Nghệ thuật ướp trà sen của người Hà Nội
17:08 | 18/05/2023
 |
| Chọn sen để ướp cũng là một công việc hết sức tỉ mẩn, đòi hỏi sự chính xác cao. Những bông sen được hái vào lúc đầu ngày, đó là lúc hương sen giữ được trọn vẹn sự tinh tuý trong nghệ thuật ướp trà sen của người Hà Nội (Ảnh minh họa). |
Với người Hà Nội, uống trà là một thú chơi thanh đạm. Pha cho mình cũng như pha trà mời khách, người ta phải để vào đó nhiều công phu. Những công phu đó, dần trở thành lễ nghi. Trong ấm trà ngon, người ta thấy phảng phất một mùi thơ và một vị triết lý.
Để có được một gói trà sen thơm ngon thì những người nghệ nhân đã phải bỏ rất nhiều công sức và thời gian. Từ những công đoạn đầu tiên như hái hoa sen cho đến khi làm ra một gói trà sen.
Đầu tiên cần chuẩn bị gạo sen. Để lấy được gạo sen có chất lượng thì thời gian hái hoa sen chính là yếu tố quan trọng nhất. Thời gian tốt nhất để thu hoạch hoa sen là vào khoảng 5h sáng, khi mà búp hoa vừa chóm nở. Lúc này, gạo sen sẽ giữ được trọn vẹn mùi hương cũng như là những tinh túy trong hoa sen. Sau khi đã hái hoa sen người nghệ nhân tiến hành tách cánh hoa sen ra và sàng lấy gạo sen.
Sau khi đã sàng lấy được gạo sen cũng như là ướp được trà xanh thì các nghệ nhân sẽ tiến hành ướp trà sen. Đầu tiên họ sẽ chuẩn bị một cái thúng phẳng đáy, lót lá sen vào, rãi đều xen kẽ một lớp trà đến một lớp gạo sen rồi đem đi ủ qua đêm.
Cuối cùng, những người nghệ nhân sẽ đem sao chỗ trà sen vừa ướp đêm qua. Tiếp tục sàn bỏ gạo sen cũ và rãi đều một lớp gạo sen mới và một lớp trà xen kẽ rồi đem đi sao tiếp, làm như vậy từ 5 – 7 để trà thấm hương sen.
Hoặc cũng có một cách làm khác để ướp trà sen đó là ướp nguyên bông sen. Cách ướp này còn gọi là ướp sen xổi, bởi thời gian ướp sẽ rất ngắn và hương sen cũng sẽ không đậm như cách ướp khô bằng gạo sen.
Vào sáng sớm người ta sẽ ra đầm lựa những bông sen vừa chớm nở, còn đang e ấp. Lúc này người ta sẽ có 2 lựa chọn là cắt bông sen về để ướp tại nhà hoặc là trà vào sen ngay tại đầm.
Ướp sen tại đầm sẽ cho hương thơm tươi mát hơn, nhưng khó kiểm soát được độ ẩm và nhiệt độ một cách liên tục.
Ướp sen tại nhà thì sẽ dễ kiểm soát các điều kiện hơn, nhưng hương sen lại không tươi mát bằng.
 |
| Cách ướp trà sen xổi rất cần đến sự khéo léo và tỷ mỷ (Ảnh minh họa). |
Về cơ bản cách ướp trà sen nguyên bông sẽ được thực hiện theo nhiều bước. Đầu tiên, gười làm trà sẽ nhẹ nhàng tách những cánh trà ra một cách cẩn thận, từ từ đài sen sẽ lộ ra, ta sẽ thấy những hạt gạo sen nhỏ nằm trên, đây là phần chứa hương thơm của sen. Thường mỗi bông sen có thể chưa từ 10 - 20g trà tùy vào độ lớn của búp sen. Sau đó, người làm trà sẽ cho trà vào búp nên sử dụng muỗng gỗ để xúc trà đưa vào, tránh để hơi tay người nhiễm vào trà sẽ khiến hương trà sen bị tạp. Tiếp đến, cần nhẹ nhàng đóng những cánh trà lại và dùng cây cột chéo bông sen để cánh sen không bị bung ra, hương sen sẽ được lưu giữ hoàn toàn trong bông sen. Cuối cùng ta cắm lại nhành sen vào nước để sen tiếp tục quá trình trao đổi chất và hương sen bên trong sẽ toát ra một cách tự nhiên, hòa quyên vào trong từng cánh trà nhỏ. Sau 1 ngày 1 đêm thì trà sen ướp xổi được hoàn thành. Có một lưu ý nhỏ đó là khi hái sen bằng tay thì nhành sen thường bị dập ở đoạn ngắt, chúng ta nên dùng kéo cắt xéo đoạn này khi cắm vào nước để không làm gián đoạn quá trình trao đổi chất của bông sen.
Thiện Phú