WVIV cùng cha mẹ bảo vệ con trong thế giới mạng

Từ những cuộc gọi lừa đảo khiến người lớn hoang mang đến những video không phù hợp vô tình xuất hiện trên màn hình của trẻ, không gian mạng đặt ra nhiều thách thức mới đối với các gia đình. Thông qua mô hình Nhóm cha mẹ An toàn mạng, tổ chức World Vision International tại Việt Nam (WVIV) đang giúp cha mẹ hiểu, đồng hành và bảo vệ con trên hành trình tiếp cận thế giới số.

Google chia sẻ “bí quyết” tránh bị lừa đảo trực tuyến

WVIV lan tỏa thông điệp “Không một mình” bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Học để hiểu và đồng hành cùng con

Một chiều thứ Bảy tại nhà văn hóa thôn Hồng Kỳ (xã Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa), buổi sinh hoạt Nhóm cha mẹ An toàn mạng diễn ra trong không khí gần gũi và rộn ràng. Bà Lê Thị Hương* (sinh năm 1970) cùng con gái Lê Thị Bảo Ngọc* (sinh năm 2013) ngồi chăm chú nghe hướng dẫn, rồi hào hứng tham gia trò chơi với chủ đề “Tìm kiếm sự hỗ trợ khi gặp rủi ro trên mạng xã hội”.

Từ tháng 5/2025 đến nay, tháng nào bà Hương và nhiều phụ huynh trong thôn cũng đều đặn tham gia buổi sinh hoạt. Mỗi buổi là một chủ đề mới, nhưng điều đọng lại sau mỗi lần tham gia với bà không chỉ là kiến thức về an toàn mạng, mà còn là cảm giác mình được đồng hành cùng con trong một thế giới rộng lớn và nhiều điều còn chưa biết.

Bà Lê Thị Hương cùng cháu trai và con gái út Lê Thị Bảo Ngọc (theo thứ tự từ trái sang) học cách sử dụng mạng xã hội an toàn. (Ảnh: Mai Anh)

Trước khi tham gia sinh hoạt, cuộc sống của bà Hương không ít lần rơi vào hoang mang vì những cuộc gọi lạ. Người thì bảo bà chưa hoàn thành thủ tục căn cước cho con, người báo còn khoản tiền điện chưa trả, có khi lại là giọng nói chắc nịch yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân để “xác minh”. Cách họ nói dồn dập, thúc ép khiến bà bất an, có lần bà còn suýt làm theo vì sợ bị “phạt”.

“May mà con gái lớn bảo tôi là lừa đảo nhưng tôi thì vẫn mơ hồ lắm. Không biết họ lừa kiểu gì, tôi không phân biệt được. Cứ lo sợ lỡ làm sai là mất tiền, mà hỏi ai thì cũng ngại”, bà nói.

Trong nhà có hai đứa trẻ - con gái út và cháu ngoại - việc sử dụng điện thoại càng khiến bà loay hoay hơn. Công việc gia đình bận rộn, bà thường đưa điện thoại cho trẻ để có thời gian làm việc khác. “Tôi cứ nghĩ trẻ con xem hoạt hình thôi, chắc cũng không sao”, bà kể. Nhưng mạng không giống như tivi ngày trước: rộng hơn, phức tạp hơn và có thể đưa đến những thứ người lớn không kịp trở tay.

Bảo Ngọc - cô bé 12 tuổi cũng thành thật chia sẻ, trước đây mỗi lần mượn được điện thoại của mẹ, em thường xem video trên YouTube và TikTok. Em không chủ động tìm nội dung xấu, nhưng những video đánh nhau, nói tục, hay hình ảnh không phù hợp… vẫn tự xuất hiện trên màn hình. “Có video con biết là xấu nhưng có video con không biết, rồi con cứ xem thôi vì nó hiện lên.”

Một buổi sinh hoạt Nhóm cha mẹ An toàn mạng tại thôn Hồng Kỳ. (Ảnh: Mai Anh)

Chỉ đến khi Nhóm cha mẹ An toàn mạng được tổ chức, mọi thứ mới dần thay đổi. Bà Hương được nghe về những thủ đoạn lừa đảo hiện nay: có thể giả giọng người thân bằng trí tuệ nhân tạo, ghép hình ảnh bằng deepfake, tạo ra những kịch bản thuyết phục đến mức chính người trong cuộc cũng dao động. Bà cũng được hướng dẫn cách đặt giới hạn khi con sử dụng điện thoại, cách tạo thói quen xem nội dung phù hợp và cách trao đổi cởi mở với con về những gì con gặp trên mạng.

“Trước kia tôi phó mặc, còn giờ thì tôi biết đồng hành cùng con. Không phải cấm, mà là chọn cái tốt cho con. Biết khi nào nên xem, khi nào dừng, biết lắng nghe con hơn”, bà Hương chia sẻ. Cùng mẹ đi nhóm sinh hoạt, Ngọc cũng dần thay đổi. Em biết bỏ qua những video không phù hợp, giảm thời gian online để tập trung học. Nhưng điều đáng quý nhất là em biết mình có thể chia sẻ với mẹ nếu gặp điều gì bất thường trên mạng xã hội, không phải lo bị mắng, mà sẽ được đồng hành.

Cộng đồng chung tay xây dựng gia đình an toàn trên mạng

Tại thôn Hồng Kỳ, mô hình Nhóm cha mẹ An toàn mạng do Dự án An toàn mạng (SISC) thuộc tổ chức WVIV triển khai từ tháng 5/2025. Các buổi sinh hoạt diễn ra định kỳ mỗi tháng, quy tụ nhiều thành phần trong cộng đồng: cha mẹ học sinh, điều phối viên thường là giáo viên của trường THCS trên địa bàn, cộng tác viên thôn và đại diện chính quyền xã. Trong nhiều buổi, công an xã cũng tham dự để chia sẻ những trường hợp lừa đảo, xâm phạm dữ liệu hay các hành vi vi phạm an ninh mạng đã từng xảy ra gần gũi ngay trong địa phương.

Mỗi người đến với buổi sinh hoạt bằng một góc nhìn riêng: giáo viên hiểu trẻ, phụ huynh hiểu đời sống gia đình, chính quyền hiểu thực tiễn cộng đồng và lực lượng công an nắm rõ những rủi ro ngoài đời thực. Chính sự chung tay ấy tạo nên một không gian học tập mang tính thực tế, gần gũi và dễ áp dụng.

Buổi sinh hoạt Nhóm cha mẹ An toàn mạng với đầy đủ thành phần: cha mẹ học sinh, điều phối viên, đại diện chính quyền và lực lượng công an. (Ảnh: Mai Anh)

Ông Lê Văn Hải, Trưởng thôn Hồng Kỳ cho biết, điện thoại thông minh hiện diện trong hầu hết các gia đình và mạng xã hội đã trở thành công cụ liên lạc chính. “Hiện tượng lừa đảo qua mạng ở thôn chưa xảy ra thành vụ nào lớn, nhưng tin nhắn, cuộc gọi giả danh thì có. Ngay bản thân tôi cũng từng nhận tin nhắn báo có bưu phẩm, yêu cầu chuyển tiền phí nhận hàng. Nếu không tỉnh táo hoặc không hiểu đây là chiêu trò lừa đảo thì rất dễ mắc bẫy.”

Thời gian qua, thông tin cảnh báo từ công an xã, phòng văn hoá và các kênh tuyên truyền thôn xóm đã giúp người dân hiểu hơn phần nào. Tuy vậy, theo ông Hải, cách truyền thông một chiều chỉ hiệu quả ở mức độ nhất định. Người dân nghe nhưng chưa chắc đã biết cách thực hành. Chính vì vậy, khi mô hình Nhóm cha mẹ An toàn mạng được triển khai, ông Hải đánh giá đây là hoạt động phù hợp và kịp thời.

Điều làm nên sự khác biệt của mô hình là việc khuyến khích lắng nghe và chia sẻ hai chiều. Trước khi bước vào chủ đề mới, nhóm luôn dành thời gian để cha mẹ kể về những gì họ đã áp dụng trong gia đình từ buổi trước. Có người nói về bữa cơm không còn bóng dáng chiếc điện thoại, có người kể về lần đầu hỏi con: “Hôm nay trên mạng con thấy gì làm con băn khoăn?”, có người chỉ đơn giản nói rằng bản thân đã biết bình tĩnh hơn khi gặp cuộc gọi lạ. Những thay đổi ấy nhỏ thôi, nhưng bền.

Ông Hải đánh giá, từ khi tham gia sinh hoạt, nhiều gia đình trong thôn đã bắt đầu thay đổi thói quen: hạn chế dùng điện thoại trong bữa cơm; dành thời gian nói chuyện nhiều hơn với con; người lớn biết bình tĩnh và chủ động từ chối khi nhận cuộc gọi đáng ngờ; trẻ biết tìm đến cha mẹ khi gặp nội dung gây khó chịu...

Bà Nguyễn Thị Hà, Quản lý Dự án An toàn mạng (SISC) thuộc tổ chức WVIV. (Ảnh: Mai Anh)

Theo bà Nguyễn Thị Hà, Quản lý Dự án An toàn mạng, hiện mô hình Nhóm cha mẹ An toàn mạng đang được triển khai tại 22 thôn thuộc 4 xã trong vùng dự án gồm: Lương Sơn, Thường Xuân, Luận Thành và Tân Thành (tỉnh Thanh Hóa). Thông qua mô hình này, WVIV mong muốn phụ huynh hiểu rõ hơn cả lợi ích lẫn rủi ro, thách thức trên không gian mạng; các em có khả năng nhận biết, phản biện, ứng phó và biết tìm kiếm sự hỗ trợ khi gặp tình huống không an toàn và cùng cộng đồng xây dựng một môi trường mạng tích cực, lan tỏa những điều tốt đẹp.

*Tên nhân vật được thay đổi để bảo đảm an toàn

Google chia sẻ “bí quyết” tránh bị lừa đảo trực tuyến Nhân Ngày An toàn mạng thế giới (8/2), Google đã chia sẻ những cách thức mà người dùng internet có thể kiểm tra độ an toàn cho tài khoản của mình. Google cho biết việc tự động bật bảo mật hai bước trong năm 2021 đã giúp giảm số vụ hack tài khoản xuống một nửa. Google cũng đưa ra các quy tắc vàng, gồm: Bình tĩnh; Kiểm tra thông tin nhận; Hãy khoan gửi đi.

WVIV lan tỏa thông điệp “Không một mình” bảo vệ trẻ em trên không gian mạng Sáng 08/11 tại Trường THCS Luận Thành (xã Luận Thành, tỉnh Thanh Hóa), Dự án An toàn mạng (SISC) thuộc tổ chức World Vision Internatinal tại Việt Nam (WVIV) phối hợp với nhà trường và chính quyền địa phương tổ chức chương trình hưởng ứng Chiến dịch “Không một mình” lan tỏa thông điệp “Cùng nhau bảo vệ trẻ em trên không gian mạng”.