Rau củ quả “ngày ấy” và “bây giờ”

Một số loại trái cây, hay rau củ quen thuộc mà bạn vẫn ăn hàng ngày thực ra đã trải qua quá trình thuần hóa, thậm chí là biến đổi gen (GMO) mới có được hình dạng và chất lượng tốt như ngày nay.

Từ hàng thiên niên kỷ trước, khi công nghệ GMO còn chưa ra đời, nhân loại đã biết tự mình chọn lựa và lai tạo cây trồng cũng như vật nuôi để phục vụ cho nhu cầu sống hàng ngày.

Hiện nay, công nghệ biến đổi gen có thể tạo ra những giống cây trồng mới đảm bảo nhiều đặc tính mong muốn với thời gian nhanh chóng. Trong khi đó, việc chọn lọc và lai tạo mà con người tiến hành đòi hỏi quá trình lâu hơn, với sự chăm chút kỹ lưỡng qua nhiều thế hệ.

Dưới đây là một số loại thực phẩm có sự “thay hình đổi dạng” hoàn toàn khác, so với trước khi chúng được con người thuần hóa và trồng trọt để làm thức ăn:

1. Dưa hấu

Đây là bức tranh từ thế kỷ 17 của họa sĩ Giovanni Stanchi, mô tả loại dưa hấu thời kỳ đầu, khác hẳn với các loại dưa hiện tại. Mặt cắt ngang quả dưa trong bức tranh cho thấy ruột dưa rỗng, có hình dạng như 6 miếng bánh hình tam giác.

Theo thời gian, con người đã nhân giống, thuần hóa, lai tạo để giống dưa hấu ngày ngay có ruột đặc hơn và đỏ hơn. Một số người cho rằng quả dưa trong bức tranh cổ có thể chưa chín, nhưng các hạt màu đen cho thấy điều ngược lại.

2. Chuối

Những cây chuối đầu tiên có thể được loài người trồng từ cách đây ít nhất 7.000 năm, thậm chí là 10.000 tại khu vực mà bây giờ là Papua New Guinea. Ngoài ra, chúng cũng được trồng ở Đông Nam Á. Giống chuối hiện đại có nguồn gốc từ 2 giống hoang dã: chuối rừng (Musa acuminata) và chuối hột (Musa balbisiana). Cả 2 giống này đều có hạt cứng và lớn giống như bức ảnh trên đây.

Chuối hiện tại ngon hơn, với lớp vỏ ngoài dễ bóc. So với tổ tiên của mình, chúng có hạt nhỏ hơn nhiều, thơm ngon hơn và nhiều dưỡng chất hơn.

3. Cà tím

Trong suốt chiều dài lịch sử tiến hóa và chọn lọc dưới bàn tay của con người, cà tím có đủ loại hình dạng và màu sắc: trắng, xanh, tím hay vàng – giống như tấm hình trên. Một trong những giống cà sớm nhất được trồng ở Trung Quốc. Những giống cà thuở sơ khai thường có gai, và hoa thì mọc ở gần gốc cây.

Việc chọn giống đã góp phần loại bỏ những cái gai ở cây cà, và dần hình thành nên giống cây có kích thước quả to hơn. Hình dạng quả cà tím cũng dần thuôn dài giống như ta thường thấy ở chợ hay siêu thị.

4. Cà rốt

Cà rốt được biết đến khá sớm, và được trồng ở vùng Ba Tư (Iran ngày nay) và Tiểu Á (bán đảo Anatolia) từ thế kỷ thứ 10. Ban đầu, chúng có màu tím hoặc màu trắng với củ nhỏ, chia thành 2 phần riêng biệt như trên. Dần dà, chúng mất đi sắc tố tím và chuyển sang màu vàng.

Giờ đây, cà rốt có rễ trắng, thưa, có mùi vị nổi bật hơn và ra hoa 2 năm một lần. Củ cà rốt hiện đại lớn hơn, có màu cam và thường được thu hoạch vào vụ đông hàng năm.

5. Ngô

Ví dụ tiêu biểu nhất của việc chọn giống là giống ngô Bắc Mỹ, vốn bắt nguồn từ một loài cây hầu như không thể ăn được. Giống ngô tự nhiên – giống như bức ảnh ở trên – lần đầu tiên được con người thuần hóa từ 7.000 năm trước Công Nguyên. Chúng có vị giống như “một củ khoai tây sống”.

Hiện nay, bắp ngô lớn hơn 1.000 lần so với 9.000 năm trước, và dễ dàng sinh trưởng, cũng như bóc tách hạt hơn. Lượng đường trong ngô cũng tăng từ 1,9% lên 6,6%. Một phần sự thay đổi này xảy ra từ thế kỷ 15, khi người châu Âu bắt đầu biết chọn giống.

6. Đào

Đào từng là một loại quả nhỏ và nhiều hạt. Chúng được người Trung Quốc cổ đại thuần hóa từ khoảng 4.000 năm TCN. Hương vị của chúng khi đó “tầm thường và hơi mặn, cũng tương tự như đậu”.

Sau hàng nghìn năm chọn lọc, giống đào hiện nay to hơn tới 64 lần, mọng nước hơn 27% và ngọt hơn 4%.

Hồng Anh