Niềm vui triết học lan toả từ Trường Đông

Trong một bối cảnh sống mà thế giới ngoại cảnh đang chi phối, định hình, và đương nhiên có phần can dự vào việc định nghĩa các giá trị con người thì triết học có chỗ đứng ở đâu, hay đặt vấn đề một cách gay gắt hơn là triết học có còn ý nghĩa hay không trong việc xác định mục tiêu cũng như lẽ sống của từng cá thể?

Không có một câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi này, nhưng việc tìm hiểu, phổ biến và tiếp cận những vấn đề xã hội bằng chính triết học như những lớp học về triết do Trường Đông tổ chức là một hướng đi thích hợp, dù chập chững nhưng rất quả cảm và đi cùng nhiều hứa hẹn ở phía trước.

Mới đây, Trường Đông triết học do Tiến sỹ Giáp Văn Dương cùng Thạc sỹ Hoàng Phú Phương chủ trì vừa tổ chức một lớp học với chủ đề Hiện sinh trong đời sống hiện đại. Lớp được tổ chức tập trung trong thời gian ngắn là 4 ngày, với những nội dung xoay quanh quan điểm và một số tác phẩm của những triết gia như Jean-Paul Sartre, Martin Heidegger, Friedrich Nietzche, Albert Camus, Kierkegaard…Cây đại thụ trong giới triết học Bùi Văn Nam Sơn cùng các nhà nghiên cứu khác là Dương Anh Xuân, Hoàng Phú Phương, Trương Trọng Hiếu, Nguyễn Sỹ Nguyên, Phạm Diệu Hương và Giáp Văn Dương là những người đứng lớp.

Nhà nghiên cứu triết học Bùi Văn Nam Sơn (người ngồi) cùng các học viên.

Đúng như lời tự bạch của Trường Đông, đây là nơi “không chỉ mang đến tri thức, mà còn tạo dựng không gian chung để học hỏi, tranh luận và thực hành triết học trong đời sống …”, các học viên đến đây chỉ chung một dây dẫn tinh thần là niềm yêu triết học. Hành trang tư tưởng thì người nhiều người ít, có người đến từ thủa ban đầu, có người trót lạc bước vào cõi triết hàng chục năm…nhưng đều nặng nỗi suy tư về một cuộc sống sẽ thế nào nếu có, hoặc không triết học?

Ở đây, bóng dáng của những người khổng lồ như Sartre, Heidegger, Nietzche…sẽ lần lượt hiện ra qua các bài giảng. Sartre, người từ chối Nobel văn học, bước lên “ngai vàng” triết học khi đó thế nào, Heidegger đã khiến nhân quần cảm thấy đang vô cảm và lạnh lẽo ra sao, rồi Nietzche làm rung chuyển nhận thức của con người khi đối diện hư vô bằng suy tưởng gì…? Và không chỉ vậy, một quang cảnh về lịch sử triết học cũng được trình bày qua sự liên thông trong lịch sử tư tưởng hiện sinh.

Con người, đúng là vẫn sống và trưởng thành nếu không có triết học, nhưng nói sẽ “người” hơn nếu sống và trưởng thành cùng triết học thì liệu có kiêu hãnh quá không? Sẽ là thiếu thực tế khi đi tìm một đáp án chính xác như toán học, nhưng cũng bởi vậy mà không ít học viên lặn lội từ TP.Hồ Chí Minh ra miền Bắc trong những ngày mưa rét để tìm một câu trả lời ngõ hầu không làm loang rộng sự mông lung này ở Trường Đông.

Thực tế hiện nay, những buổi nói chuyện, những lớp học phi tập trung về triết học vẫn được tổ chức bởi nhiều đơn vị khác nhau. Nhưng, điều làm nên sự đặc sắc ở Trường Đông là sự liên tục của suy tư triết học. Tại đây không có sự ngắt quãng, cả giảng viên và học viên đều tiếp nối mạch suy tưởng và truy vấn cùng nhau mọi lúc mọi nơi trong suốt thời gian học. Những bài giảng và những câu chuyện ngoài giờ giảng ở đây không chỉ là triết học thuần tuý mà còn là những cảnh báo đứng trước cuộc hiện sinh đầy khốc liệt hiện nay. Đó là sự ngoại hoá bản thể khi nói về chủ đề sự phi lý của Camus trong thời đại hiện nay của Phạm Diệu Hương, là sự nhắc nhở về tính bạo lực cũng như vô cảm đương thời nếu nhìn qua lăng kính của Heidegger của Dương Anh Xuân…và còn nhiều nội dung chất chứa những áp lực đương đại khác nữa khi biên giới của triết học liên tục được mở rộng. Một mô hình sinh hoạt học thuật như vậy chắc đã được nhiều người trông ngóng, và sự có mặt của Trường Đông đúng là “Đến bây giờ mới thấy đây, mà lòng đã chắc những ngày một hai”.

Tìm đến với triết học thì có muôn vạn nẻo đường, và Trường Đông là một trong số đó. Vì nhiều lý do, nên chắc có những người đến rồi đi, có những người sẽ ở lại, nhưng dẫu thế nào đi chăng nữa, nếu không đi đến tận cùng được với nhau thì chắc chắn vẫn còn một khoảng trời lộng lẫy về triết học ở trong nhau!