Thỏa thuận hạt nhân với Iran: Cơ hội thành công không quá nửa
11:40 | 09/07/2015
“Tổng thống cho biết: trong quá trình đàm phán, mức độ lạc quan lên xuống thất thường, khi cơ hội đạt được thỏa thuận tại thời điểm này ở dưới mức 50-50” - Thượng Nghị sĩ Dick Durbin, Trợ lý lãnh đạo Đảng Dân chủ có mối quan hệ thân cận với người đứng đầu Nhà Trắng nói.
Sau khi cuộc đàm phán về thỏa thuận cuối cùng đã quá hạn 2 lần, các phát biểu đều hạ thấp kỳ vọng thành công cho việc kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran. Một nhà lập pháp giải thích với hãng tin CNN rằng chính quyền Hoa Kỳ từ chối thỏa thuận vào phút chót. Lý do nằm ở chỗ Iran không chịu tiết lộ quy mô của chương trình quân sự trong quá khứ, còn phía Mỹ thì muốn gia tăng yêu cầu hạn chế tên lửa.
Các nhà lãnh đạo thế giới gặp mặt trong một cuộc thảo luận về vấn đề hạt nhân của Iran hồi tháng 4/2015. (Ảnh: Abcnews)
Trong những cố gắng vào phút chót, thời hạn của thỏa thuận và những nỗ lực sắp đặt một thỏa thuận bất kỳ theo nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã trở thành điểm gắn kết mấu chốt. Iran đã yêu cầu dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc. Đây là điều mà các cường quốc trên thế giới hiện đang thực hiện một cách miễn cưỡng.
Những người tham gia cho biết các lằn ranh đỏ mà lãnh đạo Iran Ayatollah Khamenei đặt ra hồi tháng trước đã làm cuộc đàm phán phức tạp hơn. Trong đó, ông Ayatollah Khamenei yêu cầu một khoảng thời gian ngắn hơn cho một thỏa thuận cũng như việc hạn chế nghiên cứu hạt nhân, loại bỏ ngay lập tức các biện pháp trừng phạt kinh tế và cấm thanh tra các khu quân sự của nước này. Tất cả dường như đi ngược lại với các khuôn khổ chính trị trong thỏa thuận hồi tháng 4/2015 tại Thụy Sĩ.
Nguồn tin cũng cho hay, tiến trình đàm phán đạt được nhờ vào những câu trả lời của Iran về chương trình vũ khí. Những khoảng trống đã được thu hẹp trong nhiều vấn đề gai góc. Chẳng hạn như tiến độ và quy mô của các biện pháp trừng phạt, hay là giới hạn các chương trình nghiên cứu và phát triển mà Iran sẽ được thực hiện khi thỏa thuận có hiệu lực.
Một nhà máy hạt nhân của Iran. (Ảnh: Npr.org)
Hầu hết các nguồn tin đều dự đoán sẽ không có thỏa thuận trong tuần này, mà nguyên nhân chủ yếu là do phía Iran có vẻ không sẵn sàng thực hiện. Hiện tại, các bên cho biết họ sẽ tiếp tục duy trì tiến độ, mặc dù một nhà ngoại giao phương Tây thừa nhận: “Sẽ đến thời điểm mà chúng ta không đạt được điều gì. Đó là lúc để về nhà”.
Tuy nhiên, các nguồn tin nói rằng không nước nào trong nhóm đàm phán 6 bên (được gọi là P5+1) lo lắng về quá trình đàm phán kéo dài. Họ sẽ tiếp tục, miễn là các cuộc đàm phán diễn ra đều đặn và khoảng cách giữa các bên được thu hẹp. Điển hình, trên một tờ báo xuất bản hôm thứ tư (8/7), Ngoại trưởng Iran Mohamad Javad Zarif viết: “Sự đồng thuận đòi hỏi lòng dũng cảm, sự linh hoạt, sự táo bạo để phá vỡ các thói quen cũ và quan trọng nhất là tầm nhìn cho một tương lai tốt đẹp hơn.”
Các chuyên gia đàm phán của Iran dường như đang kỳ vọng kéo dài thời gian để họ có thể thực hiện các bước trong thỏa thuận hạt nhân trước khi lệnh cấm được dỡ bỏ.
Trọng Sang