Cơ chế "win-win": Chìa khóa thúc đẩy hợp tác giữa các tổ chức phi chính phủ nước ngoài và doanh nghiệp
11:02 | 05/12/2025
Hội thảo quy tụ 130 đại biểu từ các bộ, ngành, đại diện lãnh đạo địa phương, các tổ chức phi chính phủ nước ngoài (PCPNN), đại diện doanh nghiệp và đối tác khác...
Hơn 80% tổ chức PCPNN muốn mở rộng hoạt động tại Việt Nam
Theo báo cáo trung tâm do ông Trương Quốc Cần, Giám đốc quốc gia Action on Poverty (AOP), trình bày, tổng hợp ý kiến từ 82/379 tổ chức PCPNN, trong 5 năm qua tổng giá trị viện trợ giải ngân của các tổ chức PCPNN tại Việt Nam đạt khoảng 1,14 tỷ USD. Nguồn lực này được đánh giá là rất quý báu vì đã được phân bổ hiệu quả, đến đúng những cộng đồng yếu thế nhất như phụ nữ, người nghèo, trẻ em và đồng bào dân tộc thiểu số, tập trung vào các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, phát triển năng lực... Chính quyền địa phương là đối tác triển khai chính và được các tổ chức PCPNN đánh giá cao về chất lượng hợp tác.
 |
| Ông Trương Quốc Cần, Giám đốc quốc gia Action on Poverty (AOP), trình bày báo cáo trung tâm tại Hội thảo. (Ảnh: Đinh Hòa) |
Chỉ ra những yếu tố thuận lợi và khó khăn cho sự vận hành và hợp tác tại Việt Nam, các tổ chức PCPNN đánh giá cao sự phối hợp chặt chẽ với các đối tác triển khai, đặc biệt là chính quyền địa phương, tổ chức xã hội; cam kết chính trị của Chính phủ Việt Nam với các mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế; môi trường chính trị ổn định. Bên cạnh đó, các tổ chức PCPNN cho rằng quy trình, thủ tục hành chính (phê duyệt dự án, đăng ký tổ chức, quản lý dự án) còn rườm rà, gây chậm trễ tiến độ hoạt động và giải ngân; tính bền vững của chương trình còn hạn chế.
Về định hướng, hơn 80% các tổ chức PCPNN được khảo sát đều bày tỏ mong muốn duy trì hoặc tăng cường hoạt động tại Việt Nam, nhìn nhận cam kết của Chính phủ về Net Zero, chuyển đổi số là cơ hội lớn để thiết kế chương trình.
Tại Hội thảo, các bên đều nhìn nhận sự hợp tác với doanh nghiệp chưa mạnh mẽ như với các đối tác khác, phản ánh sự thiếu hiểu biết lẫn nhau. Mặc dù vậy, các tổ chức PCPPNN đánh giá tích cực về vai trò và cơ hội hợp tác với doanh nghiệp trong tiến trình phát triển bền vững.
Đại diện một số doanh nghiệp chia sẻ những thành công cụ thể khi hợp tác với các tổ chức PCPNN. Bà Nguyễn Thị Huyền, Tổng Giám đốc Vinasamex, cho biết nhờ sự hỗ trợ của các tổ chức PCPNN như SNV, Oxfam, CSIP và Helvetas, công ty đã chuyển đổi tư duy và xây dựng thành công mô hình chuỗi giá trị bao trùm. Công ty hợp tác trực tiếp với 4.000 hộ nông dân (90% là phụ nữ dân tộc thiểu số) để đạt 16 chứng nhận hữu cơ quốc tế trên 6.000 ha. Việc bao tiêu sản phẩm đã giúp tăng thu nhập cho người dân từ 10 triệu lên 120-150 triệu đồng/ha/năm (khi chuyển đổi từ tràm gió sang quế). Bà kiến nghị Chính phủ gỡ bỏ các thủ tục hành chính rườm rà, xây dựng thương hiệu quốc gia cùng quỹ tài chính xanh cho doanh nghiệp phát triển bền vững.
Bà Lê Hoàng Anh, Giám đốc Marketing Abbott Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục phát triển hợp tác đa dạng với các tổ chức PCPNN và cơ quan y tế, tập trung vào các vấn đề sức khỏe quan trọng như phòng chống HIV, viêm gan và nâng cao năng lực y tế chuyên môn từ trung ương đến địa phương, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
 |
| Các đại biểu thảo luận tại Hội thảo. (Ảnh: Đinh Hòa) |
Ông Aadit Devanand, Phó Giám đốc Save the Children Global Ventures, đánh giá cao khả năng nhân rộng các mô hình hợp tác giữa doanh nghiệp và các tổ chức PCPNN. Ông chỉ ra rằng, các tổ chức phi lợi nhuận có hiểu biết sâu sắc về việc phục vụ cộng đồng dễ bị tổn thương nhất - nhóm mà doanh nghiệp thường gặp rào cản khi tiếp cận do hạn chế tài chính, thiếu kênh phân phối... Ông đề xuất sử dụng đầu tư tác động và tài chính sáng tạo (những hình thức huy động vốn nhằm tạo ra cả lợi nhuận và lợi ích xã hội) để giải quyết giải quyết các rào cản này, từ đó nhân lên tác động mang lại cho cộng đồng.
Để doanh nghiệp tham gia vào các cơ chế đầu tư tác động, theo ông Aadit Devanand, cần trả lời ba câu hỏi then chốt: Nhu cầu thực sự có tồn tại không? Rủi ro đã được giảm thiểu đủ chưa? và Quy mô thị trường có đủ lớn để phát triển mô hình kinh doanh không? Ông cho rằng các mô hình thí điểm đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp câu trả lời rõ ràng, giúp chứng minh tính khả thi của dự án. Đặc biệt, nhà tài trợ cần cung cấp nguồn vốn "mồi" để thiết kế các mô hình thí điểm và sử dụng viện trợ linh hoạt như một biện pháp giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp, chẳng hạn dưới hình thức bảo hiểm rủi ro tổn thất đầu tiên.
Ông Thái Hữu Liêu, Phó Giám đốc Sở Ngoại vụ Quảng Trị, cho biết sự hiện diện của các tổ chức PCPNN đã đem đến cả nguồn lực tài chính và chất xám, tri thức cho tỉnh. Ông nhấn mạnh sự thay đổi đột phá trong vai trò của địa phương: Quảng Trị không đơn thuần chỉ là đơn vị nhận viện trợ mà tham gia dự án với vai trò là đồng thiết kế, đồng thực hiện và đồng đánh giá, đóng góp cả công sức và ý tưởng. Sự cam kết này được thể hiện rõ bằng việc bố trí ngân sách thực tế và xác định trách nhiệm đối ứng nguồn lực và kinh phí trong Chương trình xúc tiến vận động viện trợ của tỉnh. Quảng Trị kiến nghị các cấp chính quyền gỡ bỏ bớt các thủ tục hành chính hay pháp lý rườm rà và tăng cường năng lực cán bộ cấp cơ sở, nhằm tạo điều kiện tối đa cho các tổ chức PCPNN hoạt động.
Cải cách thủ tục để thúc đẩy hợp tác "win-win"
Hội thảo đưa ra một số khuyến nghị nhằm tối ưu hóa hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam với các tổ chức PCPNN, thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp vào các hoạt động phát triển, gồm: Đơn giản hóa và rút ngắn hơn nữa thủ tục hành chính liên quan tới phê duyệt, tiếp nhận dự án cũng như quy trình cho phép tổ chức hội thảo, hội nghị hoặc các sự kiện; giảm bớt cơ chế "tiền kiểm" và tăng cường cơ chế "hậu kiểm" trong công tác quản lý. Tạo thuận lợi cho việc huy động đa dạng các nguồn lực, phục vụ hoạt động phát triển; tăng cường kênh chia sẻ thông tin và diễn đàn trao đổi để các tổ chức PCPNN và đối tác có cơ hội được chia sẻ, cập nhật thông tin thường xuyên, liên tục, kịp thời và đầy đủ hơn.
Hội thảo cũng kiến nghị xây dựng chính sách linh hoạt, tạo thuận lợi cho sự tham gia và tài trợ của doanh nghiệp cho hoạt động phát triển; có cơ chế thúc đẩy, khuyến khích doanh nghiệp tham gia các hoạt động tác động xã hội, phát triển bền vững; thúc đẩy sáng kiến hợp tác với doanh nghiệp: cùng thiết kế - cùng triển khai - cùng đánh giá tác động; tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức về hoạt động của các tổ chức PCPNN; tăng cường hợp tác công - tư và đầu tư tác động xã hội.
 |
| Ông Trần Phú Cường, Trưởng ban Điều phối Viện trợ nhân dân, phát biểu tại Hội thảo. (Ảnh: Đinh Hòa) |
Phát biểu tại Hội thảo, ông Trần Phú Cường, Trưởng ban Điều phối Viện trợ nhân dân (PACCOM), đơn vị thuộc Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, đánh giá cao những chia sẻ và ghi nhận những mặt tích cực trong hợp tác với các tổ chức PCPNN, đặc biệt là tầm nhìn và chính sách đối ứng chủ động từ các địa phương.
Ông lưu ý ba hạn chế chính cần giải quyết: tính bền vững của dự án, tăng nguồn lực và vướng mắc về thủ tục hành chính. Về nguồn lực và tính bền vững của dự án, PACCOM cam kết đồng hành cùng các tổ chức PCPNN trong việc tìm kiếm các nguồn lực mới từ bên ngoài. Ông Cường khuyến khích các tổ chức PCPNN kết hợp với nhau để thực hiện những chương trình quy mô lớn hơn. Ông đề xuất các tập đoàn, doanh nghiệp (cả tư nhân và nhà nước) đồng hành cùng các tổ chức PCPNN để tập trung nguồn lực, hướng tới mô hình hợp tác "win-win" trên cơ sở tìm được điểm chung về lợi ích và mang tính bổ trợ cho nhau.
Về thủ tục hành chính, ông Cường khẳng định Chính phủ và các bộ, ngành liên quan đã nắm được những khó khăn, vướng mắc và đang tích cực sửa đổi các văn bản pháp lý. PACCOM sẽ tổng hợp các kiến nghị tại Hội thảo để báo cáo và đề xuất cơ quan cấp trên có hướng giải quyết kịp thời.
Thành Luân