Chân dung hai nhà khoa học nữ đạt Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021
08:29 | 31/03/2022
Theo đó, Ủy ban Giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam quyết định xét tặng giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 cho hai nhà khoa học nữ, gồm GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Hiệu trưởng trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia TP.HCM) và GS.TS.NGƯT Nguyễn Minh Thủy - Giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm, khoa Nông nghiệp, trường Đại học Cần Thơ.
 |
| GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai. Ảnh: VNU |
GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai (50 tuổi, quê Quảng Ngãi), tốt nghiệp ngành hóa học trường Đại học Tổng hợp TP.HCM (nay là trường Đại học Khoa học tự nhiên). Sau đó, bà lấy bằng TS chuyên ngành hóa dược tại trường Đại học Y dược Toyama (Nhật Bản). Bà được công nhận PGS năm 2014 và sau đó là GS vào năm 2020.
GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai đã chủ trì và hoàn thành 14 đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, gồm: 10 đề tài cấp bộ, 4 đề tài cấp tỉnh. Trong đó, tiêu biểu là công trình nghiên cứu phân lập các hoạt chất từ nguồn cây cỏ Việt Nam định hướng tác dụng ức chế enzyme α-glucosidase, xanthine oxidase và tyrosinase.
Đề tài đã phân lập và xác định cấu trúc của 228 hợp chất từ 19 mẫu dược liệu Việt Nam. Các hợp chất được phát hiện có tác dụng ức chế enzyme tyrosinase, xanthine oxidase hoặc α-glucosidase, góp phần định hướng cho việc phát triển thuốc mới điều trị bệnh đái tháo đường, gout và sạm nám da từ dược liệu trong nước.
Bên cạnh đó, GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai cũng được biết đến với công trình nghiên cứu: Xây dựng quy trình chiết xuất cao định chuẩn từ củ Ngải bún (Boesenbergia pandurata) và đánh giá tác dụng dược lý theo định hướng sử dụng hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày.
Đề tài đã nghiên cứu công nghệ chiết xuất cao giàu hợp chất pinostrobin (30.89 %) từ củ Ngải bún, có tác dụng điều trị bệnh viêm loét dạ dày thông qua cơ chế tiêu diệt vi khuẩn HP, giảm đau, tăng pH dịch vị, giảm số ổ loét, mức độ loét và ức chế sự viêm loét dạ dày. Hiện nhóm nghiên cứu đang hoàn thành chế phẩm hỗ trợ điều trị bệnh viêm loét dạ dày từ nguyên liệu này.
Với những thành tích nổi bật, GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai đã đạt được Giải thưởng Quả cầu vàng năm 2017 và Giải thưởng Sáng tạo TP.HCM năm 2019. Bà đã công bố tổng cộng 135 bài báo khoa học, trong đó 75 bài báo khoa học trên tạp chí quốc tế.
GS.TS Nguyễn Thanh Mai từng chia sẻ: "Để trở thành một nhà khoa học thật sự, cần kiên trì theo đuổi đam mê, phải nắm bắt cơ hội và dám đương đầu với những thách thức. Khi hoàn thành một chương trình nghiên cứu, các bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc và tự hào về con đường mình chọn. Tôi luôn mong muốn các kết quả nghiên cứu cơ bản của mình có thể phát triển thành các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe hoặc là thuốc điều trị bệnh".
Ngoài hoạt động chuyên môn, GS Mai cũng thường xuyên hỗ trợ và kêu gọi đóng góp từ cựu sinh viên và doanh nghiệp giúp sinh viên triển khai các hoạt động tình nguyện "Xuân yêu thương", giúp đỡ những người nghèo, cơ nhỡ gặp khó khăn; các hoạt động tình nguyện "Mùa hè xanh", mang các kiến thức chuyên môn hỗ trợ trẻ em vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn.
Gần đây nhất, bà đã vận động hỗ trợ vật chất và tinh thần cho sinh viên gặp khó khăn trong đợt dịch Covid-19 vừa qua từ các cựu sinh viên với số tiền gần 400 triệu đồng.
 |
| GS.TS Nguyễn Minh Thủy. Ảnh: CTU |
Người thứ hai được xét tặng Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 GS.TS.NGƯT Nguyễn Minh Thủy (61 tuổi, quê An Giang). Bà được cấp bằng thạc sĩ ngành Công nghệ sau thu hoạch của Viện Kỹ thuật châu Á (Asian Institute of Technology - AIT), Thái Lan vào năm 31 tuổi.
Năm 2007, bà nhận bằng tiến sĩ ngành Kỹ thuật khoa học sinh học của Trường KU Leuven (Katholieke Universiteit Leuven), Vương quốc Bỉ; sau đó được công nhận chức danh PGS ngành Công nghệ thực phẩm năm 2010. Bà còn là 1 trong 3 nữ GS liên ngành Hóa học - Công nghệ thực phẩm năm 2020.
Các nghiên cứu của GS.TS Nguyễn Minh Thủy hướng tới giải pháp, chiến lược nhằm giải quyết lâu dài vấn đề về tiêu thụ nông sản, hỗ trợ nông dân và ngành nông nghiệp khi gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh... Các nghiên cứu của bà đã được ứng dụng và nhân rộng vào thực tiễn, mang lại kết quả khá cao.
Trong số này, nổi bật là các công trình sử dụng nguồn nguyên liệu gấc, gạo, nếp, khoai, tỏi... hay mô hình chế biến sản phẩm từ nguồn đặc sản của địa phương, như cây mía Hậu Giang, thốt nốt ở tỉnh An Giang hay củ hành tím tỉnh Sóc Trăng, trái thanh trà (tỉnh Vĩnh Long)... Bà sở hữu một bảo hộ sáng chế "Quy trình chế biến sản phẩm nước ép gấc - cà rốt" vào năm 2017.
GS.TS Nguyễn Minh Thủy có hơn 150 bài báo (tiếng Việt và tiếng Anh) được công bố trong các tạp chí khoa học có phản biện trong nước (có chỉ số ISSN) và tạp chí quốc tế có uy tín (SCOPUS, Indexed ISI). Bà có 28 công trình khoa học được công bố ở các kỷ yếu trong nước và quốc tế; đã báo cáo 48 công trình/kết quả nghiên cứu tại các hội thảo khoa học chuyên ngành trong nước (16 công trình) và quốc tế (32 công trình).
Giải thưởng Kovalevskaia được mang tên nhà nữ toán học Nga lỗi lạc thế kỷ 19 - Sophia Kovalevskaia (1850-1891). Ở Việt Nam, từ năm 1985, Giải thưởng Kovalevskaia đã được các nhà khoa học nữ Việt Nam hưởng ứng, coi đó là nguồn động viên, cổ vũ chị em trên con đường nghiên cứu khoa học.
Tính đến năm 2020, Ủy ban Giải thưởng Kovalevskaia Việt Nam đã xét chọn và trao giải thưởng cho 20 tập thể và 49 cá nhân nhà khoa học nữ có thành tích nghiên cứu khoa học tự nhiên xuất sắc và có ứng dụng nổi bật trong các lĩnh vực toán học, hóa học, sinh học, y tế, giáo dục, nông nghiệp...
Lễ trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2021 dự kiến tổ chức vào dịp kỷ niệm ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (tháng 5/2022) tại Hà Nội.
Minh Thái