Trang chủ Văn hóa - Du lịch Giải trí
14:05 | 16/11/2018 GMT+7

Bài 3: Nguyễn Huỳnh Đức - Hổ tướng họ Huỳnh

aa
TĐO - Khi ghi chép về sự nghiệp của Tiền quân Nguyễn Huỳnh Đức (1748 - 1819), trong “Nam Kỳ danh nhân” có chép lại đôi câu đối nơi lăng miếu của ông: “Trung nghĩa cương thường, long hổ phong vân đính hội/Anh hùng mi mục, Tiêm, Miến, Lao, Man tri danh”. Vị khai quốc công thần nhà Nguyễn, thật xứng với những lời vàng ngọc ấy.

Vốn là người họ Huỳnh, mà sao ông lại có tên họ là Nguyễn Huỳnh Đức? Vốn trước đây vì liều thân cứu chúa, nên Huỳnh Tường Đức được chúa cảm cái nghĩa khí trung quân, mà xem như người thân tộc, nói với ông rằng: “Ta chẳng biết lấy chi đền đáp ân khanh cho xứng đáng, vậy ta cho khanh được theo họ ta”. Cái việc liều thân cứu chúa ấy, ta sẽ kể ngay sau đây.

Bôn ba cùng Nguyễn chúa

Viết về Nguyễn Huỳnh Đức, nhà nghiên cứu Huỳnh Minh trong tác phẩm “Gia Định xưa” cho rằng, ông là tướng lãnh thượng thặng của nhà Nguyễn. Điều đó đã hẳn, bởi ông là một trong “Gia Định ngũ hổ tướng” cơ mà. Ngay từ gốc nguồn xuất thân của ông, đã ở nơi tay kiếm, đường gươm rồi bởi dòng dõi nhà ông đời đời làm tướng. Tổ phụ Huỳnh Công Châu là Suất đội, thân phụ Huỳnh Công Lương làm Cai đội, đến ông thì danh nổi như cồn.

bai 3 nguyen huynh duc ho tuong ho huynh

Bức họa Nguyễn Huỳnh Đức trong đền thờ ông. (Ảnh: Đỗ Minh Tiến)

Vốn người đất Kiến Hưng, tỉnh Định Tường xưa, Huỳnh Đức được “Đại Nam liệt truyện” khi ghi chép tiểu sử ông, miêu tả là có “trạng mạo đẹp đẽ, khỏe hơn mọi người; ai cũng gọi là hổ tướng”… và những đức tính cần có của kẻ hay xông pha nơi sa trường, ở Đức hội đủ cả: “làm người trung thành, thuần thực, theo vua cầm dây cương, từng gian hiểm, chí không chịu khuất chút nào về tiết không chịu theo giặc, rất là người không thể làm được”… “Tính Đức kính cẩn, Thánh Tổ từng nói trong hàng võ thần, chỉ có Đức là biết lễ. Sau khi đại định cai trị ba trấn lớn, đức nghiệp, công lao, danh vọng, các bày tôi không sánh được”. Nhìn qua quãng đường phò chúa của ông, ta tỏ hơn bao giờ hết.

Ban đầu Nguyễn Huỳnh Đức ở dưới trướng của tướng Đông Sơn là Đỗ Thanh Nhơn. Sau khi Nhơn bị giết, Đức về với chúa Nguyễn Ánh. Và sinh mệnh của vị chúa Nguyễn này, có lần được bảo toàn bởi vị tướng hết lòng phò giá ông. Thực vậy, lần ấy nhằm năm Nhâm Dần (1782), quân chúa Nguyễn và quân Tây Sơn giao tranh, quân Nguyễn bị thất thế phải rút đến sông Tứ Kỳ. Lúc này như “Liệt truyện” ghi lại do bị đánh rát quân chúa Nguyễn phải rút, “ngựa của vua chạy bị hãm vào chỗ bùn lầy, Đức phò vua lên bờ, đem ngựa ra khỏi chỗ lầy, ngựa không đi, Đức lại nắm tay, thúc ngựa chạy nhanh, giặc đuổi không kịp”. Nhờ đó mà chúa Nguyễn mới thoát khỏi cửa tử. Lại tiếp lần khác khi theo hầu chúa nơi đường sông, chúa mệt quá gối đầu lên đùi ông mà nằm thiếp đi. Vị tôi thần họ Huỳnh cứ để yên vậy, suốt đêm canh giấc ngủ cho chúa không chợp mắt, tay đuổi muỗi để chúa ngon giấc nồng. Việc làm ấy, mấy ai tận tụy hết lòng được như ông.

Còn riêng cái khoản xông pha nơi sa trường sự sống, cái chết chỉ cách nhau tích tắc một đường gươm, ngọn giáo, nhưng vị hổ tướng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình. Lúc ông đường đầu với quân Tây Sơn, khi sang Xiêm tìm chúa, rồi dạo công nghiệp chúa Nguyễn sắp đại thành, cũng là lúc giao tranh Tây Sơn - chúa Nguyễn vào hồi ác liệt, ông khi ở Phan Rí, lúc đánh Thị Nại, phá Bình Thuận,…

Một lòng trung trinh

Khi nói về kẻ tôi thần xuất chúng của mình với các bề tôi, vua Gia Long đã có lời: “Đức không chịu hàng giặc, khốn khó muôn hiểm theo trẫm gian lao, chí khí cao cả ấy hơn người tầm thường xa lắm”. Hiển hiện cho lời vàng ngọc của chúa thượng dành cho vị võ tướng được mang quốc tính này, cứ xét những hành động của ông khi phò chúa dựng nghiệp là minh chứng hùng hồn hơn cả mà chẳng đâu xa, chính ở việc dạo ông sa vào tay Tây Sơn.

bai 3 nguyen huynh duc ho tuong ho huynh

Đền thờ Nguyễn Huỳnh Đức tại Tân An, Long An. (Ảnh: Đỗ Minh Tiến)

Năm Quý Mão (1783), Nguyễn Huỳnh Đức thân cầm binh, giao chiến với Tây Sơn ở Đồng Tuyên, quân tướng 500 người vì thế yếu nên bị quân Tây Sơn bắt. Dù thân thành tù binh, nhưng Nguyễn Huỳnh Đức lại được sự cảm mến của Nguyễn Huệ vì biết ông là một tướng tài, muốn thu phục ông về với Tây Sơn; thậm chí, Nguyễn Huệ còn hậu đãi, ban vàng bạc cho vị bại tướng. Dẫu vậy, Nguyễn Huỳnh Đức lại không vì thế mà lay lòng chuyển ý.

Sau khi theo đoàn quân của Nguyễn Huệ ra Bắc Hà, vị hổ tướng về lưu lại ở đất Nghệ An dưới trướng của tướng Tây Sơn là Nguyễn Văn Duệ. Văn Duệ vốn tướng của Nguyễn Nhạc, nên tìm cách thu phục viên hổ tướng về với phe Nguyễn Nhạc. Nhận thấy đây là thời cơ tốt để về lại với chúa Nguyễn, Đức nhận lời rồi nhân đó thoát thân, nhưng sau vẫn lấy lễ nghĩa mà đáp lại kêu gọi Duệ về với chúa Nguyễn. Duệ dẫu tức tối vì bị lừa, nhưng vẫn muốn nhân đó giả nhận lời để tương kế tựu kế bắt lại Đức.

Đúng là không chỉ là tướng vũ dũng vô mưu, Nguyễn Huỳnh Đức biết thâm ý của kẻ thù, nên cùng quân của mình tìm đường sang Vạn Tượng, rồi sang Xiêm để tìm về với chúa Nguyễn, dù cho có lúc lương cạn, quân mỏi. Vua Xiêm mến tài muốn lưu lại không cho về, “Liệt truyện” cho biết: “Đức lấy sự chết tự thề, nhân từng kể nỗi gian nan, quân đi tìm chủ, khí uất giận bốc lên ngùn ngụt lại thổ ra một hòn máu, vua nước Xiêm thấy chí không thể bắt ép được rất kính trọng, cấp cho thuyền để về”. Tấm lòng vị quốc vong thân ấy, thật tiêu biểu cho kẻ thân làm tôi trung quân ái quốc.

Tổng trấn đất Bắc, trời Nam

Khi vương triều được lập, Nguyễn Huỳnh Đức lại góp công góp sức cùng vua Gia Long xây nền đắp móng. Theo ghi chép trong “Nam Kỳ danh nhân”, ngay năm Nhâm Tuất (1802) ông được phong tước quận công, trấn thủ nơi thành Bình Định trong 7 năm mà đất ấy, xưa chả phải là nơi anh em nhà Tây Sơn chọc trời khuấy nước đó sao. Rồi đến năm Mậu Thìn (1808) ở tuổi 61, Nguyễn Huỳnh Đức cùng với Lê Văn Chất sửa sang đường quan lộ từ Quảng Nam tới Biên Hòa cho việc giao thông được thuận tiện.

bai 3 nguyen huynh duc ho tuong ho huynh

Bia mộ Nguyễn Huỳnh Đức ở Tân An, Long An. (Ảnh: Đỗ Minh Tiến)

Và cũng có nhiều phen, ông hổ tướng này được vua giao những trọng trách nặng nề, mà cũng qua đó thể hiện sự tin tưởng vào lòng trung cũng như khả năng của ông. Ấy là việc lúc làm Tổng trấn Bắc thành, khi làm Tổng trấn Gia Định thành. Năm Canh Ngọ (1810) ông được giao làm Tổng trấn Bắc thành. Trấn trị nơi đây, ông có tiếng là hiệu lệnh nghiêm minh rõ ràng khiến kẻ dưới phải sợ uy.

Rồi năm Bính Tý (1816) vẫn nhằm thời vua Gia Long, ông làm cùng với Trịnh Hoài Đức làm Tổng trấn Gia Định thành thay Lê Văn Duyệt một thời gian. Khi nhậm chức trấn trị nơi vùng đất này, theo “Liệt truyện” còn ghi ông tỏ ra biết người biết ta, nhận rõ năng lực của bản thân ở mức nào, nên đã dâng biểu, có lời với vua “thần thẹn vì bất tài, một mình ở nơi công việc phiền kịch, nhiều việc bỏ đọng, không thể làm một mình được, xin chọn người làm phó” bởi thế mới cùng họ Trịnh cai quan Gia Định thành.

Điều thú vị ở chỗ Nguyễn Huỳnh Đức và Lê Văn Duyệt đều được xưng tụng trong danh sách “Gia Định ngũ hổ tướng”, nhưng xét về tuổi tác, ông lớn hơn Tả quân họ Lê 17 tuổi, và vẫn theo sách trên viết, thì hai người có mối quan hệ rất thâm tình với nhau bởi “Ngài Nguyễn Huỳnh Đức thấy ông Duyệt nhỏ tuổi tài cao, lại có lòng cương trực thì lấy làm yêu mến lắm”. Trong khi ấy Lê Văn Duyệt “rất kính mến tài lực siêu quần của Nguyễn Huỳnh Đức, thấy Đức lớn hơn mình 17 tuổi, nên ông Duyệt bèn kiến ngài làm nghĩa phụ để học hỏi võ nghệ lược thao”.

Trấn trị Gia Định thành một thời gian, tự lượng tuổi cao sức yếu, ông xin trí sĩ. Đến năm Kỷ Mão (1819) vị dũng tướng từ trần, thọ 72 tuổi. Vua tỏ lòng tiếc thương vô hạn, lệnh cho quan trong triều ngoài trấn mặc đồ trắng đưa tang, các quan tỉnh cư tang ba ngày… Sau này, bài vị của ông được vua Minh Mạng đưa vào thờ tự tại miếu Trung hưng công thần, tòng tự tại Thái miếu...

Trần Đình Ba

Mời bạn đón đọc bài 4: Nguyễn Văn Trương - Danh tướng thủy chiến

Nguồn:

Tin bài liên quan

Các tin bài khác

Hoàng tráng, sống động Lễ khai mạc Tuần lễ Thể thao, văn hóa và du lịch Bình Định 2024

Hoàng tráng, sống động Lễ khai mạc Tuần lễ Thể thao, văn hóa và du lịch Bình Định 2024

Kỷ niệm 49 năm Ngày giải phóng tỉnh Bình Định (31/3/1975 - 31/3/2024), hướng đến kỷ niệm 49 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 -30/4/2024) và hưởng ứng Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” đến năm 2030, tối 22/3, tại Vịnh Thị Nại (Quy Nhơn, Bình Định), UBND tỉnh Bình Định đã khai mạc Tuần lễ Thể thao, văn hóa và du lịch Bình Định 2024 (AMAZING BÌNH ĐỊNH FEST 2024).
Những hình ảnh đầu tiên về các đội đua mô tô nước UIM-ABP Aquabike World Championship 2024

Những hình ảnh đầu tiên về các đội đua mô tô nước UIM-ABP Aquabike World Championship 2024

Chạy thử kiểm tra độ êm mặt nước, nạp nhiên liệu cho các mô tô, tiến hành các bước kiểm tra cuối cùng trước khi bước vào đường đua... Đó là những hình ảnh tại đầm Thị Nại (TP Quy Nhơn, Bình Định) sáng ngày 22/3.
Lưu sinh viên Lào, Campuchia tại TP. HCM được xem phim "Đào, phở và piano" miễn phí

Lưu sinh viên Lào, Campuchia tại TP. HCM được xem phim "Đào, phở và piano" miễn phí

Tối 29/2, thông tin từ Hội hữu nghị Việt Nam – Lào thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) cho biết đơn vị sẽ kết hợp với cụm rạp Cinestar Hai Bà Trưng tổ chức buổi xem miễn phí bộ phim Đào, phở và piano cho các lưu học sinh Lào, Campuchia trên địa bàn TP.HCM vào 19h ngày 1/3.
Nam sinh châu Phi tại Đại học Bách khoa Hà Nội và vai diễn trong "Đào, phở và piano"

Nam sinh châu Phi tại Đại học Bách khoa Hà Nội và vai diễn trong "Đào, phở và piano"

Vào vai người lính Pháp trong phim "Đào, phở và piano", Oraiden Manuel Sabonete, 24 tuổi, sinh viên năm thứ ba ngành kỹ thuật điện của Đại học Bách khoa Hà Nội bất ngờ nổi tiếng.

Đọc nhiều

Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Vun đắp tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế

Tối 27/3, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tổ chức Gặp gỡ Hữu nghị tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần 200 khách mời là các Tổng lãnh sự, đại diện đoàn ...
Giá vàng phục hồi nhẹ, tỷ giá trung tâm tăng

Giá vàng phục hồi nhẹ, tỷ giá trung tâm tăng

Giá vàng miếng SJC có thời điểm tuột mốc 80 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra song đã nhanh chóng lấy lại mốc này. Trong khi giá USD niêm yết tại các ngân hàng thương ...
Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

Học giả Thái Lan đánh giá các yếu tố làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ

“Cá nhân tôi rất tin tưởng và ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh, bởi Người có tinh thần yêu nước, đức hy sinh và tôn vinh nền độc lập của Việt Nam”.
Tạo điều kiện để kiều bào đầu tư mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực nhà ở và bất động sản tại Việt Nam

Tạo điều kiện để kiều bào đầu tư mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực nhà ở và bất động sản tại Việt Nam

Ngày 26/3/2024, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài - Bộ Ngoại giao (Ủy ban NNVNVNONN) đã phối hợp với Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Bộ Xây dựng và Bộ ...
Nghệ An: Hỗ trợ khoan giếng và xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho xã biên giới ở huyện Tương Dương

Nghệ An: Hỗ trợ khoan giếng và xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho xã biên giới ở huyện Tương Dương

Mới đây, Đồn Biên phòng Tam Quang (BĐBP Nghệ An), UBND xã Tam Quang (huyện Tương Dương) phối hợp với các nhà hảo tâm tổ chức Lễ khởi công khoan giếng, sửa chữa, xây dựng Mô hình “Ký túc xá vùng biên” cho các trường học, các em học sinh THCS của hai bản Tân Hương, Tùng Hương với số tiền gần 250 triệu đồng.
Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Lan tỏa lòng yêu nước qua Triển lãm “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” tại Đà Nẵng

Diễn ra từ ngày 27 đến 31/3, Triển lãm tư liệu, hình ảnh và báo cáo chuyên đề “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” do Thành Đoàn Đà Nẵng, Bộ Tư lệnh Vùng 3 Hải quân phối hợp tổ chức tại Nhà trưng bày Hoàng Sa nhằm bồi đắp tình yêu, lòng tự hào, ý thức, trách nhiệm đối với biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Bình Thuận: Khẩn trương hỗ trợ tìm kiếm ngư dân mất tích trên biển

Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống Thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Thuận vừa thông tin về việc một lao động trên tàu cá bị mất liên lạc trên biển.
lan dau tien am thuc hungary ra mat tai ha noi
gioi thieu quang ba ve dat nuoc va con nguoi viet nam tai dan mach
dai su cac nhom g4 gui thong diep chuc tet nguyen dan
viet nam tang 8 bac trong bang xep hang chi so phat trien con nguoi
dai su canada ghe xu hoa dao nhat tan hao hung don tet viet
vung 3 hai quan thuc hien cuu nan tau ca tai quang ngai
hoc sinh mai chau hoa binh no luc ngan chan khung hoang khi hau
Xin chờ trong giây lát...
Cảm nhận biến đổi khí hậu để nỗ lực hành động vì trái đất
Xe đạp thồ trong Chiến dịch Điện Biên Phủ
Lần đầu tiên ẩm thực Hungary xuất hiện tại Hà Nội
“Hương vị nước Nga” giữa lòng Hà Nội
Ra mắt không gian ẩm thực Hungary tại Hà Nội
Csaba Szabo: người mang ẩm thực Hungary tới Việt Nam
Lũy thép biên phòng toàn dân
Đối ngoại nhân dân: Sức mạnh mềm trong quan hệ quốc tế
Clip học sinh Vương quốc Anh học chúc Tết Việt
Màn đẩy gậy kịch tích của Khách Tây với chàng trai H'Mông
45 năm cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc:
Người bạn Mỹ và khúc hát vì hòa bình cho Việt Nam
Mãn nhãn với màn 3D mapping tại Lễ hội Hai Bà Trưng
Kiều bào Thái Lan đoàn kết, hướng về Đảng, về quê hương
Du khách nước ngoài trải nghiệm Thiền Tịnh Xuân tại chùa Tam Bảo Đà Nẵng
Sử dụng thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế

Sử dụng thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế

Việc thống nhất mã số định danh công dân là mã số thuế sẽ giúp người dân tiết kiệm được nhiều thời gian, chi phí, giảm nhiều khâu thủ tục.
OS phẫu thuật nhân đạo cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch tại Hà Nội tháng 3

OS phẫu thuật nhân đạo cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch tại Hà Nội tháng 3

Với mong muốn đem lại nhiều nụ cười mới cho trẻ em trên toàn quốc, từ ngày 11-15/3/2024, tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba, số 37 Hai Bà Trưng, Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội, tổ chức Operation Smile Việt Nam (OS) sẽ tổ chức chương trình Phẫu thuật nhân đạo dành cho các bệnh nhân mang dị tật khe hở môi, hàm ếch.
Người nước ngoài đăng ký tài khoản định danh điện tử thế nào?

Người nước ngoài đăng ký tài khoản định danh điện tử thế nào?

Tại dự thảo Nghị định quy định về định danh và xác thực điện tử, Bộ Công an đã đề xuất quy định về trình tự, thủ tục đăng ký tài khoản định danh điện tử đối với người nước ngoài.
1.000 học bổng du học Liên bang Nga cho công dân Việt Nam năm 2024

1.000 học bổng du học Liên bang Nga cho công dân Việt Nam năm 2024

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa thông báo, Chính phủ Liên bang Nga cấp 1.000 chỉ tiêu học bổng cho công dân Việt Nam đi đào tạo tại Liên bang Nga theo các trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, thực tập chuyên ngành và tiếng Nga.
Tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam phải đóng các khoản phí nào?

Tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam phải đóng các khoản phí nào?

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư quy định mức thu, chế độ thu, nộp phí thẩm định cấp giấy phép hoặc văn bản chấp thuận cho tổ chức, cá nhân nước ngoài tiến hành nghiên cứu khoa học trong vùng biển Việt Nam.
Thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản năm 2024 được trợ cấp đào tạo, hỗ trợ tiền ổn định cuộc sống

Thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản năm 2024 được trợ cấp đào tạo, hỗ trợ tiền ổn định cuộc sống

Trung tâm Lao động ngoài nước (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) vừa thông báo kế hoạch tuyển chọn 50 ứng viên tham gia chương trình thực tập sinh hộ lý tại Nhật Bản.
Xuân Giáp Thìn - 2024

Xuân Giáp Thìn - 2024

Việt Nam  - Nhật Bản

Việt Nam - Nhật Bản

Việt Nam - Thái Lan

Việt Nam - Thái Lan

báo tết 2023

báo tết 2023

Việt Lào online

Việt Lào online

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

Tình hữu nghị vĩ đại

Tình hữu nghị vĩ đại

Tân mão 2011

Tân mão 2011

Sức sống mới cho ĐNND

Sức sống mới cho ĐNND

xuân 2013

xuân 2013

Phiên bản di động