Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng: Trách nhiệm chung của toàn xã hội

Sự kiện là một phần trong chuỗi hoạt động của chiến dịch “Không Một Mình” do Liên minh Niềm Tin Số khởi xướng, với sự đồng hành của UNODC, UNICEF, Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, cùng các nền tảng số TikTok, Meta, Google và tổ chức xã hội. Với thông điệp “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến”, chiến dịch hướng đến mục tiêu xây dựng không gian đối thoại đa chiều, cụ thể hóa tinh thần của Công ước Hà Nội, bảo vệ người yếu thế, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên trước những nguy cơ ngày càng tinh vi của tội phạm mạng.

Tọa đàm "Vai trò của nền tảng trực tuyến trong bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trước tội phạm mạng". (Ảnh: Báo Nhân dân)

Trong bối cảnh Internet và mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống, trẻ em và thanh thiếu niên đang đối mặt với nhiều mối nguy mới. Theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, trong năm 2024, Việt Nam ghi nhận 381 vụ xâm hại trẻ em qua mạng, chủ yếu liên quan đến hành vi dụ dỗ, thao túng, tống tiền hoặc buôn bán người qua nền tảng trực tuyến.

Trên phạm vi quốc tế, báo cáo của Trung tâm Quốc gia về Trẻ em Mất tích và Bị bóc lột (NCMEC, Hoa Kỳ) cho biết, năm 2024, số lượng nội dung xâm hại trẻ em được tạo bởi AI đã tăng tới 1.325% so với năm 2023, cho thấy công nghệ đang bị lợi dụng làm công cụ phạm tội một cách đáng báo động.

Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức phức tạp trong công tác bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Tội phạm mạng lợi dụng tính ẩn danh của môi trường số để tiếp cận, thao túng và khai thác nạn nhân là trẻ em và thanh thiếu niên. Thực tế này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ và cộng đồng người dùng.

Theo Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Việt Nam đã và đang xây dựng hành lang pháp lý, hoàn thiện cơ chế quản lý và tăng cường hợp tác quốc tế nhằm ngăn chặn, xử lý tội phạm mạng. Tuy nhiên, nhiều khoảng trống vẫn tồn tại, đặc biệt ở khâu chia sẻ dữ liệu, minh bạch nội dung và sự tương thích giữa quy định pháp luật trong nước với chính sách của các nền tảng xuyên biên giới.

Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao nhấn mạnh: “Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng không thể là nhiệm vụ của riêng cơ quan quản lý hay nền tảng công nghệ. Đó là trách nhiệm chung của tất cả các bên.”

Tại tọa đàm, bà Michaela Bauer, Phó Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam nêu rõ tầm quan trọng của việc “bảo vệ đi đôi với trao quyền”, giúp trẻ em không chỉ an toàn mà còn có năng lực số để tự bảo vệ mình. Bà khẳng định UNICEF sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong việc phổ biến tinh thần của Công ước Hà Nội, đưa nội dung bảo vệ trẻ em trên không gian mạng vào từng trường học và từng chương trình giáo dục kỹ năng số.

Đại diện Tập đoàn Meta, ông Rob Abrams, Trưởng ban Hợp tác Thực thi pháp luật khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cho biết, nền tảng này đang tiếp cận vấn đề an toàn cho thanh thiếu niên theo ba hướng: phòng ngừa, kiểm soát và ứng phó sự cố. Meta áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật nghiêm ngặt, sử dụng công nghệ phát hiện sớm hành vi bất thường, đồng thời cung cấp các công cụ chặn và báo cáo giúp người dùng chủ động bảo vệ bản thân. Một số sáng kiến nổi bật được Meta giới thiệu gồm tài khoản riêng tư mặc định cho người dùng thanh thiếu niên, tự động hạn chế nội dung nhạy cảm và giới hạn tương tác để giảm rủi ro trực tuyến.

Meta cũng khẳng định ủng hộ mục tiêu của Công ước Hà Nội, cam kết minh bạch chính sách, hợp tác với cơ quan chức năng Việt Nam và tiếp tục mở rộng các chương trình giáo dục kỹ năng số cho người trẻ. Phiên tọa đàm đã khẳng định tầm quan trọng của việc huy động sức mạnh tổng hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và cộng đồng trong nỗ lực bảo vệ trẻ em trên môi trường số, hướng tới xây dựng một không gian mạng an toàn, nhân văn và vì trẻ em.

Kỷ luật tích cực - Nền tảng yêu thương Phương pháp kỷ luật tích cực không chỉ là lời nói “KHÔNG” với bạo lực mà còn là cách tiếp cận khác biệt và đầy nhân văn, đặt trẻ em vào trung tâm của quá trình nuôi dạy bằng sự tôn trọng và thấu hiểu. Phương pháp này giúp người lớn nhìn nhận cảm xúc, nhu cầu của trẻ, từ đó đồng hành và giáo dục bằng tình yêu thương, thay vì kiểm soát và trừng phạt. Kỷ luật tích cực chính là chìa khóa để xây dựng một thế hệ biết yêu thương, tự tin và trưởng thành trong môi trường an toàn, không bạo lực.

Ra mắt Mạng lưới Sáng tạo Nội dung số Vì trẻ em: Xây dựng môi trường mạng an toàn cho trẻ Ngày 04/8 tại Hà Nội, Liên minh Sáng tạo Nội dung số Việt Nam phối hợp với Tổ chức World Vision International tại Việt Nam ra mắt Mạng lưới Sáng tạo Nội dung số Vì trẻ em (DCCC). Đây là tổ chức xã hội, nghề nghiệp được ra đời với sứ mệnh kết nối - hỗ trợ - phát triển - lan toả các sáng kiến sáng tạo nội dung số tích cực, an toàn và nhân văn dành cho trẻ em Việt Nam.