thời điểm thích hợp.

Manila thì bày tỏ hoài nghi về chất lượng, cũng như dung tích của nguồn “nước ngọt” trên đảo, đồng thời khẳng định rằng: địa điểm này chỉ mới bị chiếm đóng, chứ chưa bao giờ là nơi cư trú của người dân bản địa. Những quân nhân đồn trú đến từ nơi khác sẽ không được tính đến – các quan chức Philippines nhấn mạnh.

Một nguồn tin thân cận với chính phủ Philippines cho biết, nước này cũng nhận thức được rằng, đảo Ba Bình đóng vai trò quan trọng trong vụ kiện với Trung Quốc. “Chúng tôi đã kiến nghị lên tòa án (PCA) để xác định bản chất và đặc điểm của các thực thể trên Biển Đông để PCA sớm đưa ra phán quyết về vấn đề này” – một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines cho hay.

Hồng Anh