Nghịch lý ngành mía đường: Hàng tồn nhưng giá vẫn tăng

Đường tồn kho trong nước niên vụ 2016 - 2017 hiện vẫn ở mức cao kỷ lục: gần 680.000 tấn vào tháng 7, gấp 3 lần so với tính toán ban đầu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (231.000 tấn). Tuy nhiên, giá đường trên thị trường vào mùa trung thu vẫn tăng.

Hiện thị trường trong nước tồn tại 2 loại đường: có nhãn mác và không nhãn mác với mức giá chênh lệch đáng kể. Đường mua sỉ từ chợ Bình Tây (TP.HCM) ngày 17/9 loại không nhãn mác được báo giá 15.000 đồng - 15.500 đồng/kg, đường Bến Tre hạt lớn giá 17.300 đồng - 18.300 đồng/kg.

Theo một số chủ cơ sở sản xuất bánh kẹo tại Q.6, TP.HCM, giá đường mua sỉ vào mùa làm bánh trung thu cao hơn trước khoảng 1.000 đồng/kg trong suốt 2 tháng 7 và 8. Sang đầu tháng 9 đến nay, giá sỉ giảm 500 đồng/kg, như vậy so với giá thị trường ngày thường, vẫn cao hơn 500 đồng/kg.

Trong khi đó, giá đường bán lẻ của các nhãn hàng trong nước tại các siêu thị từ 21.600 đồng - 23.300 đồng/kg, còn đường cân ký không thương hiệu 18.000 đồng/kg. Khảo sát của Hiệp hội Mía đường VN cho biết đường nhập lậu được bán khá thoải mái trên thị trường với giá thấp hơn đường trong nước từ 1.000 - 1.500 đồng/kg.

Giá đường trong nước vẫn không giảm dù còn tồn kho nhiều

Giá đường nhập lậu được bán tại một số thị trường như: cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị): 14.000 đồng/kg, biên giới Tây Nam: 14.500 đồng/kg và ngay tại chợ đầu mối TP.HCM khoảng 15.000 đồng/kg.

Ông Lê Trung Thành, Phó chủ tịch Công ty CP mía đường Lam Sơn, nhận định: giá đường cao chỉ mang tính thời vụ thường tập trung vào đường bán theo bao lớn, không nhãn mác. Theo ông Thành, sản phẩm trong nước như đường Biên Hòa, Bến Tre, Lam Sơn, Quảng Ngãi… thường có giá cao hơn đường lậu và không tăng giá vào các dịp thị trường có nhu cầu cao.

Đáng nói là dù tăng, giá các loại đường không nhãn mác vẫn rẻ hơn đường có thương hiệu và đây là lý do khiến đường trong nước luôn trong tình trạng tồn kho.

Mía đường là một trong những mặt hàng được Chính phủ cam kết bảo hộ lâu hơn những ngành hàng khác, đặc biệt khi mở cửa thị trường thông qua các hiệp định thương mại tự do song phương hoặc đa phương.

Mặc dù vậy, những cam kết bảo hộ này cũng có thời hạn nhất định. Chẳng hạn, khi Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) có hiệu lực, nhiều quốc gia trong khối đã giảm dần thuế nhập khẩu đường về mức 0%, song Việt Nam vẫn duy trì thuế nhập khẩu đường vào Việt Nam ở mức 5% để hỗ trợ ngành mía đường trong nước.

Ngành mía đường Việt Nam đang gặp nhiều sức ép

Khảo sát thị trường cho thấy, mặc dù vẫn chịu mức thuế nhập khẩu 5%, song hiện nay đường tinh luyện Thái Lan, Philippines và một số quốc gia khác vẫn cạnh tranh gắt gao trên kệ hàng với đường Việt Nam, không chỉ về giá mà còn về mẫu mã và chủng loại.

Mỗi năm, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu đường từ Lào theo cam kết gia nhập WTO, bất kể đường trong nước có tồn kho hay không, thêm vào đó là đường nhập lậu tràn lan, càng gây khó cho ngành mía đường nội địa.

Trong khi đó, về xuất khẩu, chủ yếu hiện tại vẫn xuất khẩu qua đường tiểu ngạch sang Trung Quốc với số lượng ít và nhiều bấp bênh, giá thành cao nên chưa mở rộng được nhiều thị trường xuất khẩu mới.

Điều đáng mừng là các tập đoàn và doanh nghiệp lớn của ngành mía đường đang nỗ lực rất nhiều trong việc nâng sức cạnh tranh, từ mở rộng vùng nguyên liệu, hợp tác với nông dân, tăng chất lượng sản phẩm, hạ giá thành, xây dựng thương hiệu... Hy vọng trong vài năm tới, ngành mía đường trong nước sẽ có những bước tiến khả quan hơn, trước khi mọi chính sách bảo hộ bằng thuế không còn hiệu lực.

Hồng Anh